“ICT-beleid start niet met laptops kopen”

© Katoo Peeters

“Het derde punt op onze lijst was ICT-integratie. Geen extra laag bovenop wat bestaat, maar een aanpak die vervlochten zit in ons onderwijs. Geen computerklas, maar elk lokaal digitaal. Geen informaticalessen, maar ICT-kansen in elke les. En geen ICT-leraar, maar elke leraar een digitale leraar.”

Teach the teacher

“De verschillen binnen je team zijn gigantisch, dus differentiëren we naar het team net zoals naar onze leerlingen. Early adopters zoeken zelf wel hun weg en kunnen collega’s inspireren, anderen zijn vertrokken met wat aanwijzingen links en rechts. Maar wie amper voorkennis heeft, moet je intensief begeleiden. In je eentje is de drempel groot om een nieuwe tool uit te proberen, maar als je eens co-teacht, lukt het wel. En met een collega naast je loop je niet verloren in de mogelijkheden van je online leerplatform.”

“Verandering kost tijd. Niet elke keuze draait goed uit, je botst op weerstand of experimenten draaien in de soep. Maar het kantelpunt voel je haarfijn aan. In ons geval was dat het Eric-effect. Eric is een collega die bijna op pensioen gaat, een gerespecteerde leraar die voor een goede les niet meer nodig had dan een bord en een stuk krijt. Toen hij op een pedagogische studiedag rechtstond en enthousiast vertelde over de nieuwe kansen die hij ontdekte dankzij digitalisering, wist ik: die trein is vertrokken, en hij valt niet meer stil.”

Visie en aankoopprocedures

“Bij de keuze van toestellen hanteren we 2 criteria: prijs-kwaliteit en uniformiteit: elke leerling dezelfde laptop, een groepsaankoop via de school. Niet enkel voor gebruiksgemak, ook met onze gelijke onderwijskansen in het achterhoofd. Niemand die kan pronken met het laatste nieuwe snufje, niemand die zich moet behelpen met een prehistorisch model.”

“Softwarekeuzes laten we vrijer. Smartschool en Microsoft Teams zijn bij ons de stabiele factoren. Voor basistaken vermijd je liefst een wildgroei aan kanalen. Maar daarnaast bestaat een hele wereld die constant verandert. Gun je team de kans om op ontdekking te gaan, dan rolt innovatie vanzelf je school binnen. BookWidgets was een paar jaar geleden onbekend maar is nu vaste prik. En terwijl elke leerling vandaag wel eens met Kahoot! quizt, maakt die app over een paar jaar misschien plaats voor iets nieuws.”

Vervang – versterk – pas aan – ontwerp

“Elke leraar kan zijn lessen digitaliseren, al hoef je niet altijd even ver te gaan. Soms vervang je een bestaande opdracht simpelweg door een digitale. Een woordenschattoets is daar een eenvoudig voorbeeld van. Of je versterkt een opdracht door een digitaal luik toe te voegen of de inhoud hier en daar om te gooien.”

“De meest ingrijpende optie? Nieuw lesmateriaal met mogelijkheden die je op papier onmogelijk kan verkennen. Onze vakgroep wiskunde ontwikkelde een lespakket statistiek voor de tweede graad, de leraar fysica een volledig geïntegreerde digitale cursus. Dat materiaal maakt die droge materie heel concreet voor leerlingen, met toepassingen en werkvormen die je op papier nooit kan inzetten.”

© Katoo Peeters

Leraar wordt uitgever

“We stellen onszelf haalbare deadlines om papieren methodes af te bouwen. Vooral leerwerkboeken, omdat die zo duur zijn en je de kost niet kan spreiden over een aantal jaren. Ook uitgeverijen maken de overstap naar digitaal, maar dat gaat traag. Ik ben ervan overtuigd dat hun rol verandert. Als de digitalisering zich doorzet, zullen leraren nóg meer materiaal delen, van eenvoudige oefeningen tot semi-professionele instructiefilmpjes. Dat wordt wennen voor het businessmodel van uitgeverijen.”

Papier vergaat niet

“We klappen de laptops geregeld dicht. Die schermpjes blijven een middel, geen doel op zich. Directe instructie, de leraar die vertelt: efficiënt, waardevol én aangenaam voor leraren en leerlingen. ”

“Meer kansen om te differentiëren, maar net zo goed minder verbeterwerk omdat het automatisch kan: leraren zien de voordelen van digitalisering, al is het voor iedereen wennen. ‘Ik sta meer achter mijn klas dan ervoor’, benoemde een van mijn leraren zijn nieuwe rol. Je moet nu eenmaal hun scherm zien om te weten waar je leerlingen mee bezig zijn. En dus beland je in een andere vorm van klasmanagement en een meer coachende rol.”

“Levert onze digitale omslag iets op? Corona maakt een eerlijke vergelijking onmogelijk, maar we hebben wel de indruk dat we het leerproces van onze leerlingen efficiënter begeleiden. Vergeet ook niet dat afstandsonderwijs en digitalisering 2 verschillende zaken zijn. Bij de eerste lockdown maakten we vrij vlot de overstap naar afstandsonderwijs, maar op dit moment voelen ook wij dat we leerlingen verliezen. Of je nu op je laptop of op papier werkt: niets kan op tegen echt contactonderwijs.”

Knopvaardig maar stuurloos

“We overschatten de digitale skills van leerlingen. Ze zetten ons op het verkeerde been omdat ze zo knopvaardig zijn, en in een razende vaart van hot naar her klikken. Maar hoe sla je een bestand op zodat je het later terugvindt? Hoe krijg je een overzichtelijke mappenstructuur? Ook die basisvaardigheden moeten we ze nog leren, net zoals ze vroeger een blauw mapje kregen voor taken en een rood voor toetsen.”

“‘Download een document van Smartschool, bewerk, sla op en upload opnieuw’: elke eerstejaars krijgt die opdracht voor het eerst tijdens hetzelfde lesuur. Of hij nu Frans, wiskunde of plastische opvoeding heeft. Geen contextloze oefening tijdens de les informatica, maar een handeling die je op dat moment voor dat vak écht nodig hebt. Daar kruipt tijd in, maar tegen Kerstmis merken we dat die inspanning loont. Een leerling die op het einde van de les in paniek aan je mouw trekt omdat hij zijn bestand ‘kwijt’ is en niet kan uploaden? We kunnen dat voorkomen.”

Altijd weer waarom

Wie is Veerle Scheirs?

Veerle Scheirs is sinds september 2017 algemeen directeur van het Scheppersinstituut in Mechelen. Daarnaast begeleidt ze bij Domo de Refontiro scholen in innovatie en -transformatieprocessen.

Het actieplan Digisprong wordt gefinancierd door het herstelplan NextGenerationEU van de Europese Unie.