“We gebruiken ons pestactieplan zelden”

Isabelle Verheyen: “Leraren hebben meestal een fijne neus voor wat in hun klas gebeurt. In oktober verrijk ik hun beeld met een sociogram. Via een Google Form vertellen kinderen met wie ze het liefste spelen en met wie liever niet. Ook met wie ze graag samenwerken en met wie niet. Kinderen worden niet verplicht om die niet-vraag te beantwoorden. De matrix toont welke kinderen rood kleuren (minder geliefd) of wat ‘onzichtbaar’ zijn en welke groen (geliefd, populair).” 

“We bespreken het resultaat op de klassenraad. Klopt wat we in de matrix zien met wat de klasleraren aanvoelen? Wat kunnen we in de klas doen met de signalen die we krijgen? Kan ik als zorgjuf iets betekenen om pesten te voorkomen?”

“Neem nu Onno, erg druk, trekt overal het laken naar zich toe, dringt zich op en luistert niet naar anderen. Bijna normaal dat weinig kinderen met hem willen spelen of samenwerken in een groepje. Hoe pakken we dat samen aan? Maar ook: hoe verdelen we de groepjes bij een opdracht, moeten we op de speelplaats wat extra dingen in het oog houden?” 

Isabelle Verheyen: “Om pesten te voorkomen werken we op onze school met een jaarthema en maandopeners. Dan staan we met z’n allen op de speelplaats, leidt een toneeltje het thema in en doen we een ochtend klasdoorbrekende activiteiten. In een familiesysteem dragen kinderen van het vijfde en zesde leerjaar zorg voor de kleinsten. Met thema’s als ‘goeiedag zeggen’, ‘complimentjes geven’ en ‘elkaar helpen’, richt je leerlingen op elkaar: hoe zie ik jou en wat kan ik voor jou betekenen?” 

“Diezelfde familiesysteempjes zie je op dinsdagvoormiddag. Tijdens de speeltijd sporten en spelen leerlingen van het zesde leerjaar in kleine groepjes met de kinderen van de onderbouw. Geen tijd meer om op de speelplaats ruzie te maken. En de kleintjes leren spelletjes die ze achteraf ook zelf gaan spelen.”

“Die verantwoordelijkheid voor anderen nemen de oudsten ook in de leerlingenraad. Ze kijken en luisteren naar anderen: wat leeft er, wat kan er gebeuren, hoe pakken we dat aan? Zo vonden ze dat er een plekje op school moest zijn waar je naartoe kan als je ruzie hebt of je je niet goed voelt. Het resultaat: een ‘goedmaakbankje’ en een ‘nadenkstoel’.”

“Als er ruzie is, stimuleren we kinderen om op het goedmaakbankje te kijken naar zichzelf en elkaar: hoe zie ik/jij die ruzie, wat voel ik/jij, wat hebben jij en ik nodig om het weer goed te maken? Op de nadenkstoel kijken ze naar zichzelf. Wat maakt dat ik overprikkeld ben geraakt? Maar vooral ook voelen ze: ik mag het even moeilijk hebben.”

Isabelle Verheyen: “In de buurt van de school liggen een dagcentrum voor mensen met een mentale handicap en een woonzorgcentrum. Door je school daarvoor open te zetten, trek je de blik van kinderen verder open. Dat voorkomt pesten.”

“Zo komt Peter, een jongen met downsyndroom, elke woensdag op onze school ‘werken’: papier versnipperen, kralen sorteren, potloden slijpen. Tijdens de pauze speelt hij mee met de bovenbouw. Ze zien hem graag en knuffelen zelfs. Wedden dat onze leerlingen dankzij Peter buiten de school niet de straat oversteken als ze iemand met een handicap in hun richting zien komen?” 

“De jongeren uit het dagcentrum vaardigen enkele spelers af op ons voetbaltoernooi. En ze komen kijken naar de generale repetitie van onze kerstmusical. Voor onze leerlingen horen ze er gewoon bij.”

“Kinderen van het vierde leerjaar draaien er jaarlijks een dag mee en hebben samen met de gasten een zinvolle dagbesteding. Elke donderdag lezen de kinderen van het tweede leerjaar in kleine groepjes met de bewoners van het woonzorgcentrum. Om de beurt nemen ze luidop een pagina voor hun rekening. Ook de kleuters gaan er eens samen puzzelen of kralen rijgen. Er liggen veel kansen in de omgeving van een school: die moeten we grijpen.” 

“Ik zeg niet dat er op onze school niet gepest wordt. Maar we voelen dat al die activiteiten de beste preventie tegen pesten zijn. Ons pestactieplan moeten we zelden gebruiken. Of hoe een verzameling van kleine acties leerlingen naar elkaar leert kijken en in verbinding gaan. En dat vinden we even belangrijk als leren rekenen en schrijven.”