Vlaanderen
Klasse.be

Tips

5 tips voor duidelijke klasregels met effect

  • Laatste wijziging: 26 augustus 2024
  • 6 minuten lezen

Duidelijk zeggen wat kan, mag en moet in de klas. Daarvoor pleit Gilberte Verbeeck. Ze stond meer dan 30 jaar voor de klas. Als praktijklector in de lerarenopleiding verdiept ze zich ook in de theorie rond klasmanagement. Uit die ervaring puurt ze 5 tips voor goede klasregels.

Gilberte Verbeeck
Gilberte Verbeeck – Praktijkassistente aan de academische lerarenopleiding van de Universiteit Antwerpen en co-auteur van het boek ‘Regisseer je klas’.

“Zo vaak loopt het fout omdat een leraar niet duidelijk is. Niet alleen bij starters, ook bij ervaren leraren. Een slecht voorbereide instructie bij een groepswerk kan de hele les doen mislopen. Als leerlingen niet weten wat ze moeten doen, worden ze vervelend. Een leraar die niet gelooft in actieve werkvormen zegt dan al snel: ‘Zie je wel, zoiets marcheert niet.’ Onterecht.”

“Duidelijk zijn betekent dat je zorgt voor regels en afspraken die een klas goed laten draaien. Startende leraren hebben vaak schrik om streng te zijn. Ze associëren dat met boos zijn. Terwijl je ook kan kiezen voor een vriendelijke, kordate aanpak. Met ruimte voor inspraak van je leerlingen, in een sfeer van vertrouwen. Leidinggevend, zonder de leerlingen tegen je in het harnas te jagen.”

“Natuurlijk staat of valt elke klasregel met de manier waarop je die invoert, aanleert en hoe je met overtredingen omgaat. Elke klas is anders. Regels die voor elke groep in elke situatie gelden, bestaan helaas niet.”


1. Niets is normaal

“Elk jaar werkte ik aan nieuwe regels, met elke klas. Wat leerlingen ‘normaal’ vinden, verandert voortdurend. Want de wereld buiten de school evolueert. Water drinken tijdens de les, smartphonegebruik, mondige jongeren en botsende meningen … Je moet met die kleine en grote veranderingen leren omgaan. Wat een paar jaar geleden bij niemand opkwam, vinden leerlingen nu normaal.”

Ik maakte elk jaar afspraken die ik nog nooit eerder had gemaakt. Ik zie bij mezelf hoe mijn gedrag verandert door nieuwe dingen, dat is in een klas niet anders. Je moet alert zijn. Ik weet nog dat ik achterdochtig werd toen een leerling naar het toilet wilde: wilde hij niet gewoon even zijn social media checken?”

Ballen (leerlingen kopjes) rollen kegel (leraar) om - Klasmanagement

In 4 weken naar beter klasmanagement?

Een leerling die niet meewerkt of groep waar je je onzeker voelt, élke leraar maakt het mee. Maar goed nieuws: klasmanagement kan je leren! Krijg inspiratie, tools en strategieën in je mailbox.

Schrijf je nu in voor de gratis tipreeks.

2. Consequent: hou vol, hou focus

“Zeg keer op keer hetzelfde en blijf rustig herhalen. Dat is soms echt moeilijk. Mijn leerlingen kwamen bijvoorbeeld babbelend binnen, gingen achter hun stoel staan en wachtten tot ik zei dat ze mochten gaan zitten. Die regel ging in onze school al jaren mee, maar was intussen verwaterd. Leerlingen gingen zitten en begonnen opnieuw te babbelen. Liever meteen zitten en zwijgen, denk ik dan. Elke les herhaalde ik dat voor het binnengaan. Maar ik kreeg die gewoonte maar moeizaam afgeleerd.”

Een slecht voorbereide instructie kan de hele les doen mislopen. Als leerlingen niet weten wat ze moeten doen, worden ze vervelend

Gilberte Verbeeck
Praktijklector

“Het brein van kinderen en jongeren werkt niet zoals dat van volwassenen. Neurologisch gezien is hun onaangepaste gedrag te verklaren. Consequenties op lange termijn vatten, beseffen hoe ze overkomen … Ze kunnen dat nog niet inschatten. Training is nodig, van ons. Soms moet je iets honderden keren zeggen, wat jij zelf eigenlijk heel vanzelfsprekend vindt.”

“Een leerling was eens ontzettend onbeleefd toen ik hem vroeg om te gaan zitten. Hij bleef brutaal en deed niet wat ik vroeg. Ik reageerde niet op zijn toon, maar ik herhaalde rustig wat ik van hem wilde. Ik kreeg zelfs bijval van andere leerlingen. Pas toen hij deed wat ik vroeg, zei ik dat ik zijn houding en taal niet oké vond. Zonder discussie. En ging verder met de les.”

Begin liever met een regel te weinig dan een regel te veel. Een regel waar je jezelf niet aan kan houden, is gedoemd te mislukken. Dus denk er goed over na. Voeg liever na enkele weken of maanden een regel toe. Een duidelijke regel. ‘We respecteren elkaar’ is vaag, omdat iedereen respect anders invult. Verduidelijk wat jij daaronder verstaat.”


3. Duidelijke afspraken mét leerlingen

“Elke eerste les van het schooljaar begint met afspraken maken. Ik vroeg mijn leerlingen wat ze nodig hadden om in de klas en thuis te kunnen werken. Ik gaf een individuele vragenlijst, die leerlingen daarna in groepjes bespraken.”

“Vanuit die groepsgesprekken legden we de afspraken vast in een kringgesprek. Steevast kwam daaruit dat ze samenwerking belangrijk vinden, een veilige sfeer, een goede uitleg, zelfs stilte en rust. Verrassend, maar ook handig: als het eens te rumoerig was, verwees ik naar die eerste les en hun wens voor rust in de klas.”

“In januari kwam ik terug op de afspraken en regels. Moest er iets veranderen? Liep er iets goed? Zo konden we bijsturen voor de tweede helft van het schooljaar. Aanpassingen in de loop van het jaar kunnen echt wel. Ook dan werkt het om dat samen te bespreken.”

“Ik gaf eens een groepje van 8 leerlingen les aan een grote tafel. Tijdens individuele oefeningen liep dat goed, maar niet tijdens klassikale momenten. Ik stelde voor terug in rijen te gaan zitten. Dat vonden ze niet gezellig, natuurlijk. Door erover te praten, kwamen we wel tot een compromis: de klasopstelling afwisselen in functie van het soort werk.”


4. Betrek collega’s waar nodig

“Toen leerlingen hun koek boven haalden in mijn les of vroegen of ze even mochten bellen, was ik verrast. Hoe kwamen ze daarbij? Mocht dat van collega’s? Aftoetsen of collega’s hetzelfde denken en reageren, is belangrijk. Maar als we het niet eens waren, bepaalde ik een regel louter voor mijn les.”

We hoeven niet allemaal dezelfde aanpak en visie te hebben. Vroeger wilde ik collega’s overtuigen van mijn manier van lesgeven en omgaan met leerlingen. Maar leerlingen leren ook de maatschappij kennen door zich aan te passen aan de verschillende persoonlijkheden en stijlen van hun leraren.”

Een regel waar je jezelf niet aan kan houden, is gedoemd te mislukken

Gilberte Verbeeck
Praktijklector

Soms is het wel nodig om aan hetzelfde zeel te trekken. Ik hoor meer en meer over klassen die in hun geheel in herstelbegeleiding gaan. Groepsdynamiek is heel belangrijk. Starters hebben met zulke moeilijke groepen zeker meer steun nodig. En zo’n klassfeer rechttrekken, dat lukt alleen met een gezamenlijke aanpak.”


5. Wees duidelijk bij overtredingen

“Ik wilde mijn leerlingen stimuleren om verantwoordelijk en zelfredzaam te zijn. Ik nam hen serieus en zag hen als partner. Toch overtraden ze soms regels die we samen hadden vastgelegd. Wat dan? Als we die overtreding samen bespraken, merkte ik dat andere leerlingen vaak harder waren voor de overtreder dan ikzelf. ‘Een taak te laat? Dat is een nul, mevrouw.’”

“Net zoals bij het aanleren van regels, is het belangrijk om bij overtredingen consequent te zijn. Laat de leerling de gevolgen dragen. Bij mij kwamen er vaak taken te laat binnen. De leerlingen stelden voor om een nul te geven. De regel werd: Taken die nog tijdig binnenkomen om te verbeteren, beoordeel ik. Geen taak inleveren betekent een nul.”

“Ik worstelde echter met het combineren van cijfers op gedrag met cijfers op leerinhoud. Een regel die beter bij mijn stijl past is: Leerlingen die hun taak niet afgeven, krijgen geen cijfer. Het aantal taken dat voor het rapportcijfer meetelt is bijgevolg niet meer voor alle leerlingen hetzelfde.”


In het boek ‘Regisseer je klas’ (Pelckmans Pro) geeft Gilberte Verbeeck je samen met Elke Struyf en An Leroy inzicht in de 4 basisvaardigheden van goed klasmanagement, waarvan ‘duidelijkheid’ er eentje is. Hieronder vind je enkele documenten die Gilberte gebruikt.

Sofie Willems

Voeg dit artikel toe aan je bewaarde artikels

Log in om te bewaren


A

Anita Stevens

31 augustus 2018

Heel boeiend artikel. Ik ga nu maandag starten aan mijn 27ste schooljaar in het zesde leerjaar beginnen. Ik heb zeker interesse in

(zin uit bovenstaande tekst : Ik geef een individuele vragenlijst, die leerlingen daarna in groepjes bespreken.)

die individuele vragenlijst. Is dat mogelijk a.u.b. ?
Met vriendelijke groeten,
Anita Stevens

Reageren
D

Davina

1 september 2018

Hier ben ik ook wel benieuwd naar. (2e jaar middelbaar). Als je hem zou willen delen ter inspiratie?

Reageren
G

Gilberte

4 september 2018

Beste Anita

Als je me een mailtje stuurt, kan ik je de documenten die ik tijdens mijn eerste les gebruik doorsturen. Het gaat over mijn les wiskunde in het 6de jaar (ASO)
De vragen zijn de volgende:
1. Wat zijn voor jou de ingrediënten voor een geslaagde wiskundeles?
2. Hoe functioneer jij het beste in een klas? Wat heb jij nodig om goed te kunnen functioneren in een les?
3. Welk wiskundig onderwerp kon je de afgelopen 2 jaar het beste? Welk het minst goed?
4. Wat is voor jou belangrijk om thuis voor wiskunde te willen of kunnen werken?
5. (enkel voor 6de jaar) Duidde je vorig jaar werkpunten aan op de zelfevaluatie van de testen? Zo ja, kruis aan de welke en beschrijf of je er effectief iets mee deed.
• Theorie grondiger studeren
• Meer schriftelijk oefeningen maken
• Regelmatiger werken
• In orde zijn met thuiswerk • Meer meewerken in de les
• Uitwerkingen beter nalezen
• Ander werkpunt: ……………………………………………………
Deed je effectief iets met deze zelfevaluatie? Zo ja, beschrijf wat. Zo neen, waarom niet.
6. Schrap wat niet past. Ik ging vorig jaar nooit/soms/dikwijls/altijd naar de inhaalles wiskunde. Heb je ideeën om de werking van inhaallessen (3de graad) te verbeteren?
7. Wat is voor jou belangrijk om graag naar school te komen?
8. Wat zou je graag in het begin van het schooljaar afspreken?
9. Welke ideeën heb jij om de wiskundeles ‘leuk’ te maken?

Reageren
D

DAISY

14 mei 2019

Beste Gilberte,

Proficiat, dat is heel wat anders dan bij mijn dochter. Zit momenteel in 5 Lat-wet en de klas krijgt met moeite of soms niet uitleg over de leerstof, mijn dochter durft geen uitleg meer te vragen omdat ze dan als lastpost wordt afgeschilderd!
Ik zou je lijstje wel eens willen doorsturen naar de betreffende school, maar het probleem van de lange tenen en mijn dochter dan als "slachtoffer", dat kan ik natuurlijk niet maken.

Groetjes,
Daisy

Reageren
G

Gilberte Verbeeck

31 augustus 2019

Dank voor je compliment Daisy. Het is jammer dat je dochter als lastpost aanzien wordt als ze vragen stelt. Ik merk dat je reactie al van mei is, dus wellicht kom ik te laat. Ik zou in alle geval een gesprek aangaan met de leraar. Soms zijn we er ons niet van bewust hoe we overkomen bij leerlingen. Communicatie tussen ouders, leerling en leraar kan vaak wonderen doen.

Reageren
N

Nancy Van Herzeele

29 augustus 2019

Dag Gilberte

Ikzelf start maandag mijn 20e schooljaar in het secundair onderwijs. Ondanks deze toch wel ruime ervaring gebeurt het wel dat het met een bepaalde klas/groep niet klikt of stroef loopt. Jouw artikel heeft mij daarom wel geboeid en de vragenlijst is zeker een basis om mee aan de slag te gaan. Ik wil dit zelf ook eens uittesten. Zou het daarom mogelijk zijn om de documenten waarover je in jouw antwoord aan Anita sprak, ook eens naar mij door te sturen? Alvast bedankt daarvoor.

Ik wens jou nog een boeiend en aangenaam schooljaar toe. Veel succes!

Groetjes

Nancy

Reageren
G

Gilberte Verbeeck

31 augustus 2019

Dag Nancy
Ik stuur de documenten naar Klasse zodat de redactie ze aan dit artikel kan toevoegen. Mijn collega Sofie en ik ontwikkelden 4 documenten: de vragenlijst voor de kennismaking en afspraken en een bijhorend babbelblad; en verder een regel-en verwachtingenblad en een inlichtingenfiche (deze laatste zijn wel specifiek voor wiskunde). Als je de documenten liever dit weekend hebt, vind je mijn profiel wel op facebook en kan je me via messenger contacteren.

Reageren
M

Mieke Santermans

4 september 2019

@davina, @nancy
De vragenlijst en andere documenten die Gilberte gebruikt zijn intussen toegevoegd onderaan het artikel.
Vriendelijke groeten, Mieke van Klasse

V

Veerle

4 september 2019

Hallo iedereen,

Is het mogelijk dat je de bijlagen onderaan het artikel niet kan openen?... Al uitgelogd en opnieuw ingelogd maar het lukt nog steeds niet... Dank voor enige toelichting (indien mogelijk). Vriendelijke groet, Veerle Schollen

E

Ellen

30 augustus 2019

Dag Gilberte, ik heb in 2009 bij u de les klasmanagment gevolgd in de lerarenopleiding van de UA. Het was een van de beste klassen die ik heb gehad. De tips en tricks gebruik tot op de dag van vandaag nog altijd. Ik maak nog steeds de eerste les de regels van de klas. En stilletjes naar een lastpost toegaan en 'privé' zeggen dat het anders moet, die werkt fantastisch goed! Vriendelijke groet, Ellen Weis

Reageren
G

Gilberte Verbeeck

1 september 2019

Dankjewel Ellen. Heel veel succes en plezier bij het lesgeven. Ik wens je een heel fijn schooljaar toe.

Reageren
K

Karen

30 augustus 2019

Heel boeiend artikel. Hier ook interesse in de vragenlijst. Hoe kan ik je een mailtje sturen om deze eventueel te delen?

Alvast bedankt om deze inspiratie te delen.

Groeten
Karen

Reageren
G

Gilberte Verbeeck

2 september 2019

Dag Karen

Zelfde antwoord als bij Nancy:
Ik stuur de documenten naar Klasse zodat de redactie ze aan dit artikel kan toevoegen. Mijn collega Sofie en ik ontwikkelden 4 documenten: de vragenlijst voor de kennismaking en afspraken en een bijhorend babbelblad; en verder een regel-en verwachtingenblad en een inlichtingenfiche (deze laatste zijn wel specifiek voor wiskunde). Als je de documenten liever sneller hebt, vind je mijn profiel wel op facebook en kan je me via messenger contacteren.
Vriendelijke groet en een heel fijn schooljaar gewenst.

Reageren
M

Mieke Santermans

4 september 2019

Dag Karen,
De vragenlijst en andere documenten die Gilberte gebruikt zijn intussen toegevoegd onderaan het artikel.
Vriendelijke groeten, Mieke van Klasse

Reageren
M

Mieke Santermans

5 september 2019

Dag Veerle,
We hebben ze nog eens opnieuw ingeladen. Lukt het nu wel?
Groeten, Mieke van Klasse

Reageren
A

Anouk Leys

17 september 2019

Interessant en leerrijk!
Suggestie: op individuele vragenlijst bij vraag 1 staat:
1. Wat is voor jouw belangrijk om een (wiskunde)les aangenaam ...
die "w" is te veel ... moet zijn: 1. Wat is voor jou belangrijk om een (wiskunde)les aangenaam

Reageren
S

Siska

9 juni 2021

Bij mij lukt het ook niet…. Jammer, want lijkt me zeer interessant, hoe kan ik die vragenlijst bekijken?

Reageren
S

Stijn Govaerts

1 juli 2021

Links klikken op de link en zou meteen moeten downloaden?

Reageren
A

Ann scheepers

30 augustus 2022

Beste, ik ben een startende leerkracht in het secundaire onderwijs met veel interesse voor alle mogelijke informatie die nuttig kan zijn. Graag ontvang ik deze van u. Alvast bedankt. Gr Ann

Reageren

Laat een reactie achter