Je leerlingen een schooljaar lang motiveren? Start met ABC

Elke dag gemotiveerd in de les zitten, is voor veel leerlingen een zware dobber. Hoe je het tij keert en de motivatie van je leerlingen opkrikt met A, B en C: motivatiepsycholoog Maarten Vansteenkiste.

Maarten Vansteenkiste: “Leerlingen hebben steeds dezelfde basisbehoeftes om tot leren te komen: het ABC van Autonomie, verBondenheid en Competentie – even noodzakelijk als ademen, eten en slapen. Een vertrouwd recept dat we moeten blijven bovenhalen.”

Maarten Vansteenkiste over motivatie bij leerlingen — Maarten Vansteenkiste – Motivatiepsycholoog

B is de eerste letter van het alfabet

Maarten Vansteenkiste: “Beginnen doe je altijd met de B in verBondenheid. Of het een goed idee is om tijd te maken voor verbinding als de leerachterstand in je nek hijgt? Soms moet je vertragen om daarna te kunnen versnellen. Het is nooit welbevinden óf presteren, maar altijd een verhaal van beide.”

“Een authentieke, oprechte ‘hoe is ’t?’ is een heel intieme vraag. En de drempel om te antwoorden is hoog. In een veilig klasklimaat kan je erover praten in groep. Lukt dat niet, probeer dan ruimte te maken voor individuele gesprekken. Ook leraren voelen zich daar niet altijd comfortabel bij. Een werkvorm kan je houvast bieden.”

“Benut ook de kracht van de groep. Leerlingen halen veel energie uit het sociaal contact en uit de leuke momenten. Demotivatie is besmettelijk, maar motivatie gelukkig ook. En als jij gemotiveerd en positief voor je klas staat, werkt dat net zo.”

Lees meer:

Waarom verbinding voorrang heeft?
Experten Maai en Sofie leggen het uit.
Wat is de link tussen welbevinden en presteren?
Maarten Vansteenkiste en Dirk Van Damme gaan samen op zoek.
Laat jij je leerlingen weten dat je er bent?
Vertel het ze met deze Hallo-kaartjes.

De A van Autonomie, niet van Alleen

Maarten Vansteenkiste: “Jongeren hebben vaak het gevoel dat de lijst met wat moet eindeloos is, en ze op hun 2 handen kunnen tellen wat mag. Zet die keuzes in de verf. En leg het waarom van de grenzen uit, zodat ze toch eigenaarschap ervaren.”

“Je leerlingen hebben ondersteuning en voldoende structuur nodig in hun leerproces. Inzetten op zelfsturing is dus niet hetzelfde als je leerlingen aan hun lot overlaten. Werk met een duidelijk kader waarin je vrijheid biedt. Zorg voor overzicht met duidelijke deadlines en voldoende tussentijdse checks, maar laat je leerlingen eens zelf de volgorde van taken bepalen.

“Durf je leerlingen ook bevragen: wat loopt goed tijdens je lessen, wat niet? Inspraak leidt tot dialoog. En dialoog leidt tot betrokkenheid.”

Lees meer:

Hoe begeleid je leerlingen naar zelfstandigheid?
5 stappen en een hoop concrete ideeën.
Via executieve functies aan zelfsturing werken?
Wiskundeleraar Tine zoekt het uit.
Meer inspraak voor je leerlingen, maar hoe?
10 kleine en wat grotere ideeën van de Scholierenkoepel.

Competentie komt stap voor stap

Maarten Vansteenkiste: “Leerlingen hebben een uitdaging nodig, zodat ze duidelijk merken dat je hoge verwachtingen voor hen koestert. Tegelijk moet die uitdaging haalbaar aanvoelen: een lastig evenwicht. Wie al 10 taken niet indiende, kijkt tegen een hopeloze berg werk aan en geeft op. Bespreek wat wél lukt. Werk stap voor stap. En waardeer successen, hoe klein ook. Dat betekent maatwerk. Tijdrovend voor de leraar, maar het loont.”

“Doorheen een schooljaar krijgen leerlingen heel wat toetsen voorgeschoteld. Die constante controle doet hun motivatie geen goed: ze leren nog louter voor de punten. We moeten bewust omspringen met evalueren. Maak de afweging: kan je vaker zonder ‘harde’ evaluatie meten waar je leerlingen staan? Gerichte feedback motiveert meer dan een droog cijfer.”

Lees meer:

Elke leerling een uitdaging op maat, kan dat?
8 mythes over differentiëren.
‘Heeft iedereen het gesnapt?’
Met deze 12 werkvormen weet je meteen of iedereen mee is.
Hoe je van evalueren meer maakt dan cijfers:
onderzoek, binnenkijken bij collega’s en tips.

Een ABC met impact

Maarten Vansteenkiste: “Leraren doen hun stinkende best. Logisch dat je teleurgesteld reageert als een leerling het laat afweten. ‘Hij moet meer zijn best doen’ of ‘Als ze zelf niet wil, wat kan ik dan nog doen?’ Probeer op zulke momenten afstand te nemen en draai de zaak eens om. Wat kan jij veranderen om het gedrag van je leerlingen te beïnvloeden?”

“Want dat is het goede nieuws in dit verhaal: jouw keuzes als leraar maken een verschil. Als jij je leerlingen autonomie, verbondenheid en competentie kan schenken, blijft je impact groot. En al laten ze het je niet meteen weten of vang je de signalen niet op: voor je leerlingen betekent dat bijzonder veel.”

Seppe Goossens