Op klasbezoek in het AfricaMuseum

*Dit artikel werd gemaakt in de coronatijd. Het kan daarom beelden met mondmasker of maatregelen bevatten die vandaag niet meer van toepassing zijn.

“Jaarlijks werken we rond het thema ‘Jij en ik, wij zijn anders’”, vertelt juf Leen. ”Met de armen gespreid en ons vliegticket op zak ‘vliegen we naar Afrika’. We zingen liedjes in het Lingala, dragen kostuums en spelen op een djembe. ‘Hoe drinkt een giraf, hoe leven de leeuwen?’ Met foto’s, verhaaltjes of knuffels die ze meebrengen, halen we de ‘Big Five’ naar ons klasje. In het kleuteronderwijs geven we zo veel mogelijk impressies mee. Daarom vind ik het zo waardevol dat die kennis en verhalen hier echt tot leven komen.”

© Katrijn Van Giel

Spiegeltje, spiegeltje aan de wand

“Mbote!, Hallo!” lacht gids Katrien ons toe. We verzamelen aan de grote malachiet, een groene edelsteen. Daar mogen we even aan voelen. Op weg naar de workshopruimte loodst Katrien ons, met de handjes op de rug, langs een tijdelijke expo van Freddy Tsimba. Aan een enorme houten boot tellen we onze stappen om de lengte te meten. Bij een beeldhouwwerk gemaakt uit kogels, vraagt ze wat we zien. “Mensen die elkaar helpen.” Zo maakte deze Congolese kunstenaar van iets lelijks toch weer iets moois.

In de workshopruimte nemen we plaats op het houten podium met kussentjes. De grote wereldbol toont ons dat Afrika een werelddeel is. We krijgen elk een spiegeltje: “Kijk eens hoe mooi jullie zijn!” “Overal in de wereld zijn er kindjes die op elkaar lijken”, zegt Katrien. In een filmpje toont ze ons hoe de 6-jarige Nelly en 4-jarige Ilunga naar school gaan, eten en spelen. “Ik ben ook 4!” zegt Asia.

“Stokstaartje, dat is mijn lievelingsspelletje.” “Ik teken veel.” “Soms ga ik naar de opvang.” “Eerst eten en dan filmpjes kijken.” De kleuters vertellen wat zij doen na school. Net zoals Ilunga en Nelly, die met hun speelgoedvrachtwagen op wandel gaan, langs de naaister passeren, tafelvoetbal spelen met kroonkurkjes, en een kameleon zoeken. 

© Katrijn Van Giel

Op speurtocht

Met diezelfde vrachtwagen gevuld met materialen trekken we nu door het museum op zoek naar voorwerpen uit het leven van Nelly en Ilunga. Als we in de eerste zaal met voorwerpen uit rituelen en ceremonies zoeken naar ‘iets van plastic’, trekt een bolletje met touwtjes errond onze aandacht. Het is een zelfgeknutselde bal!

In de tweede zaal over talen en muziek vinden we tussen de trommels en een houten xylofoon, de sanza of lamellofoon. “Daar komt het ijzeren staafje vandaan!” ziet Noah.

“Daar kan je een vlagje mee maken!” zegt Kenzo over het lapje stof dat ons leidt naar een ruimte met levensgrote afbeeldingen van een stad met kleurrijk geklede mensen. “Zoek deze jongen in de stad.” vraagt Katrien terwijl ze een foto toont van Apollinaire op de brommer met zijn mama en papa. Eva heeft ‘m als snelste gevonden. 

“Maar wat zochten Nelly en Ilunga alweer?” vraagt Katrien. “Een kameleon!” weet Sofie. Op de foto zien we zijn krulstaart en kleine pootjes. Met dat beeld in gedachten stappen we in het hart van het regenwoud langs opgezette antilopen, pelikanen, reptielen, aapjes en het skelet van een mensaap, de bonobo. We zoeken en vinden niet één maar twee kameleons. 

© Katrijn Van Giel

Ra ra, wat is het?

We volgen Katrien langs een levensgroot nijlpaard dat leefde aan het Victoriameer in Serengeti. “Oh, een olifant!” Verderop, in de vitrines liggen enorme versierde slagtanden, een ivoren wandelstok, schaakstukken en een slangenvel. “Nelly en Ilunga hebben nog nooit een olifant of giraf gezien”, vertelt Katrien. Liandro denkt te weten hoe dat komt: “Nee, want die staan altijd hier!” Ze wonen in de stad, daar komen die dieren niet. 

Aan de hand van een raadsel komen we te weten wat het favoriete dier van Nelly en Ilunga is. Het heeft geen lange “manen” zoals de leeuw, het heeft kleine oortjes dus is geen olifant, maar het heeft wel hele lange poten. Juf Leen glundert als ze allemaal met de benen gespreid en de neusjes naar de grond gaan staan om te tonen hoe de giraf met die lange poten kan drinken.

We lopen langs de gang met 1508 namen van Belgische mannen die overleden in de Onafhankelijke Congostaat in een sfeer van Belgisch patriottisme. Eronder lees ik “Geen enkele verwijzing naar de honderdduizenden Congolezen.”

Dat idee zindert bij me na terwijl de kinderen een plaspauze nemen. Tijd voor spelletjes in de workshopruimte! De kinderen leven zich uit met een memory spel, speelgoedautootjes, een poppenkast, … ‘Gewoon zoals je bent’ titelt het boekje dat ik in de leescaravan voorlees aan 2 kleutertjes.

© Katrijn Van Giel

Een mooi sprookje

“Als je moe bent, leg je maar neer op het podium. Handjes op je buik, adem in en uit.” De 24 kinderstemmetjes die net nog luid weerklonken, smelten als vanzelf weg bij de fluisterstem van juf Leen. “Droom maar van Afrika …” Op de zachte tonen van de sanza, sluiten we de ogen.

We sluiten de voormiddag af in de leescaravan. In de poppenkast vertelt Katrien het sprookje van de kameleon die niet meer van kleur wilde veranderen. “Kameleon wilde liever een lange nek zoals de giraf, of kunnen springen als de gazelle. Hij was máár een kameleon. Tot de wijze vrouw, Nganga, hem liet zien hoe mooi hij was.”

Het klasje van juf Leen bedankt Katrien volmondig met een Senegalees lied. Bens vuistjes gaan op en neer, Kaydon stampt vrolijk schuddend met haar vlechtjes mee. En onze buikjes beginnen te rammelen. De picknick in het park roept.

© Katrijn Van Giel

Over het AfricaMuseum – Tervuren

Het AfricaMuseum ligt in het groene Tervuren. Juf Leen en haar klas volgden de workshop ‘Jij en Ik’ voor de tweede kleuterklas tot het tweede leerjaar. Met veel interactie, fantasie en spel leren kleuters waarin ze gelijken en verschillen met hun Congolese leeftijdsgenootjes. In een filmpje en zoektocht door het museum zien ze beelden en voorwerpen uit het dagelijkse leven in Lubumbashi, Congo, de dieren en planten, het stadsbeeld.

• AfricaMuseum – Leuvensesteenweg 13 – 3080 Tervuren
• 8 euro korting met je Lerarenkaart. Je betaalt 4 euro in plaats van 12 euro 
• Picknicken kan in het museum of in het park.
• Vóór de rondleiding worden alle spullen verzameld in de bewaakte vestiaire beneden.
• Voor elke doelgroep zijn er rondleidingen op maat. Voor leerlingen vanaf het tweede leerjaar is er de Muziekworkshop. Vanaf het vierde leerjaar wordt er rond ‘Opgroeien’ gewerkt. Voor secundaire scholen gaan de workshops onder andere verder in op het koloniale verleden, en wordt er opzoekwerk gedaan aan de hand van bronnenboeken in het museum.
• Rondleidingen met atelier duren 2,5 uur.
• Gratis busvervoer met dynamoOPWEG.