Ken jij de 4 soorten spijbelaars?

Elke school wordt vroeg of laat geconfronteerd met leerlingen die ongewettigd afwezig zijn. Soms weet je dat het eenmalig is. Bij andere leerlingen is het een teken dat er iets aan de hand is en maak je je terecht zorgen.

Als leerlingen zonder geldige reden – bijvoorbeeld ziekte – of een ‘wettiging’ daarvan, wegblijven van school, dan is dat een ongewettigde afwezigheid. Zo’n afwezigheden zijn potentieel problematisch voor de onderwijsloopbaan. Daarom gebruiken we de term problematische afwezigheden en start de school en eventueel het CLB begeleiding.

In het basisonderwijs zijn weinig leerlingen problematisch afwezig. Tijdens het schooljaar 2018-2019 was dat slechts 0,6%. In het secundair onderwijs spijbelde 2,65% van de leerplichtige leerlingen minstens 30 halve dagen. De niet-leerplichtige jongeren spijbelden meer: 10,2%. Leerlingen zijn het vaakst problematisch afwezig in een grootstedelijke context.

Niet elke problematische afwezigheid is spijbelen. School weigerend gedrag kent verschillende vormen en betekent dat je het moeilijk hebt om een hele dag op school aanwezig te blijven. Spijbelen is één vorm van school weigerend gedrag en gebeurt door negatieve schoolervaringen.

4 soorten spijbelaars

1. ‘Incidentele’ of ‘occasionele’ spijbelaar

een leerling die eens een les ‘brost’.

voorbeeld: Eline (16) gaat samen met een vriendin op vrijdagnamiddag naar de bioscoop. Ze kan niet langer wachten om de nieuwe film met haar grote idool te zien.

2. ‘Berekende’ spijbelaar

een leerling die systematisch theorievakken overslaat, altijd bij dezelfde leraar afwezig is of hetzelfde uur wegblijft.

voorbeeld: Jordy (12) is als de dood voor zijn leraar biologie. Telkens als het biologieles is, lijkt hij van de aardbol verdwenen.

3. ‘Periodieke’ spijbelaar

een leerling die een bepaalde periode spijbelt, dan een tijdje niet meer en dan weer wel.

voorbeeld: Pelins (18) mama is ernstig ziek. Als ze in het ziekenhuis ligt, blijft Pelin thuis om het huishouden te doen.

4. ‘Permanente’ spijbelaar

een leerling die helemaal niet naar school gaat, hoewel hij/zij ingeschreven is.

voorbeeld: Lander (17) is de school beu. Hij is al eens definitief uitgesloten en op zijn nieuwe school lukt het ook niet. Hij hoopt thuis te blijven tot hij 18 wordt.

Signaalverzuim versus luxeverzuim

Sommige leerlingen blijven – met medeweten van de ouders en zonder toestemming van de schooldirectie – weg van school om wat extra vakantie te nemen of om op familiebezoek te gaan. In dat geval spreekt men van luxeverzuim.

Maar er kunnen ook heel andere redenen zijn voor schoolverzuim. Wanneer een leerling een les ‘overslaat’, kan dat een signaal zijn van andere problemen thuis of op school. Dat heet signaalverzuim. Het is belangrijk dat leraren signaalgevoelig zijn en dat de school een preventieve aanpak uitwerkt binnen een kwaliteitsvolle leerlingenbegeleiding.

Lees meer over ongewettigde afwezigheden op Onderwijs.vlaanderen.be

Leen Leemans