Zo lukt de overgang van kleuter naar lager vlot

In GBS ‘t Zonneveld staat leraar Sarah-June met haar ene been in de derde kleuterklas en met het andere in het eerste leerjaar. Met deze brug creëert de school een vlotte overgang van kleuter naar lager onderwijs.

leraar Sarah-June en Griet in hun klas — **Griet Vandendries:** “De aanpak van het kleuter en lager leren we spontaan van elkaar kennen.”

Hoe dook het idee op om een leraar uit het lager naar het kleuter te transfereren?

Griet (3K): “Het kleuteraantal stijgt al een tijdje op onze school. Directeur Tine polste vorig schooljaar bij ons kleuterteam hoe we de pot met lestijden wilden verdelen. Samen met de pedagogische begeleidingsdienst brainstormden we over de opties. We beslisten om van de eerste en tweede kleuterklas een graadklas te maken en te starten met co-teaching in de oudste groep van 25 kleuters. Zo kunnen ze als 1 groep de overgang maken naar het eerste leerjaar en kent iedereen elkaar.”

“Maar waar vind je een leraar die halftijds in de derde kleuterklas wil co-teachen? Met Sarah-June van het tweede leerjaar had ik de klas gedeeld op een Vrijdag MagDag. We voelden snel dat het klikte en dat we elkaar mooi aanvullen: Sarah-June de startende leraar en ideeënzoeker, ik die na 19 jaar nog steeds mijn enthousiasme probeer te temperen.”

Sarah-June (3K/1L): “Tijdens een van de coronawandelingen floepte Griet het eruit: ‘Sarah-June, heb jij zin in een avontuurlijke verhuis naar de derde kleuterklas?’ Lang nadenken was niet nodig. Deze opdracht combineer ik met een deeltijdse opdracht in het eerste leerjaar. Best heftig, maar daardoor versterk ik zowel in de kleuterblok als in de lagere school de belangrijke brug tussen kleuter en lager.”

Waarom ziet ook het schoolbestuur zo’n collegaverhuis zitten?

Sarah-June (3K/L): “Onze school wil al een hele poos de werking van het kleuter afstemmen op het lager onderwijs. Hoe het kleuterblok input van de kleuters thematisch uitvouwt, dat willen we introduceren in het lager. Net als meer hoekenwerk. In omgekeerde richting kan het lager leertijd en -winst boeken als alle kleuterleraren dezelfde instructietaal, beeldgetallen en juiste pengreep toepassen. Zo maken alle zesjarigen een vlotte start.”

Griet (3K): “Vorig schooljaar probeerde ik wekelijks een uurtje het eerste leerjaar te ondersteunen. En ook de leraar van het eerste wou mee komen gluren in mijn klas. Het klasvrije uur tijdens de les levensbeschouwing of L.O.-les leek ideaal. Maar er was vaak een oudergesprek of een klas van een zieke collega die prioriteit kreeg. Nu Sarah-June structureel in de kleuterklas staat, kan ik via haar in de derde kleuterklas spieken.”

Leraar Sarah-June in haar klas — **Sarah-June Gorgon:** “Best heftig, kleuter en lager combineren. Maar zo leg ik de brug.”

Wat hopen jullie te winnen?

Sarah-June (3K/1L): “Dat de uitstromende kleuters een vlotte overgang maken in het eerste leerjaar en de leerstof vlotter oppikken. Het schoolbestuur gunt ons 2 schooljaren om te experimenteren. Maar we geloven erin. Als je het beste van 2 werelden op elkaar afstemt, komt dat altijd ten goede van de leerlingen. Volgt er over 2 jaar een positieve evaluatie, dan volgen er andere verschuivingen tussen kleuter en lager.”

Wat zijn onvoorziene voordelen van jullie co-teaching?

Griet (3K): “Onze infomomenten en oudercontacten halen een hoger niveau. Input over onze klas en het leerproces van de kleuters komt van twee leraren, met elk hun eigen persoonlijkheid en accenten. Nu ik niet meer als enige moet beslissen of een kleuter al dan niet kan overstappen naar het eerste leerjaar, valt een grote druk van mijn schouders af.”

Sarah-June (3K/1L): “We steken veel van elkaar op. En dat gebeurt spontaan, zonder dat we er extra tijd voor moeten maken. Over ervaringsgericht en thematisch leren kunnen we tal van nascholingen volgen, maar we beslisten als school om vernieuwing vanuit de praktijk te laten groeien. Wij leren liever en meer van elkaar.”

Co-teachen is nieuw voor jullie. Wat zijn de eerste indrukken?

Griet (3K): “Co-teachen stond al lang op mijn verlanglijstje. En terecht, merk ik. Na 19 jaar alleen in de klas voel ik me herboren als leraar. Ik vlinder over de verschillende hoeken en taken. Zo vind ik ruimte om door te vragen en à la minute in te spelen op een kleuter die hulp nodig heeft. Ik had het nooit gedacht maar nu leer ik mijn kleuters veel beter kennen. En er is meer rust in de klas. ‘s Avonds vertrek ik met voldane energie naar huis.”

Sarah-June (3K/1L): “Samen voor de klas gaat verrassend vlot. Om de grote groep in de derde kleuterklas af en toe op te splitsen, gebruiken we een extra ruimte die een verdieping lager is, met een trap tussen. Wat ons eerst een nadeel en extra gevaar leek, blijkt nu een voordeel. Een verplaatsing tussen de 2 lokalen brengt de kleuters in beweging en maakt ook hun hoofdje leeg voor de volgende opdracht.”

Leraar Griet in haar klas met 2 leerlingen — **Griet Vandendries:** “We kunnen bijscholingen volgen, maar leren liever en meer van elkaar.“

Wat neem je mee uit de kleuterklas naar het lager?

Sarah-June (3K/1L): “Door mijn ervaringen in de kleuterklas durf ik meer hoekenwerk inschakelen in het eerste leerjaar. Tijdens de eerste pogingen, schrok ik van het kabaal. Pakte ik het verkeerd aan? Nu ik geleerd heb dat een zestal hoeken wenselijk zijn en hoe je een keuzebord introduceert, neemt rust het over van chaos. Ik zie ook minder ellebogenwerk om bij vrienden in een hoek te werken.”
“Hoe zelfstandig kleuters aan de slag gaan, verwonderde me die eerste maanden in de kleuterklas. Soms dacht ik zelfs: die kleintjes zijn zelfredzamer dan mijn leerlingen uit het lager! Ik heb me al vaak afgevraagd hoe dat komt. Trap ik door een methode te volgen in de valkuil dat je alle opdrachten slaafs gaat uitvoeren? Mijn ervaring bij kleuters leert me de touwtjes een beetje te lossen en mijn leerlingen iets meer inspraak te geven.”

Wat leerde jij bij uit de werking van het lager onderwijs?

Griet (1L): “Nu durf ik mijn kleuters hoger inschatten. Recent daagde Sarah-June de kleuters uit met een bewegingstussendoortje. Ik hoor mezelf nog denken: ‘aitsch, dat is te moeilijk‘. Maar de kleuters konden het perfect. Ook tijdens de KOALA-screening kwam Sarah-Junes ervaring met testen prima van pas. Zij creëerde meteen de juiste omstandigheden en nam zo mijn onwennigheid weg.”

“Van Sarah-June leer ik ook om de meest geschikte werkblaadjes te kiezen. Uit het gigantische aanbod tovert ze het materiaal tevoorschijn dat de kleuters het beste voorbereidt op de leerstof van het lager. Sinds we co-teachen pas ik de instructietaal uit het eerste leerjaar toe: ‘verbinden’ in plaats van ‘een streep trekken’ bijvoorbeeld. Een kleine aanpassing die voor anderstalige kinderen een vlotte doorstart naar het eerste betekent.”

Cherline De Maeght