“Aanvangsbegeleiding is maatwerk”

© Kevin Faingnaert

8.30 uur

Het is druk in de gangen van Atheneum Eureka in Torhout: leerlingen en leraren haasten zich naar hun lokaal. Schoorvoetend melden 2 laatkomers zich aan het onthaal. “Mevrouw, mijn bus was te laat, ik kan er niets aan doen.” En: “Ik ben met de fiets en er was veel wind.” Aanvangsbegeleider Leen en zij-instromer Debora lopen al babbelend de school binnen. “We zien elkaar straks”, roept Leen haar nog na. Sinds 1 september 2019 is aanvangsbegeleiding een recht en een plicht. Belangrijkste doel? De praktijkschok voor elke starter verminderen.

Bij scholengroep Impact biedt een team van 13 aanvangsbegeleiders 5 verschillende trajecten aan. Eentje voor pas afgestudeerde starters en een vervolgtraject voor hun 2^de en 3^de jaar, een voor starters met al een pedagogisch rugzakje, een voor zij-instromers en een voor starters in een ziekenhuisschool. Leen wenkt starter Stefanie op het secretariaat. Zij ontpopte zich het afgelopen jaar tot een vaste waarde: 29 uren per week verzorgt ze het onthaal of neemt ze administratieve taken op.

8.45 uur

We landen in de babbelbox, een stille ruimte met een groot raam. “Hoe gaat het met je?” vraagt Leen oprecht. “Goed”, aldus een stralende Stefanie. Ze zitten tegenover elkaar. Tussen hen in ligt een A4-tje met zwemmers: een die kopje onder gaat, een andere die hulp roept, een die baantjes trekt en een die op een luchtmatras ligt.

“Waar ik tegenaan loop?” zegt Stefanie. “De combinatie van dit werk met mijn job als zelfstandige is soms veel. Maar het is ook mijn keuze. De laatste maanden valt alles beter in de plooi. Ik leer veel van collega’s. En dankzij de feedback van de directeur kan ik regelmatig ‘een baantje trekken’. Mijn vorige werkpunt is onder controle: ondertussen weet ik beter wanneer ik waarover moet communiceren.”

“Waarin wil je nog groeien?” vraagt Leen. Even blijft het stil. Stefanie denkt diep na. “Wat wil je beter in de vingers krijgen tegen 30 juni?” helpt Leen. “Ik wil meer weten over leerstoornissen”, antwoordt Stefanie enthousiast. “Als ik ‘DCD’ in een verslag lees, zoek ik het even op. Maar ik wil graag weten hoe ik het best omga met deze leerlingen. Zeker als ik studie doe.”

“In het nascholingsaanbod van de scholengroep zit zeker een module die je leerhonger stilt”, tipt aanvangsbegeleider Leen. “Wat wil je nog op tafel leggen?” vraagt ze. “Nu? Niets. Voorlopig gaat alles vlot”, antwoordt Stefanie. “Als er iets is, je weet met te vinden. Ik zie je sowieso terug na de vakantie.”

Wanneer Stefanie vertrekt, noteert Leen de actiepunten in haar schriftje. Dat ging vlot. Maar het is geen vrijblijvende babbel. Het GRROW-model is de stevige basis achter dit coachingsgesprek.

© Kevin Faingnaert

9.20 uur

Op weg naar het lokaal van zij-instromer Lévy vertelt Leen vurig over het belevingsparcours rond ASS en de sessies over klasmanagement en effectieve didactiek. Leraar, leerlingbegeleider of administratief medewerker: elke starter heeft andere noden. Maatwerk in het aanbod maakt het verschil.

“Lévy, leraar Elektriciteit in de B-stroom, voelt dat zijn leerlingen de leerstof niet helemaal onder de knie hebben. In de volgende les film ik korte fragmenten met mijn gsm. Zulke beeldbegeleiding is laagdrempelig en doelgericht: registreren welke impact het gedrag van de leraar op de leerlingen heeft en hoe de klasopstelling meespeelt.”

“Wie wil niet in beeld komen?” 2 leerlingen steken hun hand op. Leen stelt een compromis voor: ze filmt enkel vanaf de rug. “Oh-ow, ze wil ons gedrag filmen”, gniffelt een leerling. Leen benadrukt dat ze de beelden niet zal verspreiden. Achteraf noteert ze kort wat ze zag: de les startte rommelig, maar alle leerlingen noteerden de oefening en werkten goed mee. Volgende week bespreekt ze de beelden met Lévy.

© Kevin Faingnaert

10.25 uur

Op naar het praktijklokaal van zij-instromer Jason. De les is al begonnen. “Vandaag doe ik een flitsbezoek. Ik pikte deze werkwijze op tijdens een inspiratiemoment voor aanvangsbegeleiders bij GO! Centraal. Ik maak een tekening van de klasopstelling vanuit vogelperspectief. Ik duid aan op welke banken leerlingen zitten, waar het bord hangt, breng de looplijnen van de leraar in kaart, noteer de interactie. En ik luister aandachtig hoe hij goed en ongewenst gedrag aanpakt en hoe vaak hij namen van leerlingen gebruikt.”

“Op een kwartier zie je zo veel. Het is echt niet nodig om altijd een volledige les te observeren. Wat me vooral opviel is dat Jason de leerlingen mee heeft: ze luisteren, stellen vragen, reageren op zijn humor. Het flitsbezoek is een intensieve observatie, alles capteren en aantekeningen maken vraagt oefening. De tekening gebruik ik als spiegel bij het volgende feedbackgesprek. Ik stuur Jason mijn feedback ook nog digitaal door.” 

11.10 uur

Zij-instromer Debora en aanvangsbegeleider Leen treffen elkaar in de babbelbox. Debora startte begin september als zij-instromer. Ze gaf heel wat jaren trainingen voor de VDAB. Lesgeven in de B-stroom is nieuw. Voor haar beeldbegeleiding bepaalden ze 2 doelen: de les rustig starten en de aandacht van de leerlingen in deze groep vasthouden. Leen stuurde 4 korte beeldfragmenten door, samen met een kijkwijzer. Debora moest focussen op haar ‘kansen’ en ‘krachten’ op vlak van interactie, instructie en klasmanagement. Benieuwd hoe beiden de beelden interpreteren.

Debora start positief: “Het was fijn om voor de les een babbeltje te slaan met mijn leerlingen. Door te vragen hoe de voetbalmatch verliep of hoe leuk de fuif was, zag ik onmiddellijk effect: leerlingen doen meer hun best.” Leen bevestigt: “Je toont betrokkenheid en interesse. Heel fijn om dat te zien.”

Maar Debora kijkt ook kritisch naar zichzelf: “Rustig opstarten blijft lastig. Werken met een timer helpt. Maar ik ben mijn leerlingen snel weer kwijt. Moet ik het korter houden?” Het hoofd van Debora zit vol vragen. Leen speelt de beelden opnieuw af. “Ik val bijna in slaap”, zegt een leerling. Leen: “Leerlingen geven vaak zelf het antwoord hoe je je aanpak kan bijsturen. Experimenteer er mee en kijk of het lukt op 2 minuten.” Debora haalt opgelucht adem.   

Leen springt naar een ander fragment: “Wat was de meerwaarde om op het bord te noteren? Als je je omdraait, sta je met je rug naar de klas.” Ze daagt Debora uit: “Hoe schakel je de dode hoek uit en zorg je ervoor dat iedereen aan bod komt?” Samen brainstormen en reflecteren levert handige tips op om leerlingen actiever bij de les te betrekken. “Een sessie beeldbegeleiding is best confronterend, maar een krachtige vorm om te leren. Je steekt er veel van op”, besluit Debora. Helemaal klaar om de volgende les nog beter te maken.

© Kevin Faingnaert

12.10 uur

We trotseren hevige regenbuien richting de ondersteunende diensten van scholengroep Impact. We schuiven aan de kantinetafel aan en warmen ons aan een kommetje soep. Hoe afwisselend de job van een aanvangsbegeleider is? “Geen enkele week is dezelfde”, antwoordt Leen. “In de beginperiode volg ik starters intensief op en zie ik hen om de 2 weken. Daarna pas ik in functie van hun noden de inhoud en het ritme aan.”

13 uur

Leen spurt naar haar laptop. Klaar om te luisteren naar de inzichten over het proefproject Startklaar. Een initiatief om zij-instromers en herintreders te ondersteunen. In totaal schreven 324 kandidaten zich in, waarvan 164 in West-Vlaanderen. “Waardevol initiatief”, vertelt Leen. “Ook voor ons als aanvangsbegeleiders om ervaringen over de netten heen te delen of van gedachten te wisselen met experten zoals onderzoeker Charlotte Struyve.”

De inschrijvingen voor een coaching sessie in dit traject bleven uit. “Eigenlijk verbaast me dat niet”, laat Leen vallen. “Zij-instromers hebben het druk: hun lerarenopleiding volgen, lessen voorbereiden en fulltime lesgeven. Bovendien krijgen ze ook ondersteuning via hun school.” Andere deelnemers knikken bevestigend en geven aan dat de drempel hoog is. Een starter die zich onzeker voelt, klopt liever aan bij een bekend gezicht. 

14 uur

5 aanvangsbegeleiders staan te trappelen om hun kennis over beeldbegeleiding op te sponsen. Sofie Verschaeve, co-auteur van het boek ‘Een nieuw paar ogen’ en vaste compagnon van Leen voor deze sessie, is helaas ziek. Leen schakelt snel. Na een leuke opwarmer is iedereen klaar om in theorie en praktijk te duiken. De meerwaarde om in te zetten op beeldbegeleiding? Krachtige manier om geheugensporen bij starters te activeren en een handige tool om objectief en heel gericht feedback te geven.

Wat de voordelen zijn om aanvangsbegeleiding centraal te trekken? “Minder versnippering en je krijgt meer voor elkaar dan de leraar die 2 uurtjes per week aanvangsbegeleiding combineert met lesgeven. Je kan klasbezoeken op maat van de starter inplannen. En omdat je geen directe collega bent, durft een starter je ook toevertrouwen dat die geen aansluiting vindt bij een vakgroep. Samen zie je meer: sterktes en noden over scholen heen, we bouwen diepgaande expertise op, werken materialen uit, organiseren netwerkmomenten en delen onze inzichten.”