“Goede feedback van de leraar doet leerlingen meer leren”

“Want leren is niet altijd leuk. Als je een bal wil leren krommen om een muur van verdedigers, dan is dat een tijdje ongelofelijk vervelend. Je moet wel duizend ballen trappen tot het lukt. Maar het gevoel dat je ineens die effectbal in je voeten hebt, is geweldig. Dan is het al die moeite waard. Begrijp me niet verkeerd: je kan die oefensessie wel leuk maken, maar om echt iets te leren moet je gewoon heel veel oefenen.”

“Feedback moet niet alleen effectief en efficiënt zijn, maar ook bevredigend. Als mijn gezin mij vertelt dat het de koolrabischotel, die ik op kliekjesmaandag met restjes klaarmaakte, ontzettend lekker vindt, ben ik gelukkig. Feedback die me voldoening geeft of waarvan ik iets kan leren, is waardevol. Bij mij blijft die het beste plakken.”

Welke feedback is het meest effectief voor leerlingen?

“Ik onderscheid 3 feedback-vormen. Bij correctieve feedback bekijk je iets, zeg je of het goed of fout is en wat het dan wel moest zijn. Bij directieve geef je aan wat fout is en hoe de leerling de fout kan verbeteren.

© Boumediene Belbachir

Maar kennisontwikkelende of epistemische feedback werkt het beste. De leraar zegt dan niet alleen of het goed of fout is, maar zet met kennisontwikkelende vragen (bijvoorbeeld wie-, wat-, waarom-, wanneer- en hoe-vragen) zijn leerlingen ook aan tot nadenken. ‘Waarom heb je gekozen voor deze formule, Asha? En als het nu zus of zo was, had je het dan anders aangepakt?”

Wat zit er nog achter kennisontwikkelende feedback?

“Een voorbeeld: stel aan een leerling uit de bakkersopleiding volgende vraag: ‘Bak een brood in Sankt-Moritz’. Als Wim het basisrecept voor bakken op zeeniveau gebruikt, en rijs- en baktijden foutief toepast, dan kan je hem daar mee confronteren. Waarom kloppen die tijden niet? Waar ligt Sankt-Moritz? Is daar minder luchtdruk? Zijn de baktijden anders? Geldt dat ook als je water kookt? Met die vragen inspireer je een leerling. Je kweekt inzicht. En je maakt duidelijk: je bent niet dom, je vergat gewoon iets. Zo help je hem beter na te denken.”

“Let op, je kan dergelijke feedback ook geven als een boerenhufter: ‘Gast, dat is niet slim. Denk toch aan de hoogte in Sankt-Moritz.’ Dan werkt je feedback afstotend.”

Wat is precies de bedoeling van feedback geven?

“Kennisontwikkelende feedback vraagt meer tijd en interactie van de leerling en de leraar. Het is niet simpel, maar je leert meer. ‘Hoe had je het anders kunnen doen, Marit? Dan moet ze nadenken. ‘Ja ik had het ook zo kunnen aanpakken en wel om die redenen.’ Dan kan je als leraar opnieuw terugkoppelen. Zo bouw je aan een volledige leerervaring. Dat is optimaal leren en leidt tot meer inzet van leraar en leerling. Maar ik begrijp wel dat zo’n intensieve feedback niet plezierig is als je overbelast bent.”

Red je het met dezelfde aanpak bij iedereen?

Wat als je leerlingen je feedback in de wind slaan?”

“Vraag aan je leerlingen dus om een nieuwe opdracht in te dienen waarbij ze aan de slag gaan met je feedback. Geef ze nog een kans op een toets. ‘Je behaalt een zes, maar je kan deze test, weliswaar met andere vragen, vrijdag opnieuw afleggen. Je beste score telt.’ Of speel de volgende dag een korte quiz met elementen uit je originele opdracht. Dat kan systematisch aan het begin van elke les. Leerlingen halen dan hun opgeslagen kennis of vaardigheid weer op uit hun geheugen. Dat versterkt het leren en zo krijg jij feedback over je vorige les. Als je constateert dat ze de basiskennis niet hebben om een stap vooruit te zetten, dan is dat een signaal aan jou. Misschien moet je je les opnieuw geven. Of anders.”

Hoe check je of je feedback effectief is?

© Boumediene Belbachir

“Je mag er niet van uitgaan dat de leerling dat altijd uit zichzelf doet. Die heeft ook nog andere lessen, taken en een druk leven buiten school. We spreken over the calculating student, de rekenende leerling. Die vergelijkt de kosten en baten van zijn of haar inspanningen. Als de kosten groter zijn of als de winst nihil is – de leerling kan het cijfer niet verbeteren of ziet de leerwinst niet – dan stopt hij of zij geen extra tijd meer in de opdracht.”

Is de timing van je feedback belangrijk?

Werkt schriftelijke feedback even goed als mondelinge?

Een rapport op het einde van het trimester, is dat zinnig?

En negatieve feedback? Moet je die verpakken tussen positieve boodschappen? Of gewoon zeggen waarop het staat?

“Je hebt pas het recht op fouten te wijzen, als je ook voldoende op successen wijst. Schouderklopjes doen wonderen. Maar een receptje klakkeloos volgen, zoals negatieve feedback altijd verpakken tussen 2, 3 positieve commentaren, is onzin. Kies een natuurlijke weg. Ken je leerling en wissel af.”