Specialist
Hoe evalueer je competenties?
Een cijfer geven op toepassingstaken zoals knutselopdrachten, (video)presentaties, portfolio’s of recensies is lastig. Roos Van Gasse, onderzoeker aan UAntwerpen, werkt aan een digitaal evaluatieplatform (Comproved) en geeft 3 richtingaanwijzers die ook offline werken.
© Katoo Peeters
Tip 1:
vertrouw op je expertise, niet op selectiecriteria
Roos Van Gasse: “Vroeger keken leraren naar het eindproduct en vertrouwden ze op hun expertise om een 4, 7 of 10 toe te kennen. Omdat de verantwoordingsdruk toenam, begonnen leraren beoordelingscriteria op te stellen. Ze deelden de opdracht voor hun beoordeling op in deelcompetenties. Die geven een vals gevoel van betrouwbaarheid. Zorgvuldig afgewogen criteria opstellen die elkaar niet overlappen én voor iedereen dezelfde betekenis hebben, is haast onmogelijk precisiewerk. Je opdracht indelen in tig criteria met verschillend gewicht (hoe verhoudt ‘spelling’ of ‘lay-out’ zich tot ‘inhoud’ of ‘structuur’ bij een argumentatieve tekst bijvoorbeeld) duwt bovendien het grotere geheel buiten beeld.”
“Ten onrechte, want de kwaliteit van een toneelstuk of presentatie is niet gelijk aan de optelsom van de delen. Dat merk je o.a. bij schrijfopdrachten. Tel de aparte cijfers op spelling, zinsbouw, lay-out en argumenteren op en je krijgt een ‘logisch’ eindcijfer. Toch heb je soms het gevoel dat je ernaast zit. Klopt ook. Door in te zoomen op de onderdelen, vergeet je dat het samenspel tussen die delen mee de tekstkwaliteit bepaalt.”
Tip 2:
vergelijk taken
Roos Van Gasse: “Taken in willekeurige volgorde lezen en beoordelen zonder dat je de andere taken zag, is moeilijk. Je bent als leraar dan snel geneigd om niet meteen een heel sterk (of zwak) cijfer te trekken. Want dan zet je jezelf vast of moet je van voren af aan herbeginnen als een andere taak plots nog beter blijkt.”
“Vermijd ook dat je taken op verschillende momenten quoteert. Dat kan een wereld van verschil maken. ’s Ochtends beoordeel je de eerste schrijfopdracht of presentatie wellicht milder dan een even sterk werk na een lange vermoeiende dag. Stel daarom je cijfer uit. Neem eerst alle opdrachten door of bekijk eerst alle presentaties en noteer een reeks plus- en minpunten, maar pin er nog geen cijfer aan vast. Zo kan je alle taken op volgorde zetten en je eindscores op hetzelfde moment uitdelen.”
Tip 3:
werk samen
Roos Van Gasse: “4 ogen zien meer dan 2. Vraag een vakgroep- of parallel-collega om door je taken te gaan en een eigen rangorde te maken. Hoe rangschikt een collega de taken en zitten jullie op 1 lijn? Zo praat je over evalueren en examineren, professionaliseer je daar samen in. Nederland kent veel meer die 4-ogen-traditie. Terecht. Want onderwijs blijft een selectiesysteem. Je evaluatie opent of sluit deuren voor leerlingen.”
“Veel leraren nemen vanuit hun ervaring goede beslissingen. Maar onderzoek toont dat wanneer leraren een score op 20 moeten geven op dezelfde taak, die tot 8 punten kan verschillen van leraar tot leraar. Wíe beoordeelt, speelt dus minstens evenveel een rol als de kwaliteit van de opdracht. Geen gigantisch probleem voor een leerling die 18 haalt, wel voor wie in het midden hangt. Als je vergelijkend evalueert met collega’s, kom je sneller tot een hogere betrouwbaarheid.”
“Geen collega als co-beoordelaar? In je klas zitten 20 paar jonge ogen. Criterialijsten gebruiken om competenties te beoordelen vinden ze lastig, maar producten vergelijken met andere lukt wel. Hielden 5 leerlingen een presentatie tijdens je les? Hun klasgenoten zijn perfect in staat om die te rangschikken van ‘minst sterk’ tot ‘topper’. Wie sterk afwijkend oordeelt, kan je bevragen. Waarom vind jij die presentatie of tekst de beste? Wat maakt dat jij dat anders inschat dan de meeste klasgenoten? Begrijp je dat voor hen vooral die 2 kwaliteiten doorwegen? Op die manier help je leerlingen om kwaliteiten te benoemen en de volgende keer betere teksten, presentaties of andere toepassingen af te leveren.”
Wat is Comproved?
Comproved, een spin-off van UAntwerpen, Ugent en Imec, verzamelt wetenschappelijke kennis over beoordelen. Het ontwikkelde een digitaal platform om comparatief te beoordelen. Daarbij moet je als leraar voortdurend taken 1-op-1 vergelijken met verschillende beoordelaars om tot een ranking te komen. Bijkomend voordeel: je kan met verschillende docenten of leraren dezelfde taken vergelijken.
Log in om te bewaren
Ga jij voor een straf blad? Geboeid worden door onderbouwde tips en inspirerende verhalen? Krijg 4 keer per jaar Klasse Magazine in je bus, voor maar € 10.
Abonneer nu
bart-vanopré
11 september 2019Als leraar wetenschappen in de eerste graad is het evalueren van competenties in een wetenschappelijk onderzoek heel belangrijk. De nieuwe eindtermen wetenschappen bevatten heel wat eindtermen die competenties beogen. Het evalueren van competenties kan ik moeilijk verzoenen met cijfers omdat procesevaluatie hier een plaats heeft. De leerling moet op ieder moment van het proces een beeld krijgen van de progressie die hij maakt. Wat kan ik al? Wat moet ik ondernemen om progressie te maken? Cijfers geven weinig informatie over wat de leerling al kan en waar hij naar toe moet werken. Het werken met rubrics kan hier een oplossing bieden. Je geeft langs de ene kant feedback over wat de leerling al heeft bereikt voor een bepaalde competentie. Langs de andere kant geef je ook informatie over de de feedforward omdat de leerling op de hoogte is van de aangrenzende rubrics voor een bepaalde competentie. Op het einde de eerste graad geven al deze evaluaties een beeld over welke competenties een leerling beheerst in een wetenschappelijk onderzoek. Dit is zeer interessante informatie voor de oriëntering.
De Schepper Hans
20 september 2019In de GO!Spectrumschool hanteren we voor de klassen BSO nu al voor het derde schooljaar een permanente en doelgerichte evaluatie zonder punten. Een manier van evalueren van de leerplandoelen volgens evaluatiecriteria die voorafgaand aan de evaluatie met de leerling worden gecommuniceerd. De leerlingen hebben ook voortdurend inzage (via Skore) in hun resultaten en krijgen hierdoor een inzicht in hun eigen sterktes en zwaktes. Ook de leerkracht kan zeer snel detecteren waar de werkpunten van een leerling zitten en hier op inspelen door het opmaken van een individueel remediëringstraject. Een goede feedback en opvolging is cruciaal.
Laat een reactie achter