Kan het zonder straffen en belonen?

Veerle Van Vlaenderen en Kristien Lefebvre hebben geen belonings- of sanctiesystemen nodig in hun zesde leerjaar van lagere school Sint-Agnes in Hoboken. Kan het zonder straffen en belonen? Wat zijn hun tips?

Geef structuur en trek grenzen

Als je minder wil straffen en belonen, moeten kinderen weten wat de leraar wil, wat de afspraken en grenzen zijn. Dat geeft leerlingen een veilig gevoel. Je moet niet per se de populaire willen zijn. Wees vooral consequent en maak heel duidelijke afspraken.

Minder regels

Kinderen worden overrompeld door te veel regels. Wij hebben in onze school 5 regels op de speelplaats, 2 in de gang en 4 in de klas. In elke klas hangen 4 dezelfde pictogrammen met de regels die we als team vastgelegd hebben. Vinger opsteken, stil zijn als het nodig is, respect voor materiaal en stilzitten. Pictogrammen aan de muur zijn handig om snel naar te verwijzen tijdens de les. En de leerlingen kennen ze al van het jaar ervoor.

Maak afspraken met je leerlingen

De leraren maken de regels. Afspraken maak je samen met je leerlingen bij de start van het schooljaar. Die zijn dus elk jaar een beetje anders. We discussiëren en bespreken elke afspraak grondig. Wat is respect hebben voor elkaar? Hoe maken we dat concreet? Moet een leraar ook respect hebben voor de leerlingen? Maak elke afspraak of regel ook positief: ‘niet liegen’, wordt ‘eerlijk zijn’.

Wees goed voorbereid

Als je tijdens de les nog tekenpapier moet zoeken, staat je klas op stelten. Met een goede voorbereiding kan al je aandacht naar je leerlingen gaan. Zo zijn er minder momenten waarvan leerlingen misbruik kunnen maken. Met een digibord kan je thuis al heel wat klaarzetten en sta je minder met je rug naar de klas.

Praten in plaats van straffen

Als er iets mis gaat, bespreek dat gewoon. We leggen meer verantwoordelijkheid bij onze leerlingen. Dat kan zeker bij al wat oudere leerlingen van de tweede en derde graad. Eigenlijk weten ze bijvoorbeeld best wanneer ze stil moeten zijn. Daar spreek ik hen op aan. Natuurlijk kan je wel eens naar een straf grijpen, maar dat is echt heel uitzonderlijk bij ons. Er is in onze school ook een stappenplan bij ernstig ongewenst gedrag, maar dat hebben we nog niet nodig gehad in onze klas.

Durf open te communiceren

Als je een keertje boos wordt en toch een straf geeft die je achteraf onterecht vindt, excuseer je dan bij je leerlingen. Vraag je vooral af waarom je boos werd. Dan besef je dat de oorzaak vaak bij jezelf ligt. Dat is niet gemakkelijk, maar je leert er wel van. Durf ook open aan een collega te vragen hoe die het aanpakt en ga eens in een andere klas kijken hoe het er daar aan toe gaat.

Wees een hartelijke school

In onze school draait het niet alleen om het hoofd, maar ook om het hart. We investeerden als team in 3 harten: een luisterhart om kinderen te leren ruzies op te lossen, een stenen hart om tot rust te komen en een vleugelhart om elkaar complimenten en vleugels te geven. En onder collega’s proberen we dat ook. In een hartelijke school voelt iedereen zich thuis.

Lees ook de 12 extra inzichten rond straffen en belonen van expert Marit Goossens.

Sara Frederix

4 reacties ingeklapt

Paul Gernay

21 februari 2019

Geachte
Wat doen jullie dan als het niet 'lukt', als er toch eens leerlingen zijn die al die fantastische afspraken en gesprekken aan hun laars lappen?
Helpen jullie me met een oplossing aub.?

Mvg

Paul Gernay

Reageren

Jürgen Peeters

11 juni 2020

Beste Paul, er zijn geen standaardoplossingen, het is je oprechte bereidheid om samen te zoeken die je zal leiden naar oplossingen die voor jou werken.

Reageren

G. De Vos

24 februari 2019

In een communicatieve opvoeding maak je inderdaad op voorhand je verwachtingen duidelijk. Geef altijd meer positieve aandacht aan gewenst gedrag (Hi five, good job!) dan negatieve aan ongewenst. Time out is iemand uit de groep nemen die de regels niet respecteert. Thuis kan je een kind bij de arm grijpen en uitleg geven (gebruik nooit geweld of beledigingen). Op school spreek je in een klassenraad af welke leerling je uit welke lessen wil verwijderen. Als er geen vervangende opdracht is, gaat de schorsing niet door. Beginnende leerkrachten moeten tot tien jaar de vrijheid krijgen straffen te geven. Tegen dan moet de kwaliteit van hun lessen op punt staan zodat straffen niet meer nodig is.

Reageren

Barbara Smeulders

13 januari 2020

Het is de kijk op gedrag die veranderd moet worden. Je moet weten dat kinderen ALLES doen om de volwassenen gelukkig te maken. Zij gaan via hun gedrag uitdrukken wat de volwassenen onderdrukken. Dit noemen ze spiegelen. Wanneer jij als lkr daar last van hebt, mag je ernaar gaan kijken. Geen enkel kind staat 's morgens op met de gedachte:" Vandaag is de dag dat ik mijn juf/meester eens goed voor ga maken!" door dit of dat te doen....
Maak samen met kinderen afspraken. Geef duidelijke instructies en vermijd het woord "niet" . Geef ze zelf de verantwoordelijkheid en vertel hen dat ze beter naar hun gevoel moeten luisteren. Want hun weten is al enorm. Wees zelf een voorbeeld. Kinderen leren alles van hun voor-beelden. Als je wil dat kinderen stil zijn, wees zelf ook stil. Wil je dat kinderen luisteren als jij praat....luister ook naar hen luister naar je eigen inwendige communicatie...
Ik heb een klas 2,5-3 jarige kleuters en dit werkt feilloos.
Straffen en belonen....1 pot nat. Dat is beiden gedrag conditioneren. Kijk in het gedrag , dat hebben onze kinderen nodig. Want de kinderen tonen ons hoe het met ons als leerkracht is gesteld.

Reageren

maria

31 januari 2020

hey Paul,

graag help ik je verder, weet wel niet of mijn standpunt overeenkomt met dit van deze twee knappe collega's. In een leerproces heb je altijd consquenties, logische consequenties die realistisch, respectvol en relevant zijn (straf is niet relevant, niet respectvol). Als kinderen dit op voorhand goed weten kunnen ze zeld de consequenties invullen. Voorbeeld? Kind gooit zand uit de zandbak = logische consequentie is dit zand er terug indoen en de boel opkuisen.
Echter, een leraar die een goede band heeft met zijn leerling, die consequent optreedt krijgt zoveel minder problemen met grensoverschrijdend gedrag! Hoe klinkt dat voor jou?

Reageren