“Een leerling is meer dan de probleemsituatie thuis”

Kathelijn Vervarcke, leraar Nederlands in GO! Athena Campus Centrum Oostende: “Elk jaar heb ik 1 of 2 KOPP-kinderen in mijn klas, kinderen van ouders met psychische problemen. Onwettig afwezig, snel overprikkeld, overdreven relativeren of ernstig voor die leeftijd? Dan rinkelt er een belletje. Ik weet hoe moeilijk zulke thuissituaties zijn. Ik groeide op tussen ouders met een psychische kwetsbaarheid. We belandden in armoede en zijn meermaals uit huis gezet.”

“Psychische problemen in een gezin kunnen een sneeuwbaleffect veroorzaken. Ouders verliezen hun job, waardoor het kind vroeg gaat werken en geen diploma haalt. Fysieke klachten blijven onbehandeld. Ook wij belandden in armoede, ook al komen mijn ouders uit een bemiddelde familie. Een leerling zei me ooit: ‘Mevrouw, mijn leven is precies een slechte B-film.’ Ik weet wat die bedoelt.”

“De gebeurtenissen kleurden mijn schooltijd, maar ik knokte om er te geraken. Aan de universiteit studeerde ik Germaanse talen met een leefloon. Ik droomde van een job als redacteur bij een grote uitgeverij. Maar toetreden tot de auteurswereld was moeilijk. Wanneer ik op de jobmarkt belandde, ook al was dat met een universitair diploma, bleek de confrontatie met mijn sociaal-economische status opnieuw groot. In de weekendgesprekken met collega’s, de keuze van mijn outfit … Helaas blijft een armoedeverleden hardnekkig kleven.”

“Uiteindelijk startte ik als leraar Nederlands in mijn ‘oude’ school. Ik kon er meteen lesgeven. Waar mijn OKAN-leerlingen op botsten, kende ik. Ze pakten me volledig in. Als tiener herinner ik me nog sterk dat de school ook mentale rust bracht: door haar voorspelbaarheid, structuur en een veilig gevoel. Mezelf in mijn leerlingen herkennen, werd een voordeel in plaats van een sta-in-de-weg. Ik wist dat het oké was om mijn liefde voor literatuur te delen en in te zetten op leerkansen.”

Kathelijn: “Omdat KOPP-kinderen zelfredzaam zijn, is het moeilijk om signalen op te pikken. Als kind regelde ik het huishouden en de administratie. Studeren lukte daardoor niet altijd. Haalde ik voor het ene examen een 4/20 omdat mijn moeder de nacht ervoor hysterisch was? Dan blokte ik de keer daarna zo hard, dat ik 20/20 haalde. Die wisselende resultaten volg ik nu als leraar extra op.”

“Als leraar kan je gemakkelijk een vertekend beeld krijgen van leerlingen. ‘Kathelijn is nooit in orde’, klonk het vaak. In plaats van het verplichte Atoma-schrift bundelde ik mijn cursussen met een elastiekje. Ook toen een prof me betrapte op het kopiëren van een glossy cursus, durfde ik niet te vertellen dat ik het moest redden met een leefloon. Door mijn zwarte kringwinkelkleding zagen klasgenoten een rebel in mij. Terwijl ik niets liever wilde dan 20 euro voor een nieuwe trui.”

“Als een ouder psychisch niet in orde is, dan scheelt er ook iets aan het kind, hoor ik wel eens. Fout. Geen enkel kind is een nettoproduct van zijn opvoeding. Je bent geen probleemkind, maar een kind dat thuis met een probleemsituatie worstelt. Ik help hen hun eigenwaarde op te krikken. En dat lukt door te focussen op hun inzet, wat wel goed loopt. Zo creëer ik mentale ruimte en kan ik zo hoog mogelijke verwachtingen stellen.”