Huiswerk 3 keer anders

Huiswerk: elke school pakt het anders aan. Klasse ging langs in 3 Vlaamse scholen die goed hebben nagedacht over hun huiswerkbeleid: de ene doet het digitaal, de andere gedifferentieerd, en nog een andere doet het zonder. Hoe dat werkt?

1. Geen huiswerk

In Montessorischool ‘t Schooltje van Oppem krijgen de leerlingen van de middenbouw geen huiswerk. Ook in de bovenbouw blijft huiswerk zo veel mogelijk binnen de klas.

Geen huiswerk

Marcel Bosmans, directeur: “In de eerste 3 leerjaren (middenbouw) krijgen onze leerlingen leesopdrachten en oefenen ze enkel kort wat ze moeten ‘automatiseren’, zoals lezen of tafels leren. Nieuwe leerlingen zeggen in het begin vaak: ‘Joepie, geen huiswerk!’ Maar na een tijdje hoor je spontaan: ‘Meester, ik was met iets bezig en het is nog niet af, mag ik dat mee naar huis nemen?’ Je moet ze blijven boeien.”

“Twijfelende ouders zien snel in dat hun kind het ook zonder opgelegd huiswerk prima doet en zélf initiatief neemt. In de bovenbouw (vierde, vijfde en zesde) grijpen we huiswerk aan als middel om te leren leren. Dan oefenen de leerlingen bijvoorbeeld woordenschat voor tweede taal thuis in of spellingsregels als voorbereiding op een dictee. Of ze krijgen opzoekingswerk voor een project.”

Oudere leerlingen

Joke Hermus, leraar groep 4: “Ik geef geen oefeningen mee die de leerlingen aan mij moeten afgeven en die ik ’s avonds thuis verbeter. In de klas kan je dit proces beter observeren, onmiddellijk bijsturen en feedback geven. Daar kruipt niet meer tijd in, omdat elk kind volgens zijn eigen noden werkt.”

“Ouders kunnen volgen wat hun kind leert via de logmap, een soort agenda die elke dag mee naar huis gaat. Daarin schrijven de leerlingen alles op wat ze hebben gedaan en plannen ze vooruit. Ouders komen ook op de speelplaats en er zijn geregeld oudercontacten.”

“De nood aan huiswerk als brug tussen school en thuis voelen we dus niet meteen. Ook de overgang naar het secundair verloopt vlot. Onze oud-leerlingen zijn net heel goed in plannen en zelfstandig werken, omdat ze dat hier in de klas een hele dag doen.”

Marcel Bosmans en Joke Hermus — “Zonder opgelegd huiswerk nemen kinderen zélf het initiatief”, zeggen directeur Marcel Bosmans en leraar Joke Hermus van Montessorischool ‘t Schooltje van Oppem in Meise.

2. Gedifferentieerd huiswerk

Differentiatie zit ingebakken in de lessen in GO! Basisschool De Luchtballon in Tienen. Ook in de huiswerktaken differentiëren de leraren zoveel mogelijk.

Huiswerk met leerwinst

Renilde Dewaelheyns, directeur: “We geven gedifferentieerd les, dus waarom aan iedere leerling hetzelfde huiswerk geven? Wie op school een tafelkaart voor de maaltafels gebruikt, mag die ook thuis gebruiken. Sterkere kinderen geven we extra uitdagende oefeningen.”

“Ouders vergelijken in het begin wel eens, maar als je de leerwinst voor elk kind goed duidt, zien ze er de meerwaarde van in. Leraren krijgen hier ook feedback van leerlingen. Ze kleuren onderaan de taak een passend gezichtje in: was de taak moeilijk of gemakkelijk, leuk of saai, kreeg je hulp? Ouders laten via de agenda weten hoe het vlot met huiswerk, zodat leraren continu kunnen bijsturen.”

Hoeveelheid versus kwaliteit

Ludwina Simons, leraar vierde leerjaar: “Huiswerk moet haalbaar zijn voor elk kind. Daarom geef ik korte taken: gewoon even de leerstof inoefenen en checken of ze het alleen kunnen. Ook voor de ouders mag het geen kwelling zijn. Prentjes zoeken is dus uit den boze. En omdat leerlingen ook recht hebben op ontspanning, krijgen ze op woensdag en vrijdag geen huiswerk mee. De hoeveelheid bepaalt trouwens niet de kwaliteit van je school.”

“Punten geven op huiswerk doen we niet, anders is de kans groot dat de ouders het maken of verbeteren. Dan schiet huiswerk zijn doel voorbij: kinderen zelfstandig leren werken.”

Naschoolse huiswerkklas

Myriam Genie, zorgcoördinator: “Onze school telt 60 procent GOK-leerlingen. Om een gelijke start voor ieder kind te verzekeren, organiseren we voor het eerste leerjaar een naschools huiswerkklasje.”

“Ik probeer ook de ouders goede huiswerkgewoontes aan te leren. Soms moet ik nog basisbegrippen uitleggen, als ouders bijvoorbeeld vragen: ‘Madame, dictée, c’est quoi?’ Wie nog meer ondersteuning nodig heeft, kan terecht bij vzw De Huiswerkbrug, een dienst van de Stad Tienen waar studenten vrijwillig bij kinderen thuis langs gaan om het huiswerk te begeleiden en ouders te helpen.”

“Elke leerling krijgt hier een andere taak”, zeggen directeur Renilde Dewaelheyns, zorgcoördinator Myriam Genie en leraar Ludwina Simons van GO! Basisschool De Luchtballon in Tienen.

3. Digitaal huiswerk

In GO! Middenschool Campus Kompas in Wetteren maken leerlingen huiswerk op een e-leerplatform. Dat is meer werk voor de leraar, maar ook veel zinvoller.

E-leerpad met directe feedback

Kurt Rasschaert, leraar wiskunde: “Vroeger maakten we in de klas de eerste 2 kolommen oefeningen, kolommen 3 en 4 waren voor thuis. Maakte een leerling bij de eerste oefening een denkfout, dan kon hij die niet meer bijsturen. Rekende hij op zijn ouders, een oudere broer of een klasgenoot, dan was je de verkeerde aan het testen. Kreeg hij thuis geen ondersteuning, dan werkte je die ongelijke situatie in de hand. Dat soort reproductieve taken had niet veel nut. Apenwerk, dat was het.”

“Nu maken we samen alle oefeningen in de les. Thuis verwerken leerlingen de leerstof voor de wekelijkse toets. Ze gebruiken daarvoor een e-leerpad en krijgen direct online feedback. Als leraar weet je zo beter waar de hiaten zitten. Al heb ik ’s avonds geen verbeterwerk meer, de individuele opvolging van elke leerling duurt langer dan 20 keer hetzelfde huiswerk corrigeren. Maar het is tenminste zinvol.”

Vrije tijd is belangrijk

Karin Reubrecht, directeur: “‘Wat leren de leerlingen hieruit?’ Die vraag moet elke leraar zich stellen als hij een taak geeft. We willen dat de leerling de taak graag doet en dat zijn resultaten verbeteren. Maar we kijken ook naar de tijdsinvestering.”

“De school mag niet alle vrije tijd van kinderen ‘afnemen’ via huiswerk. Wij geven dus geen huiswerk dat meteen na de vakantie af moet zijn. En in de digitale schoolagenda ziet elke leraar wanneer de collega’s toetsen en taken ingepland hebben. Het maximum in de eerste graad is 3 per dag. Zo vermijden we overdruk.”