“Ik laat ze de leerstof eerst wat vergeten”

Leraar Tim (Don Boscoschool, Sint-Niklaas) knipt de leerstof op in verschillende korte oefenmomenten. “De tijd die je investeert, win je later gegarandeerd terug.” Expert Kristel Vanhoyweghen (ExCEL) vertelt waarom je meer leerwinst boekt als je gespreid oefent.

Leerstof spreiden_portret van leraar Tim — **Tim Vervaet:** “Door vaak te herhalen, creëer je meer plaats in je hoofd om andere dingen te leren.”

Tim Vervaet: “‘Moeten we nu wéér de maal- en deeltafels oefenen, meester?” In het begin van het schooljaar krijg ik die vraag voortdurend. Ik leg het mijn zesdeklassers zo uit: als de maal- en deeltafels automatisch komen, creëer je meer plaats in je hoofd om andere dingen te leren. En ik vraag een beetje geduld, want het echte bewijs krijgen ze een paar weken later. Half oktober juichen we dat de tijd voor een tafeltoets bij iedereen gehalveerd is. Zo motiverend voor mijn mannen.”

“Vaak investeer je tijd die je later terugwint. Maar soms zie ik meteen kansen om meer leertijd te creëren. Mijn wiskundeles begint steeds met een goede instructie. De handleiding barst van de ‘leuke’ manieren om zelfontdekkend te leren. Maar ik geloof dat je beter meteen de juiste denkpatronen toont en aanleert. Tijdens al dat giswerk, ontstaat er verwarring voor leerlingen die het moeilijker hebben. Een korte maar duidelijke instructie verlengt dus de oefentijd. Perfect voor wie meer moeite heeft, de sterke kinderen kan ik nog meer uitdagen.”

Beter 3 keer kort oefenen door de week dan 1 avond lang blokken voor een toets
Tim Vervaet
leraar lager

“De huistaak over die wiskundeles volgt niet meteen maar pas op het einde van de week. Ik wil dat mijn zesdes de leerstof lichtjes vergeten. Wanneer ze die kennis enkele dagen later weer moeten opdiepen, kost het meer moeite. Daar zit de leerwinst. Hun hersenen werken harder en de volgende keer zal het iets makkelijker zijn om die inzichten op te roepen. Zo zetten ze de leerstof stap per stap écht vast.”

“Tot 3 jaar geleden hadden we een uur leren leren in het lessenrooster. Niet efficiënt, beseften we. Kinderen dagelijks gericht begeleiden werkt zoveel beter. We maakten een eigen agenda voor de derde graad, met extra ruimte voor een planning en tips om te studeren. Aanvankelijk help ik hen om studeermomenten slim te kiezen. Beter 3 keer kort oefenen door de week dan 1 avond lang blokken voor een toets. En checken op welke dagen je meer vrije tijd hebt en welke toetsen je nog moeten oefenen. Na een tijdje plannen ze automatisch wanneer we een toets noteren. Als ze die gewoonte meenemen naar het secundair, ben ik een fiere leraar.”

Leerstrategie:
Spreid leerstof inoefenen in de tijd

Kristel Vanhoyweghen: “Om te leren moet je eerst vergeten. Dat klinkt verwarrend, daarom laten we ons vaak misleiden. Meteen na een les kan elk kind je vertellen hoeveel 7 maal 9 is. Maar dat garandeert niet dat je leerlingen ook volgende week nog zonder aarzelen ‘63’ antwoorden.”

“Je langetermijngeheugen heeft een enorme opslagcapaciteit. Die informatie is vlot toegankelijk als je ze vaak genoeg ophaalt. Steeds opnieuw je weg zoekt naar dezelfde kennis. Dan worden die smalle paadjes in je brein brede snelwegen. Bij een eenvoudig vraagstuk komt je werkgeheugen in de problemen als je hard moet nadenken over de vermenigvuldiging die je onderweg nodig hebt. Zit je voorkennis klaar, dan heb je meer ruimte om problemen te doorgronden. En klikt nieuwe kennis makkelijker vast.”

“Tim toont dat spreiden en herhalen je geen lestijd hoeft te kosten. Je leerlingen motiveren om ook thuis gespreid te oefenen, kost je eerst wel wat lestijd. Volgende week een toets woordenschat? Plan samen korte studeersessies in. Met steeds meer tijd ertussen – na 1, na 3, na 6 dagen – zodat je de kracht van vergeten benut. En met controlemomenten onderweg. Een korte quiz, of elkaar 5 minuutjes opvragen. Of bij afstandsonderwijs: oefenreeksen die je om de paar dagen online zwiert.”

Tinne Deboes