Hoe bouw je een hechte relatie op met je kleuters?

Maai Huyse: “Welbevinden (zich goed voelen op school) en betrokkenheid zijn belangrijke voorwaarden voor kinderen om te kunnen leren. Kinderen die veel negatieve stress ervaren, voelen zich vaak niet goed op school en ontwikkelen zich niet. Onderzoek toont nu aan dat het stressniveau van leraren en kinderen naar beneden gaat als leraren heel bewust aan een responsieve, sensitieve, warme relatie werken met kinderen. Dus als ze er tijd voor maken, er bewust mee bezig zijn, als ze nadenken over hoe die relatie is.”

Caroline Vancraeyveldt: “Dat klopt. Hoe bouw je bijvoorbeeld een positieve relatie op met kleuters die je voortdurend op de proef stellen? Met kinderen die storen, die slaan, schoppen, schelden, roepen, ongehoorzaam zijn? Zijn we ons ervan bewust hoe we naar die kinderen kijken? Weten we dat de kans groter is dat we er een negatieve band mee opbouwen en ook sneller negatief reageren? Dat we in een vicieuze cirkel kunnen geraken?”

Maai Huyse: “Vaak zijn we erg sturend bezig in de klas: we geven opdrachten en de kleuters voeren die uit. Op zich niks mis mee als we heel gericht willen werken aan ontwikkelingsdoelen, zoals denk- of taalontwikkeling stimuleren. Daarnaast zou ook de focus moeten zijn: werken aan een betere relatie. Ga daarvoor bij het kind zitten en volg zijn spel. Wat blijkt? Als je inzet op die warme en veilige individuele relatie, verminder je het storende gedrag van kleuters. Dat is wat we met het project Samen-Spel hebben vastgesteld.”

Maai Huyse: “Dat klopt. Kinderen in armoede ervaren vaak toxische stress. Ze leven in voortdurende spanning waardoor hun ontwikkeling bedreigd wordt. Bovendien ervaren ze vaak ook hechtingsproblemen. Zo missen ze een veilige basis van waaruit ze de wereld kunnen ontdekken. Leraren spelen voor die kinderen een compenserende rol als ze aandacht hebben voor een warme, niet-conflictueuze relatie en een veilige hechting. Zo worden ze voor de kinderen een veilige haven, die ze misschien thuis niet altijd vinden.”

Caroline Vancraeyveldt: “Er zijn 3 belangrijke dimensies in kwaliteitsvolle interacties met kinderen: warmte geven in alle facetten, structuur aanbieden (klasmanagement) en uitdagingen geven. Daarin een evenwicht zoeken is de grote kunst. Soms vragen kinderen aandacht op een verkeerde manier. Het is beter hen vooral positieve aandacht te geven door bijvoorbeeld Samen-Spel met hem te organiseren. Dat kan je als leraar inbouwen in je klasroutine.”

Caroline Vancraeyveldt: “Onderzoek toont aan dat een goede band met kinderen in de kleuterklas positieve effecten heeft op het moment zelf maar ook in de verdere schoolloopbaan. Dat effect merk je onder andere in hun welbevinden. En er is ook effectief meer kans op leerwinst: bij het leren lezen, bij het werkgeheugen, de geletterdheid, de socio-emotionele ontwikkeling … Die leerwinst is nog groter voor kinderen in moeilijke situaties.“

Maai Huyse: “Zeker. Conflictueuze relaties met kinderen zorgen voor veel stress bij leraren. En soms ontstaat ook een negatieve spiraal: de leraar ergert zich aan het negatieve gedrag van een kind, waardoor het kind vaak nog meer negatief gedrag gaat stellen. Met Samen-Spel doorbreken we die vicieuze cirkel en geven weer aandacht aan het positieve.”

Caroline Vancraeyveldt: “Het is voor de meeste kinderen goed dat je tijdens hun spel gaat spiegelen, gaat imiteren, dat je gevoelens gaat benoemen. Maar iets gelijkaardigs kan je ook al realiseren in kleine, vaak vergeten momentjes op school. Leraren zijn zich vaak niet bewust van de grote impact die spontane interacties kunnen hebben: een kind aanraken, een schouderklopje, glimlachen, een ‘highfive’je, ‘the sharing of joy’.”

Maai Huyse: “Dat klopt. De leraar heeft hier een heel belangrijke voorbeeldrol. De taal die jij gebruikt, de woorden die jouw relatie ondersteunen, nemen kinderen snel over naar elkaar toe. Als jij zelf positieve relaties legt, is de kans groter dat de kinderen in je klas dat ook met elkaar doen.”