Vlaanderen
Klasse.be

Tips

Met deze 6 leerstrategieën leren je leerlingen beter

  • 8 november 2017
  • 4 minuten lezen

Een leerstrategie is de manier waarop je leerlingen het leren aanpakken, zodat ze makkelijker hun leerdoel bereiken. Maar welke werken écht? Onderwijsonderzoekers Tim Surma en Kristel Vanhoyweghen geven uitleg bij 6 leerstrategieën die effectief zijn en die je bij alle leeftijden kan inzetten.

Onderwijsonderzoekers Tim Surma en Kristel Vanhoyweghen
Onderwijsonderzoekers Tim Surma en Kristel Vanhoyweghen geven uitleg bij 6 leerstrategieën die effectief zijn en die je bij alle leeftijden kan inzetten.

1. Spreid leer- en oefenmomenten in de tijd

Hoe werkt het?

Surma: Laat je leerlingen de leerstof verspreid oefenen en instuderen. Dat heeft een beter effect op hun langetermijngeheugen dan ‘blokken’. 3 keer een uur studeren aan een onderwerp verspreid over een week is beter dan 1 keer 3 uur studeren op dezelfde dag.

Leerlingen moeten leerstof herhalen, maar het liefst niet onmiddellijk na de les. Want dan herkennen ze nog te makkelijk de geziene leerstof. Dan moeten ze zich minder inspannen om te leren, en leren ze minder effectief.

Wanneer werkt het?

Vanhoyweghen: Deze strategie werkt voor alle leeftijden. Je kan woordenschat studeren of begrippen uit de wiskunde of vaardigheden zoals muziek. Het is makkelijk te integreren, ook al bundelen handboeken oefeningen vaak per onderwerp.

Je plant als leraar het best vooruit en voegt herhalingsoefeningen op gepaste tijdstippen toe. Zo counter je het uitstelgedrag van je leerlingen.


2. Laat informatie actief ophalen uit het langetermijngeheugen

Hoe werkt het?

Surma: Leerlingen herlezen vaak leerstof om die in hun hoofd te krijgen. Effectiever is dat ze die opgeslagen leerstof uit hun geheugen ophalen door bijvoorbeeld oefentesten of zelftests in te vullen. Zo veranker je die informatie sterker. En herinneren je leerlingen zich die leerstof later gemakkelijker.

Je kan altijd oefenvragen voorzien of quizjes afnemen, al dan niet digitaal. Voorzie passende feedback bij die oefentests, en zet ze niet op punten.

Of kies voor zelfgemaakte flashcards. Schrijf op de ene zijde een vraag of vreemd woord en op de andere het antwoord of de vertaling.

Je kan je leerlingen ook beter leren noteren aan de hand van de Cornell-methode. Dan deel je een pagina in in 4 stroken. Bovenaan noteer je het onderwerp. Links de kernwoorden, rechts je notities bij die kernwoorden. En onderaan noteer je de samenvatting van de les in enkele regels.

Wanneer werkt het?

Vanhoyweghen: Je leerlingen kunnen deze strategie voor alle vormen van kennis en vaardigheden inzetten. Leerlingen vullen die testen misschien niet graag in, toch tonen honderden experimenten dat ze zo beter leren en onthouden. Oefentests werken zelfs wanneer het format verschilt van de eindtest.


3. Laat je leerlingen de leerstof actief verwerken

Hoe werkt het?

Surma: Maak de leerstof lastiger voor je leerlingen. Leerlingen aan wie je vragen voorlegt als “Waarom werkt dit?” of “Wat is de verklaring hiervoor?” leren beter. Laat leerlingen leerinhouden samenvatten en parafraseren zonder dat ze naar hun bronnen kijken.

Laat hen verschillen of gelijkenissen zoeken. Wel opletten dat hun eigen uitleg en hoe ze een lesonderwerp verwoorden klopt: leerlingen moeten zichzelf ook controleren op de juistheid.

Wanneer werkt het?

Vanhoyweghen: Deze aanpak werkt vooral bij feitelijke informatie – en dan nog voornamelijk bij onderwerpen waarover je leerlingen al voldoende voorkennis hebben. Die voorkennis laat je leerlingen toe om meer passende verklaringen te zoeken waarom een feit waar is.

Mugshot met Klasse Magazine

Ga jij voor een straf blad?

Geboeid worden door onderbouwde tips en inspirerende verhalen? Krijg 4 keer per jaar Klasse Magazine in je bus, voor maar € 10.

Abonneer nu.

4. Combineer woord met beeld

Hoe werkt het?

Surma: Als je leerlingen de informatie via meerdere kanalen (woord en beeld) ontvangen, hebben ze verschillende manieren om zich later de informatie te herinneren. De woorden kunnen gesproken of geschreven zijn, de beelden kunnen foto’s, grafieken, kaarten, animaties of (interactieve) video’s zijn.

Laat je leerlingen tijdens het leren op zoek gaan naar beelden die een aanvulling kunnen betekenen op jouw woorden of de woorden in het handboek. Neem voldoende tijd om woorden én beelden tegelijk te presenteren in kleine, behapbare onderdelen.

Sommige opdrachten, die je leerlingen verplichten om informatie te visualiseren in de vorm van een tijdlijn, schema of infographic, ondersteunen die leerstrategie.

Wanneer werkt het?

Vanhoyweghen: Bied je leerlingen rijke informatie aan met woord en beeld. Dat bevordert het leren. Maar gebruik geen irrelevante multimedia. Bekijk in dat opzicht de richtlijnen voor multimediaal leren van Mayer.


5. Wissel de volgorde van de leerinhouden of oefeningen af tijdens het studeren

Hoe werkt het?

Surma: Laat je leerlingen oefentypes afwisselen. Die strategie heet ‘interleaving’. Zo maak je bijvoorbeeld oefeningen over volumes van balk, bol en cilinder door elkaar.

Voor leerlingen voelt dit veel moeilijker aan dan lang aan één stuk hetzelfde te studeren. Het leereffect op lange termijn is groot.

Nadat je een bepaald probleem of onderwerp hebt aangebracht, richt de eerste oefening zich op die leerinhouden.

De volgende oefeningen vermeng je met oefeningen van eerdere lessen. Daardoor lijkt de oefentijd langer. Maar op termijn zullen de prestaties van je leerlingen verbeteren.

Wanneer werkt het?

Vanhoyweghen: Gebruik deze strategie wanneer oefentypes of leerinhouden uiterlijk gelijkaardig lijken. Geblokt oefenen of studeren blijft aangewezen als je lesinhouden weinig gemeenschappelijk hebben.


6. Toon voorbeelden en geef je leerlingen uitgewerkte problemen en handleidingen met daarin de juiste oplossingsstrategieën

Hoe werkt het?

Surma: Geef voorbeelden. En expliciteer daarbij hardop je denkstappen. Demonstreer het proces aan het bord. Je toont een geschreven oplossing en laat half-uitgewerkte voorbeelden aanvullen. Na een tijdje automatiseren en imiteren je leerlingen die denkpatronen.

Wanneer werkt het?

Vanhoyweghen: Bij wiskunde, wetenschap, lees- en schrijfvaardigheden kan je ‘modelleren’. De leraar doet dan het gewenste gedrag of de gewenste methode voor. Ook uitgewerkte voorbeelden tonen is succesvol. Die ondersteuning is vooral nuttig voor ‘beginners’.


Dit artikel kwam tot stand met medewerking van dr. G. Camp en Prof. P.A. Kirschner (Welteninstituut, Open Universiteit)

Stijn Govaerts

Voeg dit artikel toe aan je bewaarde artikels

Log in om te bewaren


H

Harry Geven

12 november 2017

L.S.
Ik heb de bescheiden mening dat leerlingen ieder voor zich specifieke en unieke kwaliteiten hebben. Leerstof zou die kwaliteiten moeten stimuleren, prikkelen en uitdagen. Leren moet fijn zijn en niet het dwangmatig inpompen van voorgeschreven lesstof. Aansluiting zoeken bij de kwaliteit van het individu is een aanbeveling die ook in de groepsdynamiek in een klas kan versterken. Leerlingen kunnen ook leren van elkaar door elkaars ervaringen en belevingen met elkaar te delen. Dat kan een verrijking en zinvolle bijdragen in de ontwikkeling zijn.

Reageren
W

WANteamsjoeke

26 oktober 2018

Het pad van de mentaliteitswijziging .. inclusie in hart en nieren ☺

Reageren
A

An Beerts

8 februari 2019

ZALIGE tekst!!!!! Ik ben 30 jaar pianoleerkracht en zocht jaren naar een geschikte methodiek om leerlingen te leren studeren. Dit resulteerde in een pianomethode "Speel het klaar met professor Langhaar". Ik herken hier duidelijke parallellen waarbij inzicht verwerven, gespreid én gevarieerd leerstof herhalen en bovenop een leerattitude aanleren, een rijke basis vormen. Zodoende kan men de grammatica (theorie) heel flexibel toepassen in de praktijk.

Reageren
K

Karen

1 september 2019

Donderdag op onze school bijscholing gekregen van Tim Surma. Eén van de boeiendste, onderlegde en inspirerende bijscholingen sinds lange tijd! Zoveel onderwijsgoeroes komen met van alles af dat zéker werkt, maar als je naar onderzoek vraagt of bronnen dan blijft het stil. Bij deze merhode gebaseerd op 'Wetenschap van het leren' was dit niet!

Reageren
D

Désirée Wouters

4 juni 2021

Bedankt voor dit interessant artikel!

Reageren
D

Desiree Wouters

4 juni 2021

In het kader van mijn lerarenopleiding ga ik deze inzichten zeker gebruiken. Dankjewel!!

Reageren
L

Lahcen el Bouzkri

20 oktober 2021

Ik heb hier enorm van geleerd, hoewel ik sommige strategieën dagelijks probeer toe te passen. De eigenschappen van de student/cursist kunnen hier ook een rol spelen in de effectiviteit van een leerstrategie. Als docent blijf je puzzelen.

Reageren

Laat een reactie achter