Collegiale visitatie: “Leraren moeten meer spieken”

Kris Van den Branden: “De Vlaamse leraar is een van de meest geïsoleerde volgens het internationale TALIS-onderzoek. We scoren niet goed op professioneel leren van elkaar. Maar leraren geven wel aan dat ze geïnteresseerd zijn. Als je vraagt wat hen helpt bij professionalisering, antwoorden ze samenwerken of samen een project in elkaar steken. Maar toch volgen ze vooral klassieke vormingen.”

Kris Van den Branden: “Er is weinig onderzoek naar de effecten van collegiale visitatie, maar alle bredere onderzoeken over professionalisering bewijzen dat we minder in individueel professionaliseren moeten investeren. Goed professionaliseren gebeurt het best samen: bij elkaar een les observeren, co-teachen of samen op cursus.”

Kris Van den Branden: “Wanneer leraren binnenkijken in elkaars lessen mag er niets op het spel staan. Koppel collegiale observatie daarom niet aan formele evaluatiegesprekken, promotie of loon.”

Kris Van den Branden: “Je bent extra aandachtig omdat iemand naar je kijkt. Dat is best lastig. Dus bereid je je beter voor. Je houdt jezelf in het oog, monitort jezelf en krijgt zo een scherpere zelfreflectie. De automatische piloot gaat uit. Dat is een heel leerrijk effect.”

Kris Van den Branden: “Het is een en-enverhaal. Het effect van een typische vorming door een expert beperkt zich meestal tot sensibilisering. Want die kennis wordt vaak niet toegepast in de klas. Natuurlijk is een leraar ook op zoek naar theorie, kaders, onderzoeken en methodologieën, maar de powerpoints blijven te vaak in een map steken. Als je bij een collegiale visitatie een leidraad gebruikt van bijvoorbeeld indicatoren van effectief onderwijs, leg je wél de link tussen theorie en praktijk.”

Kris Van den Branden: “Heel eenvoudig. Als leraren meer bij elkaar spieken, reflecteren ze meer, krijgen ze nieuwe ideeën die ze ook vaker toepassen. Zo gaan ze beter lesgeven. Daardoor gaan leerlingen beter leren.”

Kris Van den Branden: “Leraren hebben een te zware taakbelasting en dus te weinig bandbreedte om veel extra’s te doen naast lesgeven, administratie en mailbox opvolgen. Elke leraar moet structureel in zijn takenpakket de kans krijgen om te blijven leren. De ambitie van onderwijs om lerenden zo goed mogelijk tot leren te brengen, geldt ook voor leraren.”

Kris Van den Branden: “Een directeur moet vertrouwen geven aan zijn leraren. Verplicht ze niet om een verslag te maken of verantwoording van de observaties af te leggen. Wéét gewoon dat het leereffect er sowieso is. Probeer het structureel in je werking in te bedden. Het is belangrijker dát het gebeurt, dan hoe vaak. In het Amerikaanse onderzoek zagen de onderzoekers heel snel effect, en was er niet veel verschil tussen 3 of 6 observaties. En laat leraren over hun positieve ervaringen vertellen op een personeelsvergadering.”

Kris Van den Branden: “Vrijwillig deelnemen is belangrijk. De ABC-motivatietheorie voor leerlingen geldt ook voor leraren. Autonomie: je moet zelf kiezen met wie je wil ‘daten’, het liefst iemand die je goed kent en vertrouwt of iemand naar wie je opkijkt en van wil leren. VerBinding: je observeert in 2, richtingen waarbij je elkaar inspireert en ondersteunt. Competentie: je moet het gevoel hebben dat je zinvolle dingen leert.”

Kris Van den Branden: “Een parallelcollega bezoeken die gelijkaardige werkvormen gebruikt, is veilig, maar wellicht iets te dichtbij om een sterk leereffect te hebben. Kies liever voor een collega die een ander vak geeft of de lessen anders aanpakt. Het mag een beetje schuren.”