Zo doen zij het
“Schoolkosten beperken is een taak van elke leraar”
In Immacaluta Ieper waakt de werkgroep ‘Onderwijs & armoede’ over de schoolkosten. En ook op niveau van de scholengemeenschap (SMSI) is er een werkgroep ‘Betaalbaar onderwijs’. Jan Vannobel*: “Niemand krijgt zijn boeken niet mee omdat ze niet betalen.”
Jan Vannobel: “De aandacht voor schoolkosten kiemde bij ons vanuit de werkgroep ‘Armoede & onderwijs’. Toen de laatste zuster vertrok, drukte ze me op het hart: ‘Goed voor de kinderen zorgen, en nog meer voor zij die weinig hebben.’ Dat proberen we door alert te zijn voor de signalen van financiële problemen. We schakelen onze ‘kosten-antennes’ nooit uit.”
Tine Simoens, leraar H. Familie Ieper: “Het doel van de werkgroep ‘Betaalbaar onderwijs’ in onze scholengemeenschap is enerzijds om alle scholen te sensibiliseren. Daarnaast ook om met gerichte acties effectief de kosten te beperken. Het mag niet alleen de boekhouder van de school zijn die zich daarvoor engageert. Leraren, leerlingbegeleiders, directies en boekenverantwoordelijken maken samen het verschil.”
© Eva Vlonk
Alle kosten op tafel
Tine: “Ik voerde in mijn school een praktijkonderzoek uit naar het bewaken van schoolkosten en legde de bal eerst bij de vakgroepen. Dikwijls is de oefening om alle kosten op te lijsten nog nooit gebeurd. We kregen voor het eerst zicht op de kosten per vak, per richting en zelfs per klas. Nuttige cijfers, want ouders hebben geen idee wat de uiteindelijke rekening zal zijn op het einde van het schooljaar. En wij leraren gaan nog te vaak voorbij aan het kostenplaatje van ons vak.”
Jan: “Vanuit de werkgroep op niveau van de scholengemeenschap zorgden we er nu voor dat alle ouders van eerstejaars in september de richtprijs voor het volledige schooljaar kennen: excursies, boeken, reizen, voorstellingen …”
“Kopbreker in dit verhaal? De onvoorspelbare kopieerkosten. Met een kopiebeleid voorkom je wildgroei, toch is blijvende bewustmaking bij je lerarenkorps nodig. Moet dat stappenplan echt op papier of kan je het evengoed projecteren? Ook elke aanvraag voor kleurenkopieën passeert bij mij voor goedkeuring. Al ben ik soepel, kleur kan pedagogisch een meerwaarde betekenen. Bij dure printopdrachten kijk ik de pdf in detail na. Soms bestelt een leraar een volledige cursus in kleur, terwijl die slechts 3 pagina’s in kleur telt.”
Aan het stuur van de boekenfactuur
Jan: “We willen dat alle leerlingen zo snel mogelijk over alle boeken beschikken. En we weten: in augustus zijn er altijd late inschrijvers. Meestal twijfelaars en leerlingen uit kwetsbare situaties. Net zij moeten dan zelf naar de boekhandel stappen omdat de boekenverkoop via de school is afgesloten. De boeken worden soms niet afgehaald, want ouders kunnen het hoge bedrag niet in één keer neertellen. Zo hinkt die kwetsbare groep leerlingen van bij de start achterop.”
We besteden onze boekenverkoop niet uit. Menslievendheid strookt niet met commerciële doeleinden
Jan Vannobel
Immaculata Ieper
“Onze leerlingenbegeleider houdt alle boekenbestellingen daarom nauwgezet in de gaten. Zij stapt geregeld naar de boekhandel om de late orders op te volgen. Kunnen ouders de factuur niet betalen? Dan bekijken we de mogelijkheden: gespreide betaling of een korting via de school.”
“We beschikken ook over een voorraad tweedehandsboeken en materiaal voor praktijkvakken. Bijvoorbeeld van leerlingen die tijdens het schooljaar van school of richting veranderen. Soms werken we noodgedwongen met fotokopieën en de school neemt die kosten op zich. Sowieso start niemand zonder cursussen. Daarom besteden we de boekenverkoop ook niet uit aan een firma: wij willen de controle. Menslievendheid strookt nu eenmaal niet met commerciële doeleinden.”
© Katoo Peeters
‘Kosten-antennes’ altijd actief
Tine: “Geen turnschoenen, geen ringmappen, onvoldoende schrijfgerei tot geen of een gebrekkige fiets. Allemaal mogelijke signalen van financiële moeilijkheden. En dat blijft een delicate kwestie. Als leraar meld je het, maar je moet niet tussenkomen. Dat is niet onze rol.”
“In mijn klassen heb ik een ‘wezenpotje‘ met balpennen, gummen, en fluostiften. Zo heeft iedereen altijd op z’n minst een balpen. Op schoolniveau kan je dat doortrekken naar schoolfietsen, atlassen, menstruatiemateriaal, reserveturnkledij, …”
Jan: “Al tijdens de inschrijving van nieuwe leerlingen moet je alert zijn. Stellen de ouders veel vragen over schoolkosten? Of detecteer je bezorgdheid over de schoolfactuur? Niet elke collega heeft die voelsprieten. Daarom werken wij zo veel mogelijk met een vast team van inschrijvers.”
“De aandacht voor de schoolkosten mag niet verslappen, die alertheid is zo belangrijk. Daarom rakelen we het thema af en toe op tijdens een personeelsvergadering of op een pedagogische studiedag met een ervaringsdeskundige die getuigt. Ook in het mentoraat voor de nieuwe leraren komt de kostenbeperking aan bod.”
Kwaliteit boven kosten
Jan: “De keuze van een leermethode bepalen we altijd op basis van de pedagogische noden. Als directie geven wij de vakgroep daarin volledige vrijheid. Al is het natuurlijk een feit dat bijna alle uitgeverijen uitsluitend leerwerkboeken verkopen. Het gebeurt dat ouders bij mij klagen omdat de helft van zo’n boek niet is ingevuld. Dan koppelen we even terug met de vakgroep: hoe komt het, kunnen we een alternatief vinden?”
“Soms argumenteren collega’s terecht dat iets wat duur is wel een pedagogisch verantwoorde kost is. Bijvoorbeeld een wetenschappelijke rekenmachine die dikwijls wordt gebruikt. Of een leerwerkboek dat van a tot z wordt behandeld. Het pedagogische heeft voorrang op het financiële. Blijkt de totaalkost onbetaalbaar voor een gezin? Dan passen we vanuit ons sociaal fonds de rest bij.”
“Op sportdagen kiezen leerlingen uit verschillende activiteiten. Er is altijd een gratis alternatief. En studiereizen organiseren we zo goedkoop mogelijk. Zijn die noodzakelijk? Daarover kan je discussiëren. Als ik de schoolreis naar Parijs mee begeleid en zie hoe een leerling compleet onder de indruk is van de dynamiek van een hoofdstad, dan besef ik dat het ook onze taak is om de wereld van onze leerlingen te verruimen. Waardevolle schoolreizen hoeven geen exuberante uitstappen te zijn.”
© Katoo Peeters
Sociaal fonds als redmiddel
Jan: “Gratis onderwijs in België is helaas niet gratis. Scholen krijgen ook geen extra middelen om ouders met financiële moeilijkheden bij te springen. Dus ben je aangewezen op een extra pot eigen middelen, een sociaal fonds. Die kas spijzen vergt wat creativiteit. Van veilingen tot een spaghettiavond voor personeel. Met sporadisch gelukkig ook een toelage vanuit serviceclubs of inzamelingen.”
Tine: “Koppel wel een reglement aan je sociaal fonds en neem de beslissing voor een toelage altijd met een groep mensen, nooit alleen. Bij ons op school wordt er uitsluitend toegestoken voor de verplichte zaken, dus niet voor facultatieve reizen bijvoorbeeld. Het hoeft ook geen gift te zijn, het financiële duwtje in de rug vertrekt altijd vanuit de veronderstelling dat mensen het in stukken kunnen terugbetalen.”
De schoolfactuur: geen taboe
Tine: “Mensen met geldproblemen lopen daar niet mee te koop. En dat maakt het ook moeilijk. Een kostenbeleid voeren op school is bijna iets ongrijpbaars. Je biedt een helpende hand aan, maar je weet niet aan wie. Ik ben ervan overtuigd dat laagdrempelige communicatie over de schoolfactuur het begin is. Een infostand over de schoolfactuur tijdens de opendeurdag realiseer je zonder veel moeite. Toch gebeurt dat nog weinig.”
Ik ben ervan overtuigd dat laagdrempelige communicatie over de schoolfactuur het begin is
Tine Simoens
leraar H. Familie Ieper
Jan: “We moeten ouders geruststellen. Heb je geldproblemen? Zit er niet mee in, je kan bij ons terecht en we bekijken wat we kunnen doen. Betalen heeft een negatieve connotatie en daar praten we liever niet over. Toch is het belangrijk om op school financiële problemen bespreekbaar te maken.”
Stap voor stap, kost per kost
Jan: “Bij de inschrijving kregen ouders in alle scholen van onze scholengemeenschap voor het eerst een toegankelijke folder over de schoolfactuur mee. Dat initiatief kwam vanuit de werkgroep ‘betaalbaar onderwijs’. Je maakt voor ouders uit de doelgroep een groot verschil met kleinere beleidsacties.”
Tine: “Je zal altijd het gevoel hebben dat het niet genoeg is wat je doet. Een kostenbeleid voeren is maar een van de vele uitdagingen op een school. Laat ons wat mild zijn voor onszelf. Een kostenbeleid op de agenda zetten is meteen een waardevolle eerste stap.”
*Jan Vannobel is geen directeur meer van Immacaluta want eind juni 2023 startte zijn welverdiend pensioen.
Meer tips en inspiratie voor een kostenbeleid op je school?
- Vzw Krijt ondersteunt scholen om het aantal onbetaalde schoolfacturen te doen dalen. Ze helpen scholen op weg naar een gezond financieel beleid met gelijke kansen voor iedereen.
- Starten alle leerlingen op jouw school met het nodige schoolmateriaal? Doe begin september elk jaar met je school mee aan de Boekencheckweek. Op de website vind je tips en goede praktijken.
Log in om te bewaren
Ga jij voor een straf blad? Geboeid worden door onderbouwde tips en inspirerende verhalen? Krijg 4 keer per jaar Klasse Magazine in je bus, voor maar € 10.
Abonneer nu
Laat een reactie achter