Wat doet je CLB-contactpersoon?

© Boumediene Belbachir

De maandagochtendbel heeft nog niet gerinkeld, of ik bots in de gang van de school al op Elien. Ze is van thuis rechtstreeks naar hier gereden. Haar eerste overleg van de dag met zorgcoördinator Anja* start pas om 9 uur, maar ze arriveerde wat vroeger om een juf te spreken. Die vertrekt op cultuurklassen, en dus wil Elien snel horen hoe het intussen met een van haar leerlingen gaat. “Zo kan ik die nieuwe info meteen meenemen in de bespreking straks. Anders zijn we weer kostbare tijd kwijt”, legt Elien uit.

90 minuten, 30 cases

Nog even goeiemorgen zeggen tegen de directeur en de secretariaatsmedewerker, en dan kloppen we aan bij de zorgklas. Anja klapt haar ringmap open, Elien haar laptop. We zijn het komende anderhalf uur vertrokken voor een bespreking van zo’n dertig kinderen, van kleuter tot zesde leerjaar. “Dit consultatieve zorgoverleg doen we 1 keer per maand, bovenop alle telefonische contacten die we met elkaar hebben”, vertelt Elien. “We overlopen de cases waar de school mee vastzit: wat hebben we al geprobeerd, welk effect heeft dat, zijn er nieuwe elementen, wat kunnen we nog meer doen …”

Komt de oplossing telkens van Elien? “Mijn taak als CLB-contactpersoon van deze school is om ze met mijn blik van buitenaf te versterken bij haar aanpak, maar het is altijd sámen zoeken. Ik vergaar eerst alle info om het probleem voor mezelf helder te krijgen. Op basis daarvan geef ik feedback en probeer ik de juiste vragen te stellen.”

“We lopen niet voor elke vraag meteen naar Elien”, voegt Anja toe. “Het is een getrapt systeem, een zorgcontinuüm: het eerste aanspreekpunt voor de leerling blijft de klasleraar, dan de groene leraar, vervolgens ik, en dan pas komt Elien in the picture. Die ook nog eens kan doorverwijzen.”

Draaischijf

De eerste 2 kleuters die aan bod komen, zitten in een complexe thuissituatie. Met de eerste gaat het inmiddels goed. De tweede gaat er op taalvlak op vooruit, maar blijft erg gesloten, signaleert Anja. “Daar moeten we nu verder aan werken”, besluiten ze, “want welbevinden komt op de eerste plaats.” Maar dit soort cases pakken Elien en Anja niet alleen aan. “Ook de klasjuf, de ouders en externe betrokken instanties nemen we mee in het hele traject.”

Voor nog een andere kleuter is net logopedie opgestart in het revalidatiecentrum waarmee de school samenwerkt. Maar de mama vermoedt dat er meer aan de hand is. “Tijdens deze intakefase kijken we breed en formuleren hypotheses. Maar het CLB doet niet alle onderzoeken zelf”, verduidelijkt Elien. “Zo kunnen we screenen op ASS, maar geen diagnose stellen. Die heb je sinds de bijsturing van het M-decreet niet meer nodig om ondersteuning te krijgen op school. We vertrekken nu altijd van de vraag: wat heeft dit kind nodig? En welke ondersteuning moeten leraar en ouders krijgen? Dat brengen we volledig in kaart vanuit ons HGD-traject (handelingsgerichte diagnostiek). Aan het einde daarvan formuleren we onze aanbevelingen. En nemen we indien nodig onze draaischijffunctie op: het is dan onze taak om door te verwijzen naar de juiste instanties in ons netwerk.”

Terwijl Anja updates geeft over elke leerling in haar map, tikt Elien razendsnel alles in een Word-document op haar laptop. “Uiteraard kan ik Anja’s digitale dossiers op Smartschool ook inkijken, maar een live gesprek is toch genuanceerder. Want af en toe is wat op het eerste gezicht een individueel probleem lijkt, eigenlijk een structureel klasprobleem. Dan zoek ik samen met de zorgcoördinator en de klasleraar naar alternatieven om dat weg te werken.”

Straks op kantoor zal Elien alle relevante info voor het verdere traject netjes in LARS plakken, het CLB-eigen registratiesysteem. Op die manier is ze netjes voorbereid voor het wekelijkse CLB-teamoverleg. “Ja, dit is best ook een administratieve job”, erkent ze.

Ventileren

Volgende dossier. Een anderstalige kleuter maakt moeilijk contact met haar klasgenoten. “Dit meisje kennen we al van op het kleuterconsult”, herinnert Elien zich. Dat is er gekomen met het nieuwe decreet leerlingenbegeleiding: er zijn nu in de totale schoolloopbaan minder CLB-consulten, maar ze vinden wel eerder plaats, waardoor mogelijke problemen sneller gesignaleerd worden.

“Wij proefdraaiden er vorig schooljaar al mee”, vertelt Elien. “Het is een onmiddellijk en logisch vervolg op de consultaties van Kind & Gezin, waarbij we de instappertjes samen met hun ouders zien op school. Bij deze kleuter raadden we revalidatie aan, onder andere omdat ze brabbelde.” Maar om haar sociale vaardigheden maken Anja en Elien zich meer zorgen. Tekenen? Het speelplein? Zomerkampjes? Het leverde allemaal niet veel op . Elien belooft de mama nog eens te contacteren. En neemt deze case mee naar het CLB-team morgen, waar het zal worden gedispatcht naar een ‘trajecter’. Dat wordt niet per se Elien. “Ook dat is nieuw”, verklaart ze. “Vroeger zaten we in kleine teams en moest je van alle markten thuis zijn, nu zijn we georganiseerd in grotere, multidisciplinaire teams (MDT). Zo komen we elk vanuit onze eigen expertise beter tegemoet aan de diverse vragen.”

Passeren vervolgens de revue: iemand bij wie de huiswerkbegeleiding niet van de grond komt, een kind dat te vaak ongewettigd afwezig is, een ouder die zich afvraagt of zijn kind naar de B-stroom zal moeten, een leerling met een laag zelfbeeld voor wie een individueel handelingsplan is opgestart. Vrolijk word je er niet van, merk ik bij mezelf. Of het bij Elien soms in de kleren kruipt, vraag ik haar wanneer we naar buiten glippen voor de fotoshoot. “Als ik weet dat we alles doen wat binnen onze mogelijkheden ligt, dan kan ik het meestal wel loslaten. Maar ik moet thuis af en toe eens ventileren. Over mijn frustraties rond de lange wachttijden bijvoorbeeld. Of als ik weet dat een kind thuis niet de verzorging en liefde krijgt die het verdient. Maar ook dan moet je steeds constructief met de ouders blijven omgaan.”

© Boumediene Belbachir

Geen PMS-horror

Anja is inmiddels door haar cases heen. Elien heeft nog een vraag. Ze kreeg een telefoontje van een verontruste mama: ondanks de maatregelen die de juf al nam om haar zoon te helpen – binnen blijven tijdens de speeltijd, een studybuddy in de klas – blijft hij het moeilijk hebben. “Zullen we pictogrammen op de bank eerst nog even proberen”, stelt Elien voor. Hoe snel weet je of dat helpt, vraag ik me luidop af. “Elk initiatief proberen we 6 tot 8 weken uit. Pas dan zie je het effect. Voor de leraar in de klas is dat volhouden geblazen. Niet simpel, besef ik. Ik kan best snappen dat zij soms denken: het CLB heeft makkelijk praten.”

Ik ben aangenaam verrast dat ouders rechtstreeks met Elien contact durven opnemen. “Ouders vinden inderdaad vlot de weg naar ons CLB. Dat komt doordat we goed samenwerken met onze scholen. Die open communicatie straalt af op de ouders. Ik heb niet het gevoel dat ze ons nog associëren met hun eigen ervaringen met het vroegere PMS”, lacht ze.

Snel opwarmen aan een kop koffie. Want straks vindt in hetzelfde frisse zorglokaal het tweede overleg van de dag plaats. Met 2 ondersteuners uit het ondersteuningsnetwerk. Zij zullen met Elien en Anja 2 leerlingen bespreken die gedragsproblemen vertonen. Beide ondersteuners hebben de kinderen geobserveerd in de klas, de leraren en de ouders zijn mee, het CLB stelde een gemotiveerd verslag op en er werd een plan van aanpak opgemaakt. Dat zullen ze nu samen overlopen. Elien kruipt hier in haar rol van ‘trajecter’. Vanwege de gevoeligheid van deze dossiers worden de fotograaf en ik tijdelijk in de lerarenkamer ondergebracht. Waar het gelukkig warmer is.

Multidisciplinair topteam

Het is middag. We zetten koers naar het CLB. Elien parkeert haar grote, blauwe, vintage Chevrolet gezwind voor de ingang. Aan de buitenkant doet het gebouw enigszins aftands aan, maar binnen staan we plots in een wit landschapsbureau met veel natuurlijk licht. En gigantische muurstickers met giraffen en andere Afrikaanse wilde dieren. “Die open werkplek is een serieuze verbetering in vergelijking met de aparte bureautjes die we tot voor twee jaar hadden”, vindt Elien. Dat merk ik meteen aan de informele één-tweetjes die ze snel doet met de verpleegkundige en de secretariaatsmedewerker. Of we geen minuutsoepje willen, roept een collega ons toe voor we nog even een apart lokaaltje induiken voor een babbel. Een en al warmte hier. Het lijkt écht Afrika wel.

Het beeld dat ik heb van Eliens job als CLB-medewerker na een halve dag meelopen met haar: vergaderen en administratie doen. Maar uiteraard is het veel meer dan dat. We overlopen haar agenda voor de rest van de week. “Vanmiddag bel ik 2 ouders op voor de studiekeuzebegeleiding van hun kind. Daarna bereid ik het teamoverleg van dinsdag voor. Woensdag heb ik op mijn secundaire school een begeleidingsgesprek met een leerling. Mogelijk moeten we in zijn geval doorverwijzen naar ons netwerk. Met enkele van die externe partners, o.a. het OCJ (Ondersteuningscentrum Jeugdwerk) heb ik donderdag overleg. Als contactpersoon moet ik daar vooral kijken en luisteren. En bewaken hoe we zo veel mogelijk schoolintern tegemoet komen aan de ondersteuningsnoden van de leerling.”

En verder? “Vooral ad hoc taken”, legt Elien uit. Veel telefoontjes sowieso, maar af en toe ook een crisissituatie. Een leerling die wegloopt van school bijvoorbeeld. Of een kind dat aangeeft dat het absoluut niet meer naar huis kan. Gelukkig kan ik daarvoor sinds kort rekenen op ons crisisteam dat mij ondersteunt.”

Half 2. Ik laat Elien achter. Met haar laptop en haar boterhammen tussen de ‘Big Five’. De muurstickers, ja. Maar ik had het eigenlijk over haar geweldige collega’s.

*Anja is een fictieve naam. Omdat Elien als CLB-medewerker gebonden is door het beroepsgeheim, werd tijdens het interview geen enkele leerling bij naam genoemd.