Waarom leraren beter in team werken

© Jens Mollenvanger

‘Deur toe en baas in eigen klas’. 30 jaar geleden lukte dat prima. Waarom nu niet meer?

Toch werken Vlaamse leraren minder samen dan hun Europese collega’s. Hoe komt dat?

“Dat kan je niet zomaar toeschrijven aan louter onkunde of onwil van leraren. Ze hebben al een voltijdse job met lesgeven en alles daarrond. Samenwerken vraagt tijd en energie en levert soms ook problemen op. Dat mag je niet onder de mat vegen. Samenwerken zal niet altijd onmiddellijk goed verlopen en een meerwaarde bieden. Het is een investering die later rendeert. Op korte termijn ‘komt het erbij’.”

Samen voor hetzelfde doel

Samenwerken is geen doel op zich. Hoe maak je het waardevol?

“Voor een vakgroep bijvoorbeeld is het belangrijk om stil te staan bij het nut van samenwerken: hoe kunnen we ons zo organiseren dat we elkaar helpen en de meerwaarde zien. Als je dat niet doet, wordt het een frustrerende tijdsinvestering die weinig oplevert. Als je dat wel doet, zal de werklast van elke leraar verminderen. Kosten en baten moeten in evenwicht zijn.”

Dus alle neuzen in dezelfde richting zetten?

© Jens Mollenvanger

“In een ideale wereld bekijken directeurs als ze een nieuwe leraar aanwerven welke kwaliteiten ze al in hun team hebben en welke nog niet. Maar vaak zijn ze al blij dat hun vacatures ingevuld geraken. Toch kunnen ze met hun team nagaan welke noden er zijn: de expertises van hun team in kaart brengen en beslissen over welk thema er bijscholing nodig is. Of een ‘interne’ studiedag met hun team organiseren waarbij leraren leren aan en van elkaar. Dat is ook je team professionaliseren.”

Collega’s, maar ook vrienden

Schoolteams die zichzelf omschrijven als een topteam, kunnen het meestal ook erg goed met elkaar vinden?

“Teams lijken sterker te zijn als ze beide aspecten uitwisselen. Uit onderzoek blijkt dat zowel ‘zakelijk’ als ‘emotioneel’ kunnen samenwerken heel belangrijk is voor leraren om zich goed te voelen en om hun job goed uit te voeren. Startende leraren hebben daar nog meer baat bij. 1 op de 5 starters valt uit. Veel starters krijgen een mentor. Belangrijk, maar kunnen we niet allemaal een beetje mentor zijn en elkaar ondersteunen?”

“Onderzoek toont aan dat als startende leraren deel uitmaken van een sociaal netwerk in hun school, relaties hebben met andere leraren, ervaringen en lesmateriaal uitwisselen met collega’s, ze lagere intenties hebben om het beroep te verlaten. Het teamaspect is dus niet enkel ‘het is allemaal leuk en gezellig’, maar houdt leraren ook gemotiveerd en zorgt dat ze zich ondersteund voelen.”

Leerlingen doen het beter

Hoe maak je de omslag naar meer samenwerken?

“Samenwerken in team is een vorm van professionalisering: je hebt meer kennis, meer expertise, meer lesmateriaal dat op punt staat en daardoor geef je effectiever les. Je lespraktijk optimaliseert, je bereikt je leerdoelen beter. Samenwerken blijft alleen maar goed draaien, als het over de leerlingen gaat. Want dat is wat leraren bindt over hun verschillende visies heen: ik wil dat mijn leerlingen het beter doen.”