Een goed leesbeleid: hoe doe je dat?

© Katrijn Van Giel

1. Maak je leesbeleid schoolspecifiek

“Een leesplan is schoolspecifiek. Je kan wel leren van en geïnspireerd geraken door wat anderen doen, maar het is geen eenheidsworst. Campagnes en projecten zoals de Voorleesweek of Kwartiermakers zijn waardevol, maar er moet meer gebeuren. Anders blijft het bij losse flodders. De ruggengraat is: waar sta je met je leesbeleid, wat wil je bereiken? Welke stappen zet je daartoe? Met wie doe je dat? En wanneer evalueer je en stuur je bij?”

2. Kies een focus en koppel er onderzoek aan

“Met de beste redenen springen leraren nu op de kar van 101 fijne werkvormen die nuttig en interessant lijken wanneer het over lezen gaat. Maar zo geraken ze soms overspoeld. Kies dus een focus. Waar liggen de noden en interesses? Zoom je net extra in op technisch of begrijpend lezen en leesmotivatie? Kies en koppel er dan onderzoek aan. Zo werk je gericht en niet op buikgevoel.”

3. Vertrek van de bouwstenen van goed taalbeleid

“Hou het simpel. Vertrek voor het opstellen vanuit de bouwstenen van een goed taalbeleid, zoals Kris Van den Branden die formuleerde: werk structureel, strategisch, doelgericht, samenhangend en ga in dialoog. Weet ook dat lezen, schrijven, spreken en luisteren samenhangen.”

4. Bekijk lezen als divers en gevarieerd

“Op papier, digitaal, verschillende soorten teksten en genres, anderstalige boeken: lezen is gevarieerd. Bekijk het ook niet alleen met het vak Nederlands in je achterhoofd. Een divers aanbod is nodig. De bib kan je als bredeschoolpartner bijvoorbeeld helpen om dat te realiseren.”

5. Maak er een breed lees-verhaal van

“Start met enkele trekkers die een grote liefde voor lezen hebben. Maar het mag geen verhaal van enkelingen blijven. Want als zo’n trekker wegvalt, moet je opnieuw beginnen.”

“Betrek ook ouders, leerlingen, mensen van de bib of organisaties in de buurt erbij. De lerarenopleiding, pedagogische begeleiders, Iedereen Leest, CANON Cultuurcel, onderzoeksgroepen met expertise op vlak van lezen: ze kunnen allemaal een rol spelen. Maak van lezen dus een breed gedragen verhaal. Zo sta je er niet alleen voor.”

6. Maak je leesplan en je successen zichtbaar

“Afficheer je leesplan en je successen in de lerarenkamer, in de gangen, op de speelplaats. Zo weet iedereen dat je leesbeleid belangrijk is en hoe ver jullie staan. En laat je ouders, nieuwe leerlingen, toevallige bezoekers onmiddellijk zien dat lezen in al zijn variatie belangrijk is in jullie school.”

7. Vergeet de leerlingen niet

“Betrek je leerlingen bij je leesbeleid. Creëer samen met hen een krachtige leesomgeving in je klas en op school, laat boeken, kranten, tijdschriften, verpakkingen van thuis meebrengen en breng zo hun leeswereld binnen in je klas. Inzetten op leesmotivatie is net inzetten op leesautonomie, betrokkenheid en verbondenheid én op competentie. Doe het samen en je hebt een sterk verhaal.”

8. Elke leraar is een rolmodel

“Een goed leesbeleid resulteert in meer kinderen en jongeren die graag en goed lezen, maar ook in leraren die rolmodel willen zijn. Want ook dat toont onderzoek aan: leraren die in de klas tonen dat ze graag lezen, motiveren op hun beurt hun leerlingen om te lezen.”

“Er moet toch een basishoeveelheid leesgoesting in elke leraar zitten. Niet elke leraar hoeft een leesbeest te zijn, maar een leraar die niet graag (voor)leest? Dat kan niet als je weet hoe belangrijk lezen is in de ontwikkeling van een kind. Voor sommige kinderen zijn de leraar en de school de enige kanalen door wie ze die voeding krijgen. Dat is een grote verantwoordelijkheid.”

9. Zie taal als het kloppend hart van je schoolwerking

“Aan STEM kennen we – terecht – steeds meer gewicht toe. Maar ook om STEM-vakken te leren moet je taalvaardig zijn, en graag en goed kunnen lezen. Die code leren kraken, hoort bij de mooiste dingen die er zijn.”

10. Kijk naar leesbeleid als iets wat rust brengt

“Directies en leraren beseffen dat een leesbeleid belangrijk is. Maar velen beschouwen het als planlast, als een papier waarmee ze in orde moeten zijn. Nochtans kan een leesbeleid net rust brengen en drive aan je team geven. Als iedereen weet waar de school op korte en langere termijn voor gaat en op welke manier het team daar samen met bredeschoolpartners naartoe werkt, dan maakt dat je job net eenvoudiger.”

Iris Vansteelandt is lerarenopleider en onderzoeker aan de AP Hogeschool, departement Onderwijs en Training. Ze is ook verbonden aan de onderzoeksgroep Taal, Leren en Innoveren (Vakgroep Onderwijskunde, UGent).