Kernprofiel schoolleiderschap: “Zet integere mensen aan het roer”

“Daarnaast stipt het kernprofiel het belang aan van wie de leiders zijn als persoon en wat hun persoonlijke en professionele waarden zijn. We moedigen schoolbesturen dus aan om eerlijke, integere en authentieke mensen aan het roer te zetten, die geloven dat leerlingen kunnen groeien en vertrouwen hebben in hun team.”

“We hopen dat het kernprofiel ingang vindt in opleidingen of lerende netwerken voor schoolleiders als instrument om over de eigen praktijk te reflecteren: welke elementen herken je, wat wil je verder ontwikkelen, waar streef je naar?”

1. “Zoek de rode draad”

“Richting geven doe je vanuit een sterke visie op leren en onderwijs. Die ontwikkel je samen met je team op basis van duidelijke waarden die mensen aanspreken en inspireren. Natuurlijk werk je rond een waaier aan waarden: traditie, innovatie, welbevinden, leerprestaties … Maar een sterke visie legt de klemtoon op 1 van die waarden. Uit onderzoek weten we dat zo’n rode draad doorheen je beleid er echt toe doet.”

“Die visie vertaalt zich in een plan met concrete gezamenlijke doelen omtrent je studieaanbod, je leerlingenbegeleiding, je evaluatiebeleid … En cours de route kan je plan evolueren en zal je opties en obstakels samen bespreken. Maar de schoolleiders zijn er om het vertrekpunt te bewaken, altijd terug te keren naar de essentie van de school die je wil zijn.”

2. “Ontwikkel en motiveer je team” 

“Ook in je personeelsbeleid schemeren je waarden door. Heb je vertrouwen en respect voor je team? Slaag je erin hen te inspireren en stel je tegelijk hoge verwachtingen? In dit luik zit ook je professionaliseringsbeleid: weten je collega’s hoe ze zich verder kunnen ontwikkelen? Onderzoek met je leraren waar en hoe hun talenten het best tot hun recht komen en waar ze de meeste kansen krijgen om te groeien.”  

“Een regelmatig feedbackgesprek met elk lid van je schoolteam, is essentieel, zodat iedereen zich gehoord voelt. Zie zo’n gesprek als een dialoog waar je ook als schoolleider openstaat voor feedback.”  

3. “School maken doe je als team”  

“Een school runnen, is een hele boterham. Je hebt de formele kant: je beleid, logistiek, financiën, administratie, infrastructuur …  Maar dat technische luik schept nog geen schoolcultuur. Daarvan zijn verbondenheid, samenwerking en gedeelde besluitvorming de essentiële ingrediënten. Ook mensen die geen formele leidinggevende functie innemen, kunnen daaraan meebouwen.”  

“De samenwerking stimuleren tussen leraren is een complex verhaal. Breng je mensen samen, vul die tijd dan zinvol in. Een personeelsvergadering waar je vooral administratieve informatie afhaspelt, motiveert niet. Gebruik dat moment liever om na te denken waar je met de school naartoe wil. Bereid die vergadering goed voor en spits ze toe op een concreet thema. Geef mensen het gevoel dat ze een inbreng hebben en hun praktijk kunnen verbeteren.”

“Delegeer: besteed aandacht aan vak- en werkgroepen zonder ze zelf altijd voor te zitten. Waardeer mensen die initiatief nemen en participeren, ook als ze iets doen of vragen waar het leiderschap  niet meteen 100 % achter staat. Hen vertrouwen en autonomie geven, is belangrijk.”

4. “Maak werk van je netwerk”  

“Trekken ouders en leraren aan hetzelfde zeel, dan komen leerlingen gemotiveerder naar de les. Goed communiceren met de ouders is dus cruciaal. Voor moeilijk bereikbare of kwetsbare ouders zijn brugfiguren van onschatbare waarde, zeker in het basisonderwijs.”

“Misschien wil je je school ook in de lokale gemeenschap of de gemeente verankeren, of een netwerk uitbouwen met andere scholen. Technische scholen hebben vaak goede contacten met partners van de arbeidsmarkt, waar hun oud-leerlingen aan de slag zijn. Ook handig als het CLB of andere actoren uit de welzijnssector maar een telefoontje van je verwijderd zijn.”

5. “Kwaliteit is teamwerk”

“Onderwijskwaliteit, daar draait het finaal om. Het raakt aan personeelsbeleid: sterk onderwijs krijg je pas met sterke, gemotiveerde leraren. En aan je visie: waar liggen je prioriteiten rond leerlingenbegeleiding, klasbezetting …? Hoe creëer je een positief leerklimaat met hoge verwachtingen én aandacht voor zorg en welbevinden? Check ook of je kan groeien in je evaluatiebeleid: hoe ga je om met feedback naar leerlingen en leraren, hoe volg je de leerprestaties op? Streef ernaar dat iedereen zich verantwoordelijk voelt voor wat de school bereikt.”

“Onderwijskundig beleid is een pijnpunt van scholen, zoals blijkt uit de Onderwijsspiegel. Scholen komen daar dikwijls te weinig toe. Misschien zijn de visie en concrete doelen te vaag. Ga na of er een leerlijn in je vakken zit, conform met wat je wil als school. Professionaliseringstrajecten voor schoolleiders moeten daar genoeg aandacht aan schenken.”

Het ‘Kernprofiel voor Schoolleiderschap in het Vlaamse onderwijs’ werd ontwikkeld door een werkgroep met vertegenwoordigers van de inspectie, de onderwijsnetten en de vakbonden en het ministerie van Onderwijs en Vorming, onder leiding van prof.  dr. Geert Devos. Het bevat essentiële praktijken om een school te leiden, die je naar je eigen schoolcontext kan vertalen.