Op klasuitstap naar het Euro Space Center 

Een raket bouwen en lanceren, op verkenning door de geschiedenis, een moonwalk, landing op Mars, training in de rotor … “Dit is de jaarlijkse uitstap voor onze derdejaars Natuurwetenschappen en Latijn”, aldus Lotte, leraar Nederlands. Haar collega’s van de vakken chemie, fysica, aardrijkskunde, biologie en wiskunde bereidden de dag voor. Ook onze gids Marco is leraar en tewerkgesteld bij de Euro Space Society. Hij weet als geen ander inhouden van verschillende vakken door de uitleg en demo’s te rijgen.  

© Katrijn Van Giel

Fly me to the moon

We vliegen de dag in met een workshop in de Rocket Unit. “We bouwen een microraket”, kondigt Marco aan. Zijn voorbeeldmodel is opgebouwd uit een papieren buis, een houten neuskegel, een motortje, wat tape en plastic band. “Dat motortje lijkt op een bommetje”, denkt Arthur luidop. “Klopt! De minimotor is als vuurwerk, met 3 lagen poeder”, bevestigt Marco.

“Wat zegt de derde wet van Newton?”, vraagt hij. “Actie en reactie”, weet Vince. “De eerste laag doet de motor ontvlammen en wekt een even grote tegengestelde kracht van de raket op”, beaamt Marco. “Als de raket over haar hoogste punt is, duwt een volgende explosie de neuskegel naar buiten. Een plastic band remt het geheel ten slotte af.” 

Aan de houten tafels gaan we per 4 aan de slag. Arthur en Vic bestuderen de motor voor hun raket. Ondertussen rolt Matthieu de papieren behuizing. In een ander groepje werken Rogier en Girma samen om hun raket van houten vinnen te voorzien. Leraar Lotte tipt: “Jullie mogen best naar het model gaan kijken.” Ze bevestigen de plastic remband met een touwtje. “Opdat het plastic niet smelt, moet je wadding voorzien”, waarschuwt Marco. Een prop crêpepapier vervult die rol.

Lenke is timekeeper en port Febe, Kyara en Ella aan om hun artwork af te werken. Hun paarse raket steekt af tegen de ‘Nitinisepperizzo’ van Nils, Tibo, Niels en Rizzo. Net als de ‘Paya’, getooid met hartjes van Anna, Annabel, Paulien en Ylana. Matthieu bevestigt nog wat extra features. Benieuwd of dat zijn vlucht bevordert. Dan zijn ze ready for take off.

Wandelen op de maan

De raketten worden nog even opgeborgen, want Marco nodigt ons uit voor een wandeling op de maan. “Net als Neil Armstrong en Buzz Aldrin”, weet Niels. “Wat was de naam van de eerste missie met mensen op de maan?”, vraagt Marco. “De Apollo-missie”, weten de meisjes op de eerste rij. Ella vult Neil Armstrongs schoenen vandaag, zij is de eerste die de bunny hop doet op het Gravity Offroad Systeem.

“Hoeveel minder is de zwaartekracht op de maan en op Mars dan op aarde?” Terwijl Marco ons wiskundig vermogen test, hopt Ella, met VR-bril, van de vlag op de maan naar de space shuttle op het woestijnachtige Marslandschap. “Het voelt redelijk eng, je weet niet waar je bent”, lacht ze. Een voor een komen we aan de beurt. Terwijl Marco vertelt over de missies naar Mars, gaan de eerste moonwalkers alvast op verkenning in de Mars Village.

© Katrijn Van Giel

Missie naar Mars

Hoe lang duurt een Marsjaar? En wat neem je mee op je missie? Ella, Marie en Jolien rennen meteen richting de robots, die ze vanop afstand besturen om Mars te verkennen. Ondertussen pakken leraren Lotte en Els hun virtuele koffer. “Hoeveel zuurstof hebben we nodig als we een half jaar onderweg zijn?”, vragen ze zich luidop af.

Aan de interactieve schermen berekenen we het beste vertrekmoment. Daarvoor bestuderen we de snelheid van de aarde en Mars in hun respectievelijke banen rond de zon. “Wow!”, op de achtergrond horen we Girma. Tegen een valsnelheid van 20.000 km per uur op 200 km van het Marsoppervlak voert hij, met joystick en scherm, een landing uit. Lenke en Febe zakken onderuit bij een film over de geografie van Mars.

Oneindig maar niet veraf

De Space Tour is onze volgende halte. Een audiogids leidt ons stap voor stap door de ruimte. Van 10.000 km tot 2,5 miljoen lichtjaar: met verschillende linialen meten we de afstand tussen de aarde en Mars, ontdekken we de astro-eenheid om tot lichtjaren te komen en de afstand tussen Melkweg en Andromedastelsel in kaart te brengen. Oneindig groot, het heelal. 

We vervolgen onze ontdekkingsreis via de wetenschappers die de geschiedenis van de astronomie schreven. Van Pythagoras en de kosmos over ‘heiligschenner’ Copernicus die vaststelde dat de aarde niet het centrum van het heelal vormde. Tot Newton die de zwaartekracht ‘ontdekte’ en Einstein die de vierde dimensie benoemde.

Race naar de sterren

We volgen de kleine en grote stappen van Laika, Yuri Gagarin, Armstrong en Aldrin tot onze 2 Belgen in de ruimte en de hedendaagse commerciële SpaceX-lanceringen. We ontdekken met projecten als Gateway en de New Space-community dat ruimtetoerisme niet langer science fiction is. De eerste herbruikbare raket is ook een feit. En Europa dingt mee in de ruimtewedloop met het Copernicus-project, de Ariane 6 en Orion.

Rosetta, de unieke satelliet die voor een doorbraak in de ruimtevaart zorgde, pronkt boven de trap die we ten slotte afdalen naar de filmzaal. Multimedia, de gps, tempur-matrassen, absorberende luiers en carbon tennisrackets. De film toont hoe immens de impact is van ruimteonderzoek op ons dagelijkse leven. 

© Katrijn Van Giel

5, 4, 3 … vuurwerk!

Na de middag volgen we onze gidsen naar het lanceerplatform voor het moment suprême. Onze microraketten worden klaargemaakt voor lancering. Luidkeels scanderen we op aangeven van Marco “5, 4, 3, 2, 1”. De Antonius Jacque Robertus 16, de Apollo 69, de Totaal Veilige Papieren Raket en de GNK kiezen het luchtruim. “Da’s die van ons, dat zie je direct!”

Ondanks de krachtige ontsteking blijkt de Power Rocket echter geen hoogvlieger. De Kleine Rogier doet het onverwachts goed. Ongetwijfeld dankzij de extra aanmoediging van de hele groep. “Een laatste keer extra luid!”, roept Marco waarna hij de 3 resterende raketten gelijktijdig afvuurt.  

“Wat is er misgelopen?” Leraar Caro en Pieter bestuderen de gefaalde Pieter. “De ontsteking deed het wel.” De leerlingen komen er nieuwsgierig bijstaan. “Waarschijnlijk waren we te ruw toen we de motor bevestigden,” aldus Pieters makers.

Marco kijkt mee: “Ik zie een laterale explosie, hij is mooi opengescheurd. Het kan ook een productiefout geweest zijn in de motor. Er is dus sprake van an unplanned disassembly event”, zegt hij met aanstekelijk enthousiasme. Dat wakkert hij nog aan: “Onze microraket bereikte al 100 meter. De raketten in de jaarlijkse CanSat-scholencompetitie gaan een kilometer hoog. Moet je doen!”

Duizelingwekkende simulaties

Nog duizelingwekkender dan die hoogtes zijn de trainingsmodules. In de trainingshal ondervinden we aan de hand van verschillende simulaties de condities waarin je als astronaut moet functioneren. De rotor, of grote centrifuge, waarin we gedurende 2 minuten tegen de wand plakken, geeft ons een voorproefje van de G‑krachten, centrifugale en centripetale krachten waar astronauten tegen opgewassen moeten zijn. Te vergelijken met het gevoel bij de lancering van een Falcon 9-raket.

“Hoelang zou het duren tot je de ruimte bereikt?” Nils gokt: “Een uur!” Na die tweemaal 28 rondes per minuut in de rotor reageert heel de groep opgelucht als Marco zegt dat 10 minuten realistischer is. “De ruimte is tenslotte maar 100 kilometer weg”, verklaart hij. Vergeleken met de rotor zou de multi-axisstoel ‘een fluitje van een cent’ zijn, aldus Marco. Daar zijn die krachten niet van toepassing en is het enkel de richting waarin je je bevindt, die voortdurend verandert. 

“Ik heb er keiveel zin in!”, lacht Elias weinig overtuigend. In de multi‑axisstoel wordt ons oriëntatievermogen op de proef gesteld. “Mevrouw, heeft u dit al gedaan?”, checkt Nils. Leraar Lotte antwoordt tactisch: “Dit jaar nog niet, maar vorig jaar wel.” Uiteindelijk gaat iedereen, ook Lotte, letterlijk en figuurlijk in 3 richtingen overstag. 

© Katrijn Van Giel

Niet voor gevoelige ogen

We besluiten onze ruimtemissie met een experiment. Nils is proefkonijn om te tonen wat ‘nystagmus’ is. Aan de hand van een model licht Marco ons vestibulair systeem toe. Hoe ons evenwichtsorgaan werkt, en de 3 kanaaltjes met endolymfe vloeistof signalen doorsturen naar onze hersenen. Die sturen op hun beurt onze spieren aan zodat we niet omvallen.

“Maar je kan je hersenen bedotten”, zegt Marco. Iets waar astronauten op trainen in de draaistoel. “Nils zal 45 seconden draaien in de stoel met de ogen dicht. Dan stop ik de stoel en doet hij meteen zijn ogen open, zodat wij hem een beetje kunnen uitlachen, oké?” Wat Marco aankondigt, doet heel wat ogen, vooral die van Nils, fonkelen. Zijn ogen trillen in sneltempo van links naar rechts. 

Kato is proefkonijn voor een tweede test. Zij houdt haar hoofd naar rechts gebogen en draait met de ogen dicht mee in de richting van de stoel. Wanneer Marco de stoel stopt, moet ze meteen met haar hoofd rechtop zitten en de ogen openen. Kato vertoont slechts een lichte valreflex. Dat ze turnt, verklaart veel. Zij is dus al een beetje getraind.  

Nystagmus, valreflexen en verhoogde bloeddruk: we zijn getuigen van alle mechanismen van ons lichaam die Marco net uitlegde. Elke leerling van de groep krijgt de kans ermee te experimenteren. Wil je je leerlingen ook laten ervaren hoe het voelt astronaut te zijn? In het Euro Space Center komen je lessen geschiedenis, wiskunde, biologie, fysica, chemie en aardrijkskunde helemaal tot leven.  

© Katrijn Van Giel

Over Euro Space Center Transinne

Het Euro Space Center in Transinne is het enige park in Europa met dezelfde apparatuur en software als die van de astronautenopleiding in het Marshall Space Flight Center in de Verenigde Staten. Wij volgden Mission Ariane: een dagvullend programma met introductie in lanceringen, een workshop bouw en lancering van microraketten, de Space Tour met audioguide en opdrachten, en oefeningen op de simulatoren.  

• Euro Space Center – Rue devant les Hêtres 1 – Transinne
• Het Euro Space Center ligt op 1 uur van Brussel.
• Je krijgt gratis toegang met je Lerarenkaart in plaats van 31 euro.  
• Er is een ruime parking, vestiaire, museumshop, restaurant, refter en overnachtingsmogelijkheid voor meerdaagse schoolreizen. Schoolmaaltijden kunnen op aanvraag voorzien worden, ook picknicken is mogelijk.
• Buiten is er de Cosmic Valley, een park in de vorm van het zonnestelsel op schaal, en een Space Walk, een bewegwijzerd wandel- en mountainbikeparcours met infoborden rond de geschiedenis van de ruimtevaart.
• Er is een ruim educatief aanbod voor leerlingen van 5 tot 18 jaar. Je kan kiezen uit ruimtemissies van een halve of hele dag, tot meerdaagse missies met overnachting ter plekke. Zowel het programma als de omkadering en catering kunnen aangepast aan je groep. Het merendeel van de gidsen heeft een pedagogische achtergrond, en zijn tewerkgesteld aan de Euro Space Society.