“Minder stress op de speelplaats voelen we tot in de les”

Lees het artikel verder onder de video.

Klokslag 12 uur, als de schoolbel de middagspeeltijd inluidt, trekt juf Lieve haar fluogele hesje aan. Zichtbaar en goedgemutst wandelt ze de speelplaats over richting sportveld, waar ze toezicht heeft. “Zo’n hesje, moet dat echt, was mijn eerste reactie. Maar zichtbaarheid biedt veiligheid. Kinderen zien meteen: daar is de juf, daar kan ik heen.” 

Meer dan 100 meter heeft ze niet nodig om dat punt te bewijzen. Op die afstand spreken 2 kinderen haar aan, verzamelt ze de voetballers om zich heen en deelt ze een high five uit. Nog beter gemutst bereikt ze het sportterrein. Dat was vroeger weleens anders, herinnert Lieve zich. 

“Met een groepje leraren dachten we na: hoe zorgen we voor minder stress op de speelplaats en maken we er een veilige plek van voor al onze kinderen? Voor wie nood heeft aan actie en beweging, maar ook voor wie behoefte heeft aan rust, of zelfs stilte.”

1. Zorg voor variatie

“We vertrokken van de ruimte die we hadden. In plaats van die in te delen volgens leeftijd met een aparte speelplaats voor boven- en onderbouw, deelden we ze op in 6 zones. De leerlingen kiezen nu een activiteit waarin ze echt zin hebben en hinderen anderen niet.”

“Elke zone heeft een aparte toezichter. Dat vraagt extra engagement van de leraren. Ik heb 3 dagen per week een shift van een half uur. Maar als leraar pluk ik daarvan de vruchten. De speeltijd verloopt gemoedelijker, er is minder frustratie en dat voel ik ook in de les.” 

Speelzones

• Spelotheek: op de grote speelplaats kunnen kinderen speelgoed uitlenen, zoals stelten en springballen. Er is ook levensgroot schaakbord en tollen om in te kruipen.
• Sportplein: gedaan met rondvliegende ballen. Alle balsporten vinden hier plaats. Een heel populaire plek, vooral bij jongens.
• Wieltjes: de zone waar kinderen vrij kunnen rondrijden op de steps.
• Loose parts: met afgedankt materiaal zoals potten en pannen, oude toetsenborden, en pvc-buizen laten leerlingen hun fantasie de vrije loop.
• Grasveld: het mooiste plekje van de school waar leerlingen tot rust kunnen komen, lezen, tekenen, chillen. In de winter verhuist de chillplek naar binnen.
• Speeltuin: se speeltuin bestaat uit een speelheuvel, een speeltuin en een zandbak met een aangrenzende speelplek. Vroeger waren die gereserveerd voor de kleintjes, maar de groten zijn hier nu ook welkom.

2. Creëer een plek voor elk kind

“Actief toezicht betekent kort op de bal spelen. Leerlingen moeten zien en voelen dat je er bent. Het is een leerling even herinneren aan de afspraken die niet worden nageleefd. Als kinderen over de grens gaan, meteen zeggen: ‘Stop daarmee.’ Een kort gesprekje voeren.”

“Maar het is nog belangrijker om dat ook in positieve zin te doen. Een gemeend complimentje of een high five uitdelen. Even horen hoe het gaat. Dat doet wonderen. Wij leren de kinderen beter kennen, zij ons. En voor je het weet, bouw je aan een band die veel langer meegaat dan de speeltijd.”

3. Maak duidelijke afspraken

“Op school werken we met de ‘cirkel van respect’: respect voor jezelf, respect voor de ander en respect voor materiaal. Je ziet ze overal hangen: in de klassen en op de speelplaats. Alle regels zijn eraan gelinkt. Jassen hangen we aan de kapstok, want we hebben respect voor ons materiaal. Om dezelfde reden lopen we niet door het bloemenperk. Zo hebben we niet veel regels nodig.”

“Herhaling is belangrijk, zowel voor de leerlingen als voor de leraren. Na elke vakantie verzamelen we in een grote kring op de speelplaats en herhaalt onze directeur de afspraken. Leerlingen horen dus steeds dezelfde boodschap, vanaf de kleuterklas tot het 6^e leerjaar. Maar het helpt ook leraren om afspraken consequent toe te passen. Zelfs de opvangjuffen nemen we mee in het verhaal. Als ze hier beginnen, investeren we in een korte opleiding. Zo zit iedereen op dezelfde lijn.”

4. Betrek leerlingen, leraren én ouders 

“Leerlingen helpen ons bij het toezicht. Ze zijn scheidsrechter of bemannen de uitleendienst. Door ze verantwoordelijkheid te geven, voelen ze een grotere betrokkenheid. En wat is er op die leeftijd leuker dan even juf of meester mogen zijn?” 

“Ze krijgen ook inspraak in het speelplaatsbeleid. Welke regels willen ze behouden, waar moeten we van af? Wie voelt zich het beste in welke zone? Hetzelfde geldt voor leraren: hoe meer zij betrokken zijn, hoe beter het werkt. Ook de ouders zijn mee met ons beleid. Dat communiceren we regelmatig via de schoolbrochure en in de klas.”

“Als er toch iets fout loopt, gaan we daarmee aan de slag. In plaats van snel sorry te zeggen, vragen we leerlingen om te reflecteren over wat er gebeurde. Dat noteren ze op een nadenkblad dat mee naar huis gaat en ondertekend wordt door de ouders. Dat is geen straf, maar een instrument om hen en alle partijen nauw te betrekken.”

5. Evalueer en stuur bij

“Met een groepje leraren en de directeur komen we regelmatig samen. We evalueren het beleid en sturen bij waar nodig. Dat is fijn, maar ook noodzakelijk. Want wees gerust: het materiaal gaat kapot, en een gedragen beleid vraagt bijsturing. Is die regel niet overbodig? Binnenkort openen we een nieuwe zone. Hoe vullen we die in? Dan bouwen we verder op de input van collega’s en leerlingen. Ons speelplaatsbeleid is nooit af. Sinds we 5 jaar geleden van start gingen, zijn we constant in beweging.”