“Omdat leerstof zwaar valt op een lege maag verdelen we ontbijtsnacks”

Machteld Opsomer, leraar derde kleuterklas: “Met de ‘inkopen’ trekken we naar onze eigen klas. Daar bieden we aan het begin van elke schooldag die ontbijtsnacks aan. Alle leerlingen krijgen de kans. ‘Wie heeft honger?’ vragen we nooit. Ook bij kinderen is schaamte over armoede hardnekkiger dan honger. In de kleuterklassen lukt ontbijten vlot tijdens het kringmoment. In de lagere leerjaren beslissen mijn collega’s zelf hoe ze ‘het ontbijt van die dag’ aanbieden: bij een ‘Welkom, goeiemorgen’ aan de klasdeur, tijdens een uitzending van Karrewiet …”

Sylvie Van Severen, directeur: “Met het team dachten we na: kiezen we gratis ontbijt, soep om 10 uur of fruitspiezen als dessert? We gingen voor het ontbijt. Zo start geen enkele leerling een schooldag met een lege maag. Praktisch haalbaar, zonder onderwijstijd te verliezen. We blijven een school, onze hoofdtaak blijft goed onderwijs. Een cracker, rijstkoek of gedroogd fruit kan elke leraar combineren met lesgeven.”

Directeur Sylvie: “Een ontbijtproject starten en dan na een paar maanden met stille trom afvoeren, dat wilden we absoluut vermijden. Wat je leerlingen gewoon maakt en ouders belooft, wil je minstens een volledig schooljaar nakomen. Onze brugfiguur Karen is daarbij cruciaal. Zij houdt de voorraad bij en vult aan. Een diëtist van het Wijkgezondheidscentrum uit de buurt maakt haar wegwijs in het aanbod. Impliciet maar ook expliciet leren we zo elke leerling wat gezond én lekker is.”

“Vooraf samen de opportuniteiten en valkuilen inschatten, is belangrijk. Verse soep maken? Besef dan dat je een kok nodig hebt, een vrije keuken en dat de afwas zich opstapelt. Verkies je fruit of groentjes uit het vuistje? Dan heb je vrijwilligers nodig om te schillen. Je schoolbuurt in kaart brengen helpt om keuzes te maken. Is er een bakker om de hoek waar je broodresten kan ophalen voor bij de soep? Een groentewinkel waar je perfect eetbare soepgroenten kan redden?”

Leraar Machteld: “‘Juf, wanneer is het etenstijd?’ Die vraag hoor ik nu niet meer om 9 uur. Dat was frustrerend, en oneerlijk. Een kind dat zonder ontbijt, zonder koek of fruit de voormiddag door moet, komt moeilijk tot leren. Die hongerige maag betekende bijna 3 verloren uren. Tegen de speeltijd van 10 uur check ik of er lege brooddozen zijn. Dankzij ons ‘winkeltje’ en de hulp van onze brugfiguur kunnen we die tegen de middag vullen.” 

“Met de kleuters eet ik elke middag in onze klas. Een brooddoos met frieten of hamburger vul ik subtiel aan met iets gezonds. Koude restjes pizza eten we allemaal wel eens, maar liever niet elke dag. Aanvullend bied ik wel eens een stukje fruit aan. Via de subsidies van Oog voor Lekkers delen we wekelijks op woensdag gratis fruit uit. De overschotjes komen van pas.”

Directeur Sylvie: “Ondertussen verdelen we al een jaar lang ontbijtsnacks op school. Samen iets eten verbindt de klas. Dat positief neveneffect hadden we vooraf niet meegerekend. De eerste weken merkten we grote nieuwsgierigheid en klein graaigedrag bij onze leerlingen. Nu zien we vooral de kinderen die thuis de kans om te ontbijten misten naar onze voedzame snacks grijpen.”

Leraar Machteld: “In mijn klas met 19 kleuters merk ik bij ongeveer de helft honger. Het aantal kinderen met een lege koeken-, fruit- of boterhamdozen nam het laatste jaar toe. De inflatie en energiecrisis raakt steeds meer gezinnen, ook uit de middenklasse. Onze school ligt in hartje Gent. Hier is veel armoede. Al is honger wegnemen niet de eerste opdracht van een school, aan de zijlijn toekijken is geen optie. Zelfs een klas met ‘slechts’ 1 of 2 hongerige maagjes vraagt om actie.”

Directeur Sylvie: “Dankzij onze samenwerking met lokale partners kunnen we honger en kansarmoede bestrijden. Elke dinsdagochtend loopt er een OCMW-medewerker op onze school bij wie ouders terechtkunnen met (financiële) vragen. Dan is er ook ons wekelijks koffie- en theemoment. Onze brugfiguur, ook gefinancierd door Stad Gent, vangt vragen op en verwijst door. Zo kan elke leerling mee op bosklassen en geraken ouders wegwijs in hoe ze een goedkopere maaltijd kunnen aanvragen.”

Directeur Sylvie: “Of het ons in de toekomst blijft lukken om ontbijtsnacks te verdelen? Moeilijk te voorspellen. Ik weet wel dat het op dit moment, voor onze leerlingen, de beste oplossing is. De winst is duidelijk: leren lukt beter. Brood(doos)nodig schat dat 1 op de 4 kinderen in Vlaanderen met honger in de klas zit. Positief dat wetenschappelijk onderzoek deze problematiek gedetailleerder in kaart wil brengen.” 

“Heel wat scholen trekken hun plan in de strijd tegen hongerige magen, al dan niet met financiële ruggensteun. We horen vaak ‘Mooi initiatief, maar het zou niet nodig mogen zijn.’ Terecht. Een structureel voedselbeleid vanuit de overheid dat zowel armoede als ongezonde voedingsgewoonten aanpakt, is broodnodig. In Zweden en Finland krijgt elke leerling een gezonde maaltijd op school. Wie weet lukt dat ook bij ons? Gezonde voeding komt elke leerling ten goede!”