"Wij investeren in begeleiding voor startende leraren"

Aanvangsbegeleiding voor startende leraren kreeg een boost in Scholengroep 19 Dender. Kjell Bosmans en Lore Meganck kampten tot voor kort met een groot verloop bij nieuwkomers. Nu kijken ze terug op een schooljaar waarin ze hun starters en mentoren extra omkaderden.

Niels, kleuterleraar — **Kjell Bosmans en Lore Meganck**: “Nog voor aanvangsbegeleiding wettelijk werd vastgelegd, maakten we binnen de scholengroep al 250.000 euro vrij.”

Hoe organiseren jullie aanvangsbegeleiding?

Lore Meganck – beleidsmedewerker professionalisering: “’Als ik mijn mentor niet had, was ik al gestopt’, hoorde ik tijdens een intervisiemoment. Daarom willen we een veilige context bieden aan startende leraren en hun professionele vaardigheden versterken. Dat doen we in hun vertrouwde klaspraktijk onder begeleiding van getrainde mentoren. Speerpunten zijn: reflecteren, eigenaarschap verhogen en samen leren. We organiseren intervisiemomenten, gaan op school- en klasbezoek en komen samen voor reflectie. Zo empoweren we de starters die hun leerproces zelf in handen nemen en nascholingen op maat volgen.”

Kjell Bosmans – directeur-coördinator: “We kampten met een groot verloop binnen de startersgroep. Bovendien is het vandaag moeilijk om voldoende leraren aan te trekken. Het is dus van cruciaal belang dat we de leraren die we aantrekken, ook kunnen behouden los van het feit dat een kwaliteitsvolle aanvangsbegeleiding ook gewoon noodzakelijk is in functie van een degelijk welzijnsbeleid. Nog voor aanvangsbegeleiding wettelijk werd vastgelegd, maakten we binnen de scholengroep al 250.000 euro vrij voor het schooljaar 2018-2019. Daarmee maken we tijd vrij voor 4 deeltijdse mentoren in het basisonderwijs en 12 deeltijdse mentoren in het secundair. Dat gaat om enorm veel geld, maar ook om een duidelijke en moedige keuze om te investeren in mensen. Akkoord, een zonnepaneel zie je meteen liggen, centen die je in aanvangsbegeleiding stopt niet. Dat heeft tijd nodig, maar werpt wel zijn vruchten af.”

Lore Meganck: “Volgend schooljaar willen we ook leraren uit het lerarenplatform koppelen aan een mentor in plaats van aan een school. Zo hoeven ze niet constant te switchen van mentor, als ze van school wisselen.”

Hoe maak je starters mede-eigenaar van de school en van hun traject?

Kjell Bosmans: “Als scholengroep zetten we in op de zelfdeterminatietheorie waarin autonomie, betrokkenheid en competentie kernwoorden zijn. We willen gedifferentieerd werken, iedereen verbinden en gedeeld verantwoordelijk maken. Levenslang leren is voor ons noodzakelijk, want we willen als ultieme doel leerlingen afleveren die dat ook doen. Dat kan alleen maar als je schoolcultuur daarvan doordrongen is. Onze mentoren trainen iedereen daarin. Niet alleen de startende leraren, maar ook de bestaande teams en de directies.”

Lore Meganck: “Elke starter heeft een kennismakingsgesprek met zijn mentor. Daar bespreken ze de basiscompetenties rond pedagogisch didactisch werken en psychosociaal welbevinden. Starters kiezen één focusdoel. Ze schalen zichzelf daarop in. De mentoren plannen dan hospiteerbeurten of collegiale visitaties in bij leraren die al verder staan in dat focusdoel. De starters zoeken tijdens de lesbezoeken naar 2 concrete acties die ze zelf kunnen ondernemen om te groeien. Tijdens een reflectiegesprek aan het einde van de cyclus schalen ze zichzelf opnieuw in. ‘Van een 5 naar een 6 gegaan? Hoe maak je dat cijfer concreet? Waar ben je nog in gegroeid? Wat is er nodig om van een 6 naar een 7 te gaan?’”

Portret Lore Meganck (beleidsmedewerker professionalisering) — **Lore Meganck:** “Je moet starters vooral tijd geven. Je kan toch niet verwachten dat die meteen na de lerarenopleiding alles al onder de knie hebben?”

Samen leren is ook een speerpunt voor jullie. Hoe zie je dat nu al op school?

Lore Meganck: “We organiseren nascholingen rond klasmanagement, communiceren met ouders, e-tools, plannen en timemanagement. Die nascholingsthema’s komen uit een online evaluatie door de vorige starters.

Vorig jaar moesten onze starters 6 nascholingen volgen en waren er geen intervisiemomenten. Dat hebben we aangepast naar 3 nascholingen, 3 intervisies en 2 hospiteerbeurten, gespreid over 2 schooljaren. We triggeren ze op verschillende fronten, maar de totale extra belasting blijft behapbaar. Als ze daarna de reflex bezitten om zelf op zoek te gaan naar expertise en verder te professionaliseren, is ons opzet geslaagd. Je moet starters vooral tijd geven. Je kan toch niet verwachten dat die meteen na de lerarenopleiding alles al onder de knie hebben?”

Wat verwacht je van je mentoren?

Kjell Bosmans: “Ze moeten balans vinden tussen begeleiden en zuurstof geven. Ze gaan samen met hun starter na waar die behoefte aan heeft. En hem of haar niet door alle nascholingen en intervisies jagen.”

Lore Meganck: “Daarnaast moeten mentoren sterke interpersoonlijke relaties opbouwen, rust uitstralen en empathisch zijn. Al kan dat een valkuil zijn. Alle mentoren kunnen op elk moment van de dag bij mij terecht om beslissingen af te toetsen. Samen nemen we verantwoordelijkheid op, bewaken we grenzen en staan we op de rem als het moet. Te enthousiast is ook niet goed.”

Kjell Bosmans: “Het spreekt voor zich dat onze mentoren geen inhoudelijke experten moeten zijn, maar wel in luisteren en feedback geven en procesbegeleiding. Daarnaast zijn ze een brugfiguur tussen de directie en de leraar. Ze evalueren niet , dat doet alleen de directeur. Hun focus ligt op coachen. Ze volgen allemaal een opleiding coachingsvaardigheden. Daarnaast komen ze geregeld samen. Dan organiseren ze zelf een intervisie, wisselen ze materiaal uit of evalueren ze het schooljaar. Daarnaast organiseren we voor onze mentoren ook een professionaliseringsaanbod waarin we focussen op coachingsvaardigheden. Ze volgen ook allemaal de nascholingen die de starters moeten volgen. Zo weten ze nog beter waar ze zitten in hun ontwikkelingsproces.”

Portret Kjell Bosmans (directeur-coördinator) — **Kjell Bosmans – directeur-coördinator Scholengroep 19 Dender:** “Misschien kunnen we de nascholingen tijdens de werkuren plannen, nu het decretaal verplicht is.”

Waar zitten je blinde vlekken nog op het vlak van aanvangsbegeleiding?

Lore Meganck: “We kampen met een dunne lijn tussen wat je als mentor wel en niet vertelt aan je directie. Soms is er meldingsplicht. Dat geven we ook aan voor we in gesprek gaan. We willen zo transparant mogelijk communiceren en sturen onze agenda door naar de directies zodat ze weten waar elke starter in zijn ontwikkelingsproces zit. Maar de details van wat er in de coaching besproken wordt, die delen we uiteraard niet.“

“Daarnaast moeten we er echt over waken dat we onze starters niet overbelasten. Time management is een groot ontwikkelpunt. Een woensdagnamiddag dient niet alleen voor nascholing, maar ook om voorbereidingen uit te werken of om gewoon even te recupereren. Misschien kunnen we de nascholingen tijdens de werkuren plannen, nu het decretaal verplicht is.”

Kjell Bosmans: “Ik hoop ook dat we van de overheid een krachtig signaal krijgen zodat de voltijdse lesopdracht voor starters de eerste 2 jaar 20 uur bedraagt in plaats van 24 uur. Verplicht scholen dan wel om hun starters training te geven tijdens die 4 uur. Die uren dienen niet om kopiekes te nemen. Als we leraren willen behouden is dat een eerste concrete stap in de goede richting.”

Stijn Govaerts