5 valkuilen bij studiekeuzebegeleiding

Simon Boone: “Veel ouders, maar soms ook leraren, blijven ondanks de hervorming van het secundair onderwijs hiërarchisch denken over de onderwijsvormen en studierichtingen. Leerlingen zijn op 11- of 12-jarige leeftijd beïnvloedbaar en nemen dat onbewust over. ‘Wie slim is, kiest het best voor Latijn of STEM’, hoor je hen zeggen.”

Piet Van Avermaet: “Ons taalgebruik werkt dat in de hand. Uitspraken als: ‘Jij kan Latijn of STEM aan’ zijn niet onschuldig. Ze hebben een enorme impact op de beeldvorming over onderwijs. Terwijl, als een leerling kiest op basis van eigen interesses en talenten, is het al dan niet ‘aankunnen’ van een ‘moeilijk’ keuzevak totaal irrelevant.”

Piet Van Avermaet: “Omdat de hiërarchische verhouding zo sterk meespeelt bij ouders, hebben ze de neiging om ‘hoog te mikken’ want ‘zakken is altijd mogelijk’. De bekende waterval. Maar ouders staan onvoldoende stil bij het effect daarvan op het zelfbeeld van een kind.”

Simon Boone: “Beeld je in dat ze telkens tegen je zeggen: ‘Je kan dit niet, je moet naar een andere school’. Dat zijn elke keer faalervaringen voor een kind. Het verliest zijn netwerk en motivatie en bouwt geen positief zelfbeeld op. Dat kan zelfs een impact hebben op de band tussen ouder en kind.”

Piet Van Avermaet: “We zien ook dat ouders en leerlingen uit kansarme milieus zichzelf vaak onderschatten en ‘te laag mikken’. Ze kiezen bij voorbaat voor een arbeidsmarktgerichte school, terwijl een doorstroomrichting naar het hoger onderwijs een misschien wel optimalere keuze zou zijn voor hun kind. Ook leraren trappen in die val. Onbewust schatten ze de mogelijkheden van kansarme leerlingen te laag in. De kiem van minderwaardigheidsgevoelens bij kwetsbare leerlingen groeit vaak al in het lager onderwijs.”

Simon Boone: “Correcte en duidelijke informatie over studiekeuze bij ouders krijgen is belangrijk. Veel ouders, en zelfs leraren vertellen hoe het onderwijssysteem en versnipperde aanbod een kluwen is. Vaak komt de informatie enkel terecht bij ouders die het misschien niet echt nodig hebben: zij die een goed netwerk hebben en vaak al weten naar welke school hun kind kan. Ouders uit lagere socio-economische milieus hebben soms minder voeling met het onderwijs en een minder gemakkelijk contact met leraren.”

“Het is belangrijk dat vooral zij genoeg informatie krijgen over opendeurdagen, het scholenaanbod en de keuzemogelijkheden. Daarom bouw je beter aan wederzijds vertrouwen bij ouders. Zet in op een goede relatie tussen ouders en school. Probeer ook de leerling te ondersteunen om het gesprek aan te gaan met zijn ouders. Bij kwetsbare ouders zijn kinderen vaak de belangrijkste bron van informatie.”

Piet Van Avermaet: “Motivatie is een van de belangrijkste factoren om succesvol te zijn. Voor een bewuste en juiste studiekeuze moet je net daarom kijken naar de talenten van een kind én naar wat het graag doet. Niet alleen wanneer een leerling niet goed presteert, maar continu. Dat vergroot de kans dat leerlingen terechtkomen in een studierichting die bij hen past.”

“Er wordt vaak vooral gekeken naar de prestaties voor 2 vakken: wiskunde en Nederlands. Belangrijk, maar als school monitor je het best de talenten en interesses gedurende de hele schoolcarrière van het kind, vanaf de eerste kleuterklas. Op basis daarvan kan je een beter onderbouwd studiekeuze-advies geven.”

Simon Boone: “De inschrijfperiodes in secundaire scholen vallen vroeg. Start op tijd met de begeleiding in het keuzeproces. De centrale rol van de leraar is veel groter in de uiteindelijke keuze als de leraar tijdig en proactief advies geeft. Maak ouders in het vijfde leerjaar al bewust. Bespreek de studiekeuze al bij het eerste oudercontact in het zesde leerjaar. Wacht niet tot ouders zelf advies vragen. Heb je het gevoel dat je de leerlingen op dat moment nog niet voldoende kent? Toets je advies af bij je collega’s uit de lagere klassen.”