Schrapgeluk: zelfde kwaliteit, minder werk

Chris Vandormael: “De veranderende wereld en de actualiteit kan je op een diverse school niet buiten de schoolpoort houden. Onderwerpen uit het kinderjournaal bespreken onze leraren sowieso met de kinderen, maar daarnaast staat haast elke dag of week in het teken van iets. Daarom filtert ons beleidsteam: gedichtendag, voorleesweek of ‘Dag van de rechten van het kind’ organiseren we schooloverkoepelend. Voor kleinere acties zoals ‘Werelddownsyndroomdag’ geven we onze klastitularissen carte blanche: een extra les wereldoriëntatie kan, maar met 2 verschillende sokken naar school komen is ook goed.”
 
“Door leergebiedoverschrijdend te werken, halen we dubbele activiteiten uit het curriculum. Verkeerseducatie behoort tot het pakket van onze expertleraar lichamelijke opvoeding, en gaat uit het mandje van de klastitularis. Als je ‘dagelijkse tijd’ in de wiskundeles aanbrengt, hoeft de klok niet meer terug te komen in wereldoriëntatie. Met schooleigen leerlijnen houden we dat in de gaten. Voor vreemde talen, L.O. en muzische vorming stellen we externen en expertleraren aan, die bezield lesgeven over onderwerpen die ze goed beheersen. Een leraar secundair introduceert het vijfde leerjaar in de Engelse taal en een docente van de academie geeft beeldende kunst. Zo houden de andere leraren voldoende tijd over voor taal en rekenen.”
 
“Bij grote beleidsthema’s bundelen we de krachten en schakelen we al eens een hulplijn in: om de digitalisering op een doordachte manier uit te rollen, richtte onze scholengemeenschap BaO-BuBaO een denktank op met directies, beleidsmedewerkers en ICT-coördinatoren. Samen met de IT-dienst en Hogeschool PXL stelde die denktank een strategisch digitaal plan op. De hogeschool heeft na enkele jaren als laptopschool een goede expert digitaliseringstrajecten in huis. Fijn dat ze die ervaring met ons deelden.”

Hilde Van Beveren: “De modernisering van het secundair vraagt momenteel al onze beleidskundige kracht. De eindtermen basisgeletterdheid zijn daar een belangrijk facet van. Die eindtermen beslaan taal, wiskunde, financiële en digitale competenties. Een zoekstrategie gebruiken, je aankopen kunnen verantwoorden, relevante info uit een bijsluiter halen … Het gaat heel breed. Elke leerling moet ze behalen op het einde van de eerste graad. In het begin probeerde elke leraar in zijn vak basisgeletterdheid te integreren, maar dat werd praktisch onhaalbaar. Nu linken we die eindtermen nog aan 4 vakken: Nederlands, wiskunde, techniek en economie & maatschappij.”
 
“We werken ook doelgerichter: met een test meten we de beginsituatie van de leerlingen in het eerste middelbaar. Wie al voldoende basisgeletterd is, moet geen nieuwe test meer afleggen. De andere leerlingen spijkeren we bij tijdens het vak ‘persoonlijk leertraject’. Sterke leerlingen werken ondertussen aan iets anders. Nu zijn we aan het sluitstuk van onze zoektocht aanbeland: hoe kunnen we het best over deze eindtermen rapporteren? Daarvoor zoeken we met het schoolteam een efficiënte manier.”

Hans Vanmarsenille: “Als leraar wil je elk kind over die streep krijgen, desnoods met extra remediëring of zorg. Maar er waren zoveel problematieken dat we het bos door de bomen niet meer zagen. Om beter prioriteiten te stellen, pasten we onze zorgstructuur aan. We identificeren nu klasproblemen: ‘kinderen van het derde leerjaar kennen de tafels nog niet’ of ‘er is geen veilig klasklimaat’. Daarnaast zien we groepsproblemen: een klein groepje kinderen sukkelt nog met spelling. Ten derde noteren we individuele problemen: ‘leerling X stagneert voor lezen’. Op ons zorgoverleg beslissen we welke problemen de komende 12 weken bovenaan de agenda staan, andere plaatsen we voorlopig in de koelkast.”

“Dankzij extra uren, werd onze zorgcoördinator deeltijds beleidsmedewerker. Ze heeft een hart voor leerlingen, ouders en leraren én organisatievermogen. Maar zelfs met goede wil, slaan we soms onbewust de foute weg in. Zo wilden we ons wiskundeonderwijs bijsturen via data van toetsen, maar niet al het toetsmateriaal uit de handleiding was aangepast aan het leerplan. Dan moet je eerst die toetsen herwerken. Alsof je een kamer opruimt en eerst meer rommel ontdekt. Voor je tijd wint, moet je dus eerst tijd investeren. En het liefst op een goede manier. Daarom willen we graag uitwisselen met experten van andere scholen die hun wiskundeonderwijs al opkrikten.”

Martine Foulon: “Op je eentje een veranderingstraject uitdenken voor 75 personeelsleden, is niet de meest efficiënte manier. Je kent nooit alle noden en reserves van je team. Literatuur en opleidingen brachten me tot gedeeld leiderschap. Nu is een beleidsteam van telkens 5 collega’s verantwoordelijk voor een ‘leefgroep’: jonge kleuters, oudere kleuters, eerste, tweede en derde graad. Elke woensdag overleggen ze om 8.30 uur een uurtje met de leraren. Ze bespreken waar ze tijd aan willen besteden en stellen samen een planning op. Dat spaart veel mailtjes uit. Door die wekelijkse vinger aan de pols is er meer ruimte voor flexibiliteit en autonomie. Ook dat haalt druk van de ketel.”

“En de leerlingen? Die komen op woensdag een uurtje later naar school of gaan binnen de ‘extra-time’ naar de bib of naar een workshop, of ze krijgen de kans om nog taken af te werken in de stille ruimte. De verloren onderwijstijd halen we in door de speeltijd te schrappen op woensdag en elke dag iets later te eindigen.”

Maarten Devos: “Heen en weer gemail met 20 versies van 1 Word-document en veel te veel losse mapjes. Snel documenten opsporen lukte niet meer. Daarom werken we nu volledig met deelbare documenten en een propere mappenstructuur in de cloud. In onze digitale leerlingenlijsten vinden leraren en trajectbegeleiders ook contactgegevens van de ouders en een korte omschrijving van de zorg. In ons registratiesysteem voor kleine incidenten zien ze of hun leerlingen te laat kwamen of opdrachten maakten.”

“Ons leerplatform Canvas is een open source systeem en de data zijn eigendom van de school. Daardoor zijn we niet afhankelijk van de leverancier van het programma en kunnen we bepaalde processen zelf programmeren en automatiseren. We schakelden een software-ontwikkelaar in om een rapportensysteem te schrijven dat gegevens uit Canvas samenvoegt met de zelfevaluaties van de leerlingen en de klassenraadcommentaren. Met één druk op de knop maken we nu een pdf-rapport voor elke leerling.”
 
“Schoolleider Eva Naaijkens van de Amsterdamse Alan Turingschool inspireerde ons om ‘procedurefiches’ te creëren, draaiboeken voor terugkerende activiteiten zoals een oudercontact. In digitale gidsen op ons leerplatform inventariseerden we onze afspraken: Wat moet je doen als je een stagiair hebt? Wat doe je als je ziek bent? Hoe verbeter je Bookwidgets? Hoe hanteer je het puntenboekje?”
 
“Voortdurend stroomlijnen we verder, in samenspraak met het team. Op onze denkdag aan het einde van het schooljaar, beslissen we wat we borgen en wat we schrappen. Geven leraren het signaal dat een digitaal dashboard weinig geraadpleegd wordt en te veel werk vraagt, dan durven we dat weer afvoeren. Maar ‘digital first’ blijft wel de norm.”