Zo maak jij een buitenles haalbaar

1. “Mijn school heeft geen buitenklas”

Goed nieuws: je hebt geen vaste buitenstek met infrastructuur nodig. Breng samen met je collega’s de leuke buitenplekjes in de buurt in kaart: de speelplaats, een grasperkje om de hoek, de tuin van een nabijgelegen bejaardenhuis… Of start een nieuwe week met een wandeling in de buurt. Vraag je leerlingen wat ze zien, wat hen opvalt. Met deze input kan je meteen aan de slag. Regelmatig een buitenles organiseren? Enkele boomstammen zijn handig om er je klas te verzamelen en je les te starten. Of voorzie waterresistente kussens of matjes om een knusse, droge plek te creëren.

2. “Buiten zijn mijn leerlingen zo snel afgeleid”

Eenmalige buitenactiviteiten kunnen je leerlingen uitbundig maken. Rooster daarom je buitenles in als vast onderdeel en vertel steeds wat het doel is. Start en eindig je buitenles telkens op dezelfde manier en maak afspraken. Zo weten je leerlingen wat je van hen verwacht. Gebruik ook een duidelijk signaal zoals een fluitje of lied om te verzamelen.

Durf je leerlingen loslaten. Observeer wat ze zien, ruiken, horen, voelen en vertellen. Ook je les loslaten kan en mag. Loop je tijdens jullie zoektocht naar verkeersborden vast op wegwerken? Parkeer dat thema gerust even en geef toe aan hun nieuwsgierigheid over de riolering, het elektriciteitsnetwerk of opgravingen.

© Jonas Roosens

3. “Vaak is het weer te slecht”

‘Slecht weer’ is iets dat vooral volwassenen ervaren. Gebruik de verschillende weersomstandigheden eerder als didactisch materiaal. Laat ze sporen maken in modder, elkaars schaduw tekenen, plassen opmeten, uitzoeken welke dieren tevoorschijn komen als het regent en nagaan hoe vogels gebruik maken van de wind.

Je lesmateriaal beschermen tegen regen of wind? Voorzie klemborden of prik papier op lange satéstokken. Schrijf met wisstiften op schrijfbordjes of plastic hoesjes waarin je een papier schuift. Met wasknijpers, touw of tape hang je gemakkelijk lesmateriaal op. Stoepkrijt tovert elk stuk beton om tot een schrijfbord.

4. “Er zijn altijd leerlingen die geen geschikte kleren of schoenen dragen”

Slecht weer bestaat niet, alleen slechte kleren. Vertel ouders dat geschikte kledij en schoenen nodig zijn. Voorzie op school laarzen of pantoffels voor in de klas. Via een oproep bij ouders of de kringwinkel leg je een handige reserve aan. Raad (via de ouders) leerlingen aan om verschillende bovenlaagjes aan te trekken. Zo vermijd je dat ze het buiten te koud of binnen te warm hebben.

© Katoo Peeters

5. “Ik heb geen tijd want moet mijn leerplan halen”

Een buitenles vraagt niet altijd iets extra’s. Je kan je leerstof geven net als binnen, of een actieve werkvorm kiezen. Franse woordenschat kan je inoefenen met ‘ren je rot’, maaltafels herhalen met estafette, werkwoorden vervoegen door een insect te observeren en te benoemen wat het allemaal doet in de derde persoon enkelvoud.

Het thema dat je binnen introduceert, kan je versterken met info uit de buitensetting. Bomen en bladen determineren lukt zoveel vlotter buiten. Met een app als Chatterpix kunnen je leerlingen er (binnen) een samenvatting over inspreken. Met de app komen de bomen tot leven en krijgen je leerlingen zo te horen wat ze bijleerden.

Door buitenactiviteiten te vermelden op het rapport, toon je dat je ze belangrijk vindt.

6. “Een buitenles vraagt veel voorbereiding”

Start met een eenvoudige buitenles waar jij je comfortabel bij voelt. Beperk sleuren met te veel kant-en-klaar materiaal. En gun jezelf wat inlooptijd. Het is normaal dat je eerste buitenlessen niet zo vlot verlopen. Na even doorzetten, en met deze tips van ervaren leraren, beheers je steeds meer trucjes en multi-inzetbare werkvormen van outdoor learning.

© Emilie Bonjé

7. “Buiten zijn meer risico’s”

Onderzoek door Arteveldehogeschool bewijst dat kinderen die regelmatig risico’s nemen, die ook beter leren inschatten. Zo vinden er net minder ongelukken plaats. Je kan ook op zoek naar ‘natuurouders’ die een extra oogje in het zeil houden tijdens je buitenles.

8. “Ouders willen liever les in de klas”

Als je kiest voor buitenonderwijs, neem je ouders best vanaf het begin mee in het ‘waarom’. Vertel of toon met foto’s hoe zo’n buitenles eruit ziet. Of laat je leerlingen dat zelf doen via een tekst of tekening over de buitenles. Stel ouders gerust en vertel dat de buitenles in de meest veilige omstandigheden plaatsvindt.

© Emilie Bonjé

Dit artikel ontstond in samenwerking met Katlyne De Leye en Nele Le Loup van de Pedagogische Begeleiding van het IVA Stedelijk Onderwijs Gent. Tijdens hun vormingssessies en collegagroepen inspireren leraren elkaar over buiten les geven.