Levensecht leren: je tso−leerlingen op stage naar het buitenland

© Eva Vlonk

“Korte anekdote. Ik ben in Luxemburg voor een projectoverleg, mijn leerlingen zitten in de klas in Leuven. Een van hen stuurt me een WhatsApp’je. Of hij alvast een paar klasgenoten wegwijs mag maken in een nieuw lay-outprogramma, zodat het werk opschiet tegen mijn terugkeer? Voor die momenten doe je het.”

“Vergis je niet: dit zijn geen modelleerlingen die al jaren zonder morren doen wat je ze opdraagt. Waanzin als je merkt hoe net die gasten zelfsturend worden. Hoe ze elkaar zelfs stimuleren om te groeien. Onze tso-leerlingen hebben geen boodschap aan oefenen op het droge. En half werk bestaat hier niet. Een conferentieruimte boek je niet à peu près. Ofwel is het in orde, ofwel begin je opnieuw.”

Een duivenkot

“Samen met mijn collega Dirk – die Duits geeft – zet ik al 15 jaar in op internationaal projectwerk. Het eerste idee ontkiemde in Alden Biesen, waar we deelnamen aan een Europees jongerenparlement. Interessant, al waren er ook oeverloze debatten over de hoofden van onze leerlingen. ‘Hier zit meer in’, voelden we. Samen met een Duitse en een Zwitserse school werkten we een driedaagse uit.”

“Dan pas merk je hoe vlot je leerstof aan dat project kan ophangen. Natuurwetenschappen om een debat over groene wagens of duurzaam wonen voor te bereiden. Informatica om een planning uit te werken of de lay-out van het dagprogramma te verzorgen. En talen natuurlijk. Om te debatteren, maar even goed om samen te koken, te poetsen of een quiz te organiseren. Of hoe we met projectwerking landsgrenzen én vakken overstijgen.”

“Intussen trekken heel wat leerlingen uit Internationaal Projectmanagement – zo heet Secretariaat-Talen in onze school – en andere richtingen via Epos, Erasmus+ en in eigen beheer naar het buitenland, voor een bedrijfsstage of om les te volgen. Iedereen logeert in gastgezinnen, studentenresidenties of zelfstandig in een studio.”

“Dankzij projectsubsidies kunnen we de kosten laag houden. Cruciaal: net de leerlingen die niet alle kansen op een schoteltje krijgen, steken het meest op van zo’n ervaring in het buitenland.”

“Mijn klas is een duivenkot. Eén leerling zit net een maand in Spanje, een andere vertrekt naar Luxemburg. Al je leerlingen netjes samen voor je neus? Onmogelijk. En dus moet je de traditionele aanpak overboord gooien. Directe instructie giet ik in korte videotutorials. Leerlingen verwerven de leerstof die ze nodig hebben, wanneer ze die nodig hebben. Ieder op zijn tempo. Zelfs toetsen leggen ze af wanneer ze er klaar voor zijn: helemaal niet onoverkomelijk, merk je na een tijdje.”

De leraar kiest

“Natuurlijk is die flexibiliteit niet voor elk vak en voor elke leraar haalbaar. Dan maak je duidelijke afspraken, zeker wanneer een leerling 2 of 3 maanden naar een partnerschool trekt. Hoe speelt de leraar de leerstof door? Wat doet de leerling als hij vastloopt? En kan de leerling ter plekke toetsen afleggen in een gecontroleerde omgeving?”

“Voor taalvakken is een internationaal project de ideale kapstok. Maar pakt de leraar Frans dat stukje grammatica liever klassikaal aan, dan doet hij dat gewoon. En natuurlijk hoeft de leraar Nederlands het verhaal van Reinaert de vos niet krampachtig in het project te wurmen.”

“Kan je als leerling de verantwoordelijkheid aan en heb je je leertraject onder controle? Dan krijg je van de klassenraad groen licht om op uitwisseling te vertrekken. Met een leerovereenkomst op maat, afhankelijk van de vakken die je in de partnerschool kan volgen.

“Economie in het Spaans is natuurlijk niet haalbaar. Maar een leerling die thuis Frans spreekt, kan in een Spaanse school wel als taalassistent aan de slag tijdens de les Frans. En in Noorwegen red je het bijna voor elk vak als je Engels begrijpt. Afhankelijk van je workload krijg je daarnaast de opdracht om in de partnerschool een workshop over onze projecten te geven of je eigen portfolio uit te werken.”

© Eva Vlonk

De bril van Bloom

“Na een klassieke toets een 7 op 10 noteren in je puntenboek geeft een geruststellend gevoel. Maar weet die leerling met dat cijfer écht waar hij staat? Als je de competenties van je leerlingen evalueert, kom je er niet met toetsen en cijfers. Per taak benoemen we zo precies mogelijk de leerdoelen die we willen realiseren.”

“Voor elk doel stellen we rubrics op, als het even kan met gradaties die we baseren op de taxonomie van Bloom. Observeerde de leerling bij de workshop aandachtig? Nam hij actief deel? Nam hij andere deelnemers op sleeptouw? Een tijdrovend werkje dat je niet meteen onder de knie hebt, maar zo bepaal je op welk niveau die leerling een competentie beheerst en waar je de lat voor die leerling uiteindelijk wil leggen. En je trekt er zonder veel omwegen cijfers uit als je die nodig hebt.”

“Evaluatie ligt niet enkel in het kamp van de leraar. Leerlingen evalueren zichzelf en anderen. Hun oordeel telt voor de helft mee. Straf om te zien hoe hun evaluatie aansluit bij de onze. En wijkt hun inschatting af, dan weet je meteen: daar loopt iets fout. Bijna elke evaluatie gebeurt digitaal met online formulieren van Microsoft. Maar het kan even goed met Google Forms of betalende software zoals Simulise. Geen idee hoe we anders het overzicht zouden behouden.”

“We evalueren voortdurend. Dat begint al op het perron als we op excursie vertrekken. De leerling die de dienstregeling zelf opzoekt, staat verder dan de leerling die me vraagt wanneer de trein komt. Een leerling die te veel hapert bij zijn presentatie voor de Franse delegatie? Opnieuw oefenen, tot het goed genoeg is om ermee naar buiten te komen.”

“Nogmaals: alles is echt, en dan is er geen plaats voor half werk. Je komt er niet onderuit met een onvoldoende. Die onvoldoende betekent niet dat je het niet kan, maar dat je het nóg niet kan. Een cruciale nuance. Wie onze aanpak niet ziet zitten, kiest niet voor deze richting. De voorbije jaren stapte één leerling op. Alle anderen waren op het einde van de rit geslaagd.”

Iedereen fier

“Het eindproduct van de derde graad is een competentieverslag: een portfolio op basis van de voorbije jaren. Geen turf die niemand leest en waar je met een lintmeter naast staat om te tonen hoe hard je gewerkt hebt. Wel een aantrekkelijk vormgegeven verslag dat je voor een jury verdedigt in 4 talen. Sommige leerlingen begeleid je daarbij meer dan anderen. Ons systeem laat toe om te differentiëren: ‘Dit vraagt het leerplan, maar hier durven wij de lat voor jou leggen.’ Zo levert iedereen een resultaat waar hij fier op kan zijn. ”

“Voor onze leerlingen is die laatste horde voor hun diploma niet wat ertoe doet. De bakens die ze tijdens de projecten verzetten, maken veel meer indruk. Via Buurklassen van Epos werken we samen met een school uit Potsdam het project ‘Against Oppression’ uit. We interviewen mensen die de onderdrukking meemaakten en brengen hun getuigenis in de vorm van paspoorten. Oost-Duitsers die het Stasi-tijdperk beleefden, maar ook verhalen die veel dichterbij komen.”

“Zoals de grootmoeder van een leerling die ondervond wat het apartheidsregime in Zuid-Afrika aanrichtte. De moeder van een meisje over haar vlucht uit Nigeria, of de grootvader van een jongen die het moeilijke verleden van Moldavië uit de doeken doet. Intussen reizen de paspoorten Europa rond en groeit de schat aan verhalen. We stelden het project al voor in de stadsschouwburg en zelfs aan de Vlaamse fractie op bezoek in Potsdam. Je leerlingen die vol vuur aan onze politici vertellen over het belang van tolerantie, democratie en burgerzin: dan bonkt je hart van trots in je keel.”