“De fiets ga je sowieso op in onze school”

Zelf fietsen leraren Bram dagelijks 60 km en Wout 10 km om les te geven in het Maria-Boodschaplyceum, centrum Brussel. Collega’s en leerlingen overtuigen om ook te kiezen voor hun stalen ros lukt hen met L.O.‑lessen op de fiets, een enthousiaste club fietsambassadeurs en een fietsreis naar Parijs.

Leraren Bram en Wout — **L.O.-leraren Bram en Wout:** “De voordelen van de fiets ontdek je pas door effectief op een fiets te kruipen. Onze taak? Dat zetje geven.”

Meer leraren en leerlingen op de fiets. Hoe begin je daaraan?

Bram: “Je kan starten met in kaart te brengen hoe leerlingen en leraren zich naar school verplaatsen. Wie komt met de auto, het openbaar vervoer of te voet? Wie komt met de fiets? Waarom dat onderzoek niet uitbesteden aan de leerlingenraad of een klas? Zo is iedereen meteen op de hoogte dat je op school werk maakt van een stevig fietsbeleid.”

“Wat viel over onze school op? De meeste leerlingen maakten gebruik van het openbaar vervoer. Ook de leraren, al piekte het aantal automobilisten daar wel hoger. Onze school ligt in hartje Brussel. De verbindingen met het openbaar vervoer zijn uitstekend. Daarom maken zoveel leerlingen en leraren er ook gebruik van. Een goede zaak, maar bijna niemand nam de fiets. En dat wilden we anders.”

Waarom inzetten op de fiets?

Wout: “Onze school ligt achter de drukke Dansaertstraat, op minder dan 1 kilometer van de Grote Markt. Door onze ligging denken velen niet aan de fiets. Maar dat is net de gemiste kans. Wie fietst, beweegt meer en verzet zijn zinnen. Je bouwt ervaring op in het verkeer, spaart vaak reistijd uit en leert Brussel op een heel andere manier kennen. De voordelen ontdek je pas door effectief op je fiets te kruipen.”

“Dus willen wij zo veel mogelijk collega’s en leerlingen besmetten met dat idee. Want eenmaal je de pluspunten van de fiets ontdekt hebt, blijf je er je hele leven voor kiezen. Met de fiets geraak je gewoon overal. Als L.O.-leraren en overtuigde fietsers willen we dat ons fietsbeleid blijft ‘rollen’, zowel in de koude als warme maanden.”

Speelplaats vol fietsen — **Leraar Wout:** “Fietsen palmen de speelplaats in. Voor de heraanleg van de speelplaats voorzien we meer parking, ook voor elektrische fietsen.”

Jullie fietsenstalling staat nu propvol. Hoe overtuig je leerlingen en ouders?

Bram: “Die rol nemen nemen we samen met een geweldig clubje fietsambassadeurs op. Dat zijn leerlingen uit alle jaren en richtingen die elke dag de fiets nemen. Woon-schoolverkeer moedigen ze aan met fietspools. Met leerlingen spreken ze vaste routes af en pikken elkaar onderweg op. Oudere leerlingen nemen jongeren leerlingen mee. Maar ook leraren delen hun traject en begeleiden de jongste leerlingen. Samen in groep fiets je zichtbaarder en dus veiliger. En dat stelt ouders gerust. De straat van onze school is intussen verkeersvrij. Voor onze schoolstraat klopten we samen met andere scholen uit de buurt aan bij het lokale bestuur.”

“Onze fietsambassadeurs gooien ook regelmatig aan de schoolpoort de rode loper uit. Fietsers, steppers en skateboarders juichen ze toe met een applaus, dj-set en gratis gadget of ontbijt. Die dag vinden er ook competities ‘fietsen op rollen’ plaats op de speelplaats. Ze maakten ook een promofilmpje dat aantoont dat je op de fiets meer beleeft dan op een duffe tram, en sneller op school arriveert. In 2013 startten de fietsambassadeurs met 6. Nu zijn er al 20 leerlingen die zich engageren om de fiets op de ‘schoolkaart’ te bestendigen.”

Wout: “We houden elk van hen ‘warm’ met een hoodie met ‘FIETSAMBASSADEUR’ op. In de gang hangt ook van elke fietsambassadeur een ingekaderde foto. We doen ook actief inspiratie op. Samen gaan we baanwielrennen in het Vlaams Wielercentrum Eddy Merckx, we trekken naar het parlement om mee te denken over het mobiliteitsplan van de stad Brussel en nemen deel aan uitwisselingen met fietsende scholen uit Kopenhagen en Madrid. De directie staat overleg tijdens de schooluren toe. Met de betrokken leraren spreekt elke fietsambassadeur af hoe ze de leerstof kunnen inhalen. Een geweldig privilege dat hun trots en energie doet groeien. ”

Krijg je ook collega’s overtuigd om de fiets te nemen?

Bram: “Fietsen leeft écht op onze school. Ons lerarenteam kan niet achterblijven. Ook de directeur is enthousiast. Een fietsherstelpaal voor kleine aanpassingen of reparaties en douches op school helpen leraren drempels te overwinnen. Wie elektrisch fietst, willen we in de toekomst oplaadpunten die op slot kunnen aanbieden. Op dit moment zoeken we met de preventieadviseur uit hoe we die voor de brandveiligheid het best installeren.”

“Wie beweert dat het slecht weer in België ze tegenhoudt om de fiets op te kruipen, vertellen we een goed bewaard geheim dat onder fietsers leeft: de dagen waarop je uitgeregend op school binnendruppelt, kan je op 1 hand tellen.”

“Fietsen kan je ook verwerken in de les. Waarom niet tijdens de les aardrijkskunde de kortste weg van thuis naar school, maar ook de veiligste uitstippelen? Via de fietsbarometer kan je klas haar route uitstippelen en de fietsveiligheid ervan beoordelen. Leerlingen trekken grote ogen wanneer je het parcours van de bus of metro ernaast ligt. ‘Maakt de bus echt zo’n omweg?’ en ‘Is de school zo dichtbij?’ zijn reacties die je vaak hoort.”

**Leraar Wout:** “Leren fietsen door Brussel is één ding. Maar ook fietsen in groep leren we aan.”

Volstaat de wil, of heb je ook centen nodig om een fietsbeleid uit te rollen op school?

Wout: “Een fietsenpark op school is nodig. Niet elke leerling heeft een fiets of kan fietsen als die hier start. Zeker de leerlingen die centrum Brussel in een appartement wonen en geen fiets kunnen betalen en/of bergen. De ouderraad kocht 25 fietsen. Voor het onderhoud kunnen we een beroep doen op onze klusjesman. Voor extra’s zoals fietshesjes, fietslichtjes … zoeken we sponsoring. Voor de fietsherstelpaal dienden we een project in bij Brussel Mobiliteit.”

Hoe zet je het fietsenpark in?

Bram: “Vooraleer we met klasgroepen Brussel inrijden voor een uitstap, organiseren we behendigheidslessen op de speelplaats of het pleintje hier in de buurt en bouwen zo op. Leren fietsen is één ding. Leren fietsen in groep is nog iets anders. Bereid je voor op vallen, pech en opstaan. Aangezien ons school een kleine sporthal heeft, is er bitter weinig plek om vrijuit te sporten. 1 uur sporten in de sporthal wisselen we om de week af met 2 uur fietsen, zwemmen en atletiek. De hogere graden fietsen vlot naar de open terreinen aan Tour & Taxis.”

“Zo bereiken we verschillende doelen in 1 klap: leerlingen bewegen, leren het verkeer kennen en ontdekken de stad. Ook na de schooluren kan een leerling of leraar een fiets uit het fietsenpark lenen. De optie om die via Smartschool te reserveren, zoeken we momenteel uit.”

Hoe belangrijk is een trekker zoals jullie?

Wout: “Collega Marleen die ondertussen op pensioen is, heeft de eerste belangrijke stappen gezet voor ons fietsbeleid. Zij deed ons inzien hoe belangrijk het is om zoveel mogelijk jongeren te besmetten met het fietsvirus. Elke extra fiets betekent meer beweging.”

“De jaarlijkse reis naar Parijs met de vijfdejaars is een van de hoogtepunten. De leerlingen die dat zien zitten, rijden erheen met de fiets. 400 kilometer fietsen op 4 dagen. Als training én voorwaarde moet je dagelijks naar school fietsen. De laatste editie fietsten 30 vijfdejaars mee. De rest komt achter met de bus. De route en volgwagen besteden we uit aan een externe firma. Zo start ik ook fit.”

Op zoek naar advies om je school in beweging te krijgen op de fiets, om de actieve verplaatsing van en naar school met de fiets (of te voet) te stimuleren? MOEV helpt je op weg met methodieken en uitgewerkte werkvormen.

Cherline De Maeght