Kleuterparticipatie: 7 haalbare ingrepen

Door een sterke band met ouders komen kleuters regelmatiger naar school. VBS Moorselbaan in Aalst doet het met deze 7 haalbare ingrepen voor meer kleuterparticipatie. Waar wacht je nog op?

VBS Moorselbaan in Aalst telt een hoog aantal anderstalige en kansarme gezinnen. Zorgcoördinator Deborah Holtzer slaagde er samen met het kleuterteam in om op 2,5 jaar tijd de band met de ouders aan te halen en de kleuterparticipatie te verhogen. Het zieltogende schoolfeest bruist nu weer, anderstalige ouders helpen met klasactiviteiten en spreken hun juf actief aan bij problemen. “Meer ouders op school maakt dat onze kleuters regelmatiger komen. En als een kleuter niet opdaagt, kennen we nu tenminste de reden. Het zijn allemaal eigenlijk heel eenvoudige ingrepen, maar allemaal samen maken ze echt het verschil.”

1. Kleuters tot in de klas

Deborah Holtzer: “Het START-project over hoe je de overgang van thuis of kinderopvang naar de kleuterschool kan vergemakkelijken, heeft echt onze ogen geopend. Op een inspiratietrip naar Engeland zagen we hoe kleuterparticipatie anders kan. Daar mogen de instappertjes op de schoot van mama of papa wennen en rondkijken. Desnoods elke dag opnieuw tot het kind klaar is om in de klas te blijven. Wat een contrast met onze school! We beseften dat ons onthaalsysteem veel harder is. Ouders moeten hun kleuter aan de schoolpoort afzetten. Gevolg: veel tranen.”

“Die ervaring zette ons aan het denken over ons onthaal. Waarom kunnen de ouders hun kleuter niet gewoon tot in de klas brengen? We hebben dat meteen uitgeprobeerd met de eerste kleuterklas. We waren mentaal voorbereid op chaos. Begrijpen onze anderstalige ouders naar waar ze hun kleuter moeten brengen? Zijn de oudere kleuters jaloers? Maar na 2 à 3 dagen was het voor de meesten duidelijk en na 1 week liep het nieuwe systeem vlot. De andere kleuterleraren zagen ook snel het voordeel in en na 6 maanden mochten álle ouders tot in de klas.”

“Een kleine aanpassing die enorm veel verandert. Vroeger bleven de ouders buiten de schoolpoort, nu zijn ze in het schoolgebouw. Simpel, dat maakt de drempel zo veel lager. Onze ouders vragen nu veel gemakkelijker hulp aan hun juf of het secretariaat, bijvoorbeeld voor een briefje dat ze niet verstaan. Een trouwfeest in de familie of een zieke opa, dat krijgen we ook te horen.”

“Ze zien dat een kleuterschool meer is dan spelen. Ze ontdekken dat hun kind leert over seizoenen, dieren of de dagen van de week. Als ze zien dat hun kind plezier beleeft en de betekenis van de kleuterschool begrijpen, sturen ze hun kind ook regelmatiger.”

2. Een stempel op je kleuters

Deborah Holtzer: “Met een stempel van bijvoorbeeld een bloem op de hand, stellen ouders vragen aan hun kind. De kinderen vertellen dan thuis spontaan wat ze doen in het bloemen- en bijenproject. Ouders horen zo wat hun kind allemaal leert. Als ze zelf niet naar de kleuterschool gingen, denken ze dat de kleuterschool gewoon een beetje spelen is.”

3. Praat met je klasdeur

Deborah Holtzer: “We hangen ook een symbool op de klasdeur om een boodschap aan ouders mee te geven. Als de kleuters morgen laarzen of een rugzak moeten meenemen, zien en begrijpen ouders dat meteen.”

4. Tea time in de klas

Deborah Holtzer: “Bij het thema ‘de bakker’ nodigen we ouders uit in de tearoom van de kleuters, bij het Italiëproject vragen we helpende handen om mee pizza te maken. Als het mogelijk is binnen het thema, moedigen we ons team aan om de ouders bij klasactiviteiten te betrekken. Vroeger dachten we te gemakkelijk: ze komen toch niet, ze verstaan te weinig Nederlands. Maar in combinatie met de andere ingrepen en kleine veranderingen om ouders meer te betrekken en kleuterparticipatie te verhogen, werkt het. Ouders zien wat hun kind doet en leert, de kleuters blinken van trots en wij hebben helpende handen in de klas.”

5. Zet de potten op tafel

Deborah Holtzer: “Op de klastafels voorzien we ’s morgens enkele potten met bouwblokjes, kralen of puzzelstukken. Als de ouders hun kleuter in de klas afzetten, nodigen we ze uit om nog even met hun kind te spelen. Sommige ouders voelen zich in het begin wat onwennig, maar ontdooien snel als ze andere ouders bezig zien. Ze zien en beleven zo dat samen spelen leuk en nuttig is.”

6. Contact met oudere broer of zus

Deborah Holtzer: “Vroeger was de scheidingslijn tussen de speelplaats van de kleuter- en lagere school heel strikt. Nu mogen de oudere broers of zussen van de lagere school met een fluohesje ook op de speelplaats van de kleintjes spelen. Ze komen een extra koek geven in opdracht van mama of papa, houden hun handje vast of keuvelen even op een bank. Zo voelen sommige kleuters zich minder alleen en zijn de ouders gerustgesteld. Dat motiveert hen om hun kleuter vaker naar school te sturen.”

7. Werk samen in je gemeente

Deborah Holtzer: “Het is niet gemakkelijk om je in te leven in het leven van een kansarm gezin. Elke dag fruit meegeven, 1 euro voor een klasactiviteit, de schoolcommunicatie ontcijferen … Niet evident, hebben we geleerd dankzij een samenwerking met de armoedeorganisatie Mensen voor Mensen en een ervaringsdeskundige. Die hebben focusgroepen met kansarme ouders georganiseerd om te weten wat hun vragen of frustraties zijn.”

“We werken ook samen met de kinderopvang in de buurt. Enkele keren per jaar komen de oudste peuters meedoen met een klasactiviteit en meespelen op de speelplaats. Zo leren ze wat een school is en vermindert de eerste schrik. Omgekeerd maken we met onze kleuters gretig gebruik van hun bibliotheek voorleesboeken.”

“Door al die samenwerkingen kunnen we de toegankelijkheid voor een grote diversiteit van gezinnen fors vergroten. Dat vergroot ook de kwaliteit van onze werking. Onze sociale mix zit beter en we bouwen nu sneller dan vroeger een vertrouwensrelatie uit met het kind en de ouders.”

Vind alle info over kleuterparticipatie op kleuterparticipatie.be

Ken je deze hulplijnen?

Aanwezigheidsritme Je school ontvangt 2 keer per jaar via Mijn Onderwijs een overzicht van het aanwezigheidsritme van elke kleuter. Zo zie je meteen welke kleuters voldoende aanwezig zijn om later naar de lagere school te mogen.
Zoek partners Wist je dat je gemakkelijk een lijst kan zoeken van alle organisaties in je gemeente die werken met gezinnen met jonge kinderen? Die partners hebben misschien al een vertrouwensrelatie met jouw ouders. Ga met hen in gesprek en werk samen aan kleuterparticipatie.

Sara Frederix