Adaptieve tools: 5 voordelen

De secundaire Freinetschool ’tvier in Kortrijk staat vaak vooraan in de rij om nieuwigheden uit te proberen. Het team zoekt al jaren zijn weg in adaptieve tools en schudt 5 voordelen uit de mouw.

*Dit artikel werd gemaakt in de coronatijd. Het kan daarom beelden met mondmasker of maatregelen bevatten die vandaag niet meer van toepassing zijn.

1. Leerlingen automatiseren sneller

Maarten Devos: “Adaptieve tools zoals Quizlet, Rekentuin of Smartrekenen zijn ideaal om woordenschat of maaltafels te automatiseren. Een leerling krijgt die woorden of oefeningen op de computer voorgeschoteld die hij nog niet goed genoeg kent. De software past zich automatisch aan het niveau en tempo van een leerling aan. Quizlet gebruikt ook de leerstrategie van ‘gespreid leren’. Om de zoveel tijd komen de woorden terug zodat de kennis zich verankert in je langetermijngeheugen.”

“Eduten gebruiken we in het eerste en derde secundair om vaardigheden in wiskunde uit de lagere school of de eerste graad te oefenen die nog altijd niet geautomatiseerd zijn. Leerlingen krijgen online oefeningen op hun niveau. Als ze te veel fouten maken, vertraagt het tempo. Als ze snel mee zijn, schakelen ze naar moeilijkere oefeningen.”

“Automatiseren mag meer aandacht krijgen in het onderwijs. Klassiek volgen leraren deze volgorde: een nieuw stuk leerstof, oefenen, toets, examen. Of het resultaat nu goed of slecht is, het volgende hoofdstuk start. Zo blijven leerlingen haperen aan essentiële vaardigheden zoals de volgorde van bewerkingen, breuken, maaltafels. Het gevolg: ze maken te veel fouten of werken te traag. Niet met adaptieve tools: overstappen naar nieuwe vaardigheden mag pas als je alles volledig in de vingers hebt.”

2. Leerlingen zijn gemotiveerd

Maarten Devos: “Leerlingen maken in adaptieve tools altijd oefeningen op het juiste niveau. Zo zitten ze in de zone van naaste ontwikkeling, de opdrachten zijn uitdagend, maar toch niet te moeilijk. Dat motiveert ze om te leren.”

“Quizlet en Rekentuin werken ook met beloningssystemen zoals badges, trofeeën, munten of je tuin mooi in bloei. Dat eenvoudige laagje gamification doet wonderen voor hun motivatie. Als ze weten dat ze 10 badges nodig hebben op een schooljaar, zijn ze best wel trots als ze die eerste badge binnenhalen in week 2.”

“Gamification is niet hetzelfde als onderwijs opleuken. Leren is geen ponykamp en vraagt altijd een inspanning. Die eerste woordjes Frans zijn spannend, maar een uitgebreidere woordenschat uitbouwen en werkwoorden vervoegen vragen doorzetting.”

3. Sterk differentiëren met adaptieve leerpaden

Maarten Devos: “Adaptieve tools mikken allemaal op individuele leerlingen, niet op de klas. Het leerplatform Canvas gaat daarin ver. We kunnen 3 soorten leerpaden aanmaken, waarvan 1 adaptief.

Je zet handmatig instructie en oefeningen op 3 niveaus klaar. De leerlingen kiezen zelf op welk niveau ze oefenen.
De leerlingen ronden een activiteit af en mogen naar de volgende onder bepaalde voorwaarden, bijvoorbeeld 9 op 10 halen op een multiple choice test. Ze moeten de instructie blijven herbekijken tot ze voldoende scoren.
Bij adaptieve ‘meesterschapspaden’ starten de leerlingen met een toets. Als ze 10 punten halen, volgen ze leerpad 1. Bij meer dan 18 punten pad 2 en bij minder dan 10 punten worden ze terug gestuurd. Alles klaar zetten vraagt tijd, maar de rest gebeurt redelijk adaptief en automatisch.

“Je kan ook een cesuur inbouwen, een bewust gekozen moment om te checken wat ze kennen en kunnen. Mogen ze verder of moeten ze terug? Met Canvas kunnen we écht differentiëren.”

“In de toekomst zijn leraren leerarchitecten die uittekenen waar een leerling moet uitkomen. We evolueren wellicht naar specialisten op school: een leraar die als de beste instructiefilmpjes maakt, een collega die een crack is in coachen en leermotivatie, iemand die analyseert waar het fout loopt in een leerproces …”

Portret Maarten Devos — **Maarten Devos:** “Wie heeft het huiswerk gemaakt? Hoe lang heeft hij erover gedaan? Dat weten we vaak niet. Met adaptieve tools krijg je een schat aan extra data.”

4. Leerlingen krijgen rijke feedback

Maarten Devos: “In het leerplatform Canvas vinden leerlingen alles op 1 plek: instructies, taken, oefeningen, leerpaden, toetsen, resultaten, verbetersleutels en feedback. Doordat alles geconnecteerd is, kunnen we rijke feedback geven. Ze krijgen niet alleen een score op een taak of toets. Omdat alles in 1 online systeem zit, kunnen ze gemakkelijk doorklikken naar de taak of toets. Daar zien ze wat ze fout hadden én krijgen ze uitgebreide feedback over hun opdracht of toets in Google Drive, Bookwidgets of Office 365. Die feedback kan een spraakopname, video of notities op het werk van de leerling zijn.”

5. Buikgevoel aanvullen met data

Maarten Devos: “Leraren varen redelijk blind. Wie heeft het huiswerk gemaakt? Hoeveel hulp kreeg de leerling? Hoe lang heeft hij erover gedaan? Dat weten we vaak niet. Met adaptieve tools krijg je een schat aan extra data. Welke leerdoelen zijn al gehaald? Bij welk vak dient een leerling vaker taken te laat in? Hoeveel opdrachten krijgen leerlingen op een week of maand? Wij verzamelen zo veel data dat we 5 schrijfdagen inplannen om de data te interpreteren en samen te vatten op een rapport. Om daaruit de essentiële cijfers toegankelijk aan ouders en leerlingen te presenteren, werken we met hogeschool VIVES een dashboard uit.”

“Hoe we zo’n schrijfdag praktisch organiseren? De leerlingen zijn thuis. Wij organiseren geen examens met Pasen zodat we niet meer evaluatiedagen gebruiken dan een andere school. Tijdens een schrijfdag zitten leraren in kleine groepjes bij elkaar. Zo kan de trajectbegeleider snel info verzamelen hoe leerlingen het doen in de verschillende vakken. De commentaren op een rapport zijn eigenlijk een groepswerk van de leraren.”

“Natuurlijk is het buikgevoel van leraren ook veel waard. Je voelt als leraar snel aan of je leerling in het groen, oranje of rood zit. Hoe scoort een leerling? Dient hij zijn taken in? Stelt hij vragen? Maar je intuïtie aanvullen met data verrijkt je oordeel.”

Is gepersonaliseerd leren eindelijk mogelijk? Prof. Fien Depaepe gidst je langs de mogelijkheden van adaptieve leeromgevingen.

Sara Frederix