Op klasuitstap naar de Grotten van Remouchamps 

“Een klasuitstap naar de grotten van Remouchamps sluit dit schooljaar onze wetenschapsdriedaagse af”, kadert fysicaleraar Paul. “Met 68 leerlingen uit de wetenschappelijke studierichtingen verdiepten we ons in verschillende disciplines en onderzoeksvaardigheden. Van hernieuwbare energie op de Zonneberg tot nucleaire toepassingen bij Tabloo, van bodemonderzoek in de Hoge Venen tot oriëntatie op de Signal de Botrange.”

“En nu wacht jullie nog anderhalve kilometer door dit grottencomplex”, pikt gids Basil in. We volgen hem een 80 meter lange galerij in. “Hier zien jullie al verschillende kalkformaties.” Zijn zaklamp verlicht een forse stalagmiet op de grond. “Daarboven een …?” “Stalactiet!”, weet Xander meteen. 

Tijd om het kalkrijke grondwater langs de wanden te zien sijpelen, is er niet. Basil zet er stevig de pas in, tot aan een 8 meter diepe afgrond. “Zie je de rivier daar beneden? De Rubicon heeft hier ongeveer een miljoen jaar geleden de gangen en zalen uitgeslepen.”

Corrosie en erosie vormden deze grot. “En instorting!” lacht hij fijntjes, terwijl de hele klas onder de losgekomen le gros bloc staat. Hier in de ruïnekamer hangt ons iets boven het hoofd. 40 ton om precies te zijn. 

© Katrijn Van Giel

Een teken van leven

Dan maar snel verder, net als de ongeveer 300 vleermuizen. “Nu houden ze zich nog op aan de ingang van de grot, maar de komende maanden komen ze hier overwinteren”, legt Basil uit. “Vleermuizen houden van de grotten: het is hier donker, vochtig en constant tussen de 8 en 10 graden Celsius.” Op gure, druilerige winterdagen als vandaag kunnen we hen geen ongelijk geven.

“Hoeveel insecten eet een vleermuis?” Met 250 gram gokt Jules er ver naast. Volwassen vleermuizen wegen tussen de 5 en de 25 gram. Per nacht eten ze bijna de helft van hun lichaamsgewicht aan insecten. “Dat zijn er nog 3000, hoor!” benadrukt Basil. “Maar die moeten ze wel buiten gaan zoeken”.

Hier onder de grond is weinig leven. In het regenwater van de Rubicon verschuilt zich enkel de niphargus, een blinde en wit doorschijnende garnaal. Wat verderop blijken de vlekken op het plafond stromatoporen te zijn: fossielen van minuscule sponsdiertjes die 350 miljoen jaar geleden op de zeebodem leefden. Ze zijn wit, bruin of zwart. “En waarom zien we bij de lichtpunten dan groen?” vraagt Basil. Niels en Cyriel laten zich niet verrassen. “Fotosynthese, easy.”

Groeiende gordijnen

Basil duikt alweer de donkere gangen in. Bij de 7 meter hoge draperie halen we hem in. “Dit gordijn is honderdduizenden jaren oud en dikt nog steeds aan”, verduidelijkt hij. “Het regenwater dat hier van de gewelven valt of langs de wanden druipt, verdampt en zet de opgeloste kalk af als kristallen.”

“De familie olifanten achter jullie groeit helaas niet meer!” Hoofden en smartphonecamera’s draaien om. “Wauw, da’s cool!” In de gelaagde kalkafzetting herkennen we inderdaad 3 opeengestapelde exemplaren, inclusief slurf en oren.

© Katrijn Van Giel

Absolutie voor resonantie 

Van la grande draperie naar la grande galerie. 22 meter hoog, maar Basil wijst naar de grond. “Hier zie je les gours. Het zijn kleine bassins, van elkaar gescheiden door lage calcietdammen, waarin plasjes staan. “Zou dat water dan drinkbaar zijn?” bedenkt Job. Niemand van deze wetenschappers in spe durft voorlopig het experiment aan.

In de grote galerij lijken we het eindpunt van de grot bereikt te hebben. “Tot 1912 was dat ook zo”, vertelt Basil. “Nu wacht ons nog één zaal, de mooiste van de hele grot.” Hij stapt een gladde, metalen wenteltrap op. “Deze trap is trouwens zo oud als de Titanic”, voegt hij er nog aan toe. Ook daar hielden ze zich maar beter stevig vast.

82 treden hogerop staan we in de kathedraal. “1, 2, 3, olé!” Wie wil in een ruimte van 40 meter hoog en 20 meter diep nu niet zelf de echo uittesten? Het galmt hier zoals in een echte kerk. De druipstenen in de vorm van een kerkorgel en stalagmieten waarin je de figuren uit de kerststal herkent, maken het helemaal af.

Kunstwetenschap is ook wetenschap

Voor de terugweg stappen we in een platte, houten sloep. “Met 700 meter is dit de langste onderaardse boottocht ter wereld”, pakt onze gids uit. In z’n eentje duwt hij de boot met een robuuste peddel van de steiger af. “Kan iedereen zwemmen?”, grijnst hij. De rivier is ongeveer een halve tot 1 meter diep. Dat moet lukken voor deze 17-jarigen.

“Pas op voor je hoofd! Bukken!” Daan en Job houden vanop de laatste bank krappe doorgangen en uitstekend gesteente in het oog. Ahmed, die eerder al onzacht in aanraking kwam met een laaghangende rots, trekt zijn hoofd nog dieper tussen zijn schouders. “Hou je klaar” waarschuwt Basil al, “straks moeten we ons nog door de guillotine manoeuvreren, de smalste passage richting de uitgang.”

Maar eerst varen we nog voorbij een sfeervol verlichte ‘palmboom’ in het midden van de Rubicon. “Deze 700.000 jaar oude zuil wordt gevormd door stalactieten die in boogjes aansluiten op een stalagmiet”, verklaart Basil.

Terwijl hij ons behendig langs dit unieke natuurverschijnsel navigeert, wordt vooraan in de boot met enig gevoel voor drama de estheticaleraar geïmiteerd. “Kijk naar de reflectie in het water! Zie je de lichtinval en de schaduwen? En die symmetrie! Wat een lijnenspel!” Leraar Paul kan erom lachen. Zo’n wetenschapsdriedaagse is tenslotte vakoverschrijdend.

© Katrijn Van Giel

Over de Grotten van Remouchamps

In de Grotten van Remouchamps wandel je door zalen en galerijen naar La Cathédrale. Terugkeren doe je in een bootje over de Rubicon, de onderaardse rivier die hier alle gangen uitgeslepen heeft.

• Grotten van Remouchamps – Rue de Louveigné 3 – 4920 Remouchamps
• De grotten liggen op 3 km van het treinstation van Aywaille.
• 50 procent korting met je Lerarenkaart voor jezelf en 1 extra persoon. 20 procent korting als je alleen komt.
• Een Nederlandstalige rondleiding duurt 1 uur en 15 minuten. Tijdens een klasuitstap naar de grotten van Remouchamps betalen leerlingen tot 18 jaar 9 euro, volwassenen 13 euro. Per 15 leerlingen krijgt 1 begeleider gratis toegang.
• Een schoolbezoek moet je altijd reserveren. Vraag ook naar de picknickmogelijkheden, zowel binnen als buiten.