Sterke taalaanpak bij kleuters? “Minder boeken, maar grondiger”

© Kevin Faingnaert

“Directeur worden in het secundair, zag ik niet zitten. Alleen al het secretariaat is daar een klein bedrijfje. Geef mij maar de gesprekken met ouders aan de schoolpoort en de kans om in een klein team iedere collega écht te kennen. Toch klonk dat stemmetje in mijn hoofd: was een taalleraar uit de eerste graad van het secundair wel de geschikte persoon om aan het hoofd te staan van een kleuterschool?”

“Aan de pluskant stond dat ik als mama van 2 kindjes dagelijks affiniteit met de leefwereld van kleuters opbouw. En ik had nog een hele zomer om me in te lezen, didactisch materiaal te doorspitten en gesprekken aan te knopen met bevriende kleuterleraren. Dus ik sprong. En ik kreeg de job.”

Smeltende ijskappen

“Te complexe materie voor kinderen van 5 jaar? Dat denk ik niet. Het thema bleef in ieder geval nazinderen op school én thuis. In de autorit naar huis liet een kleuter aan zijn mama weten ‘dat die gassen niet goed waren voor het milieu’. Wat kinderen op die leeftijd oppikken, is spectaculair.”

“De kleuters bouwden ook een iglo na met blokken. Om de juiste afmetingen te respecteren, haalden ze hun meetlat boven. Een mooie kans om wiskunde te initiëren. Hoge verwachtingen mogen ons niet afschrikken. Een kleuterschool mag geen bewaarschool zijn: we willen de tijd op school waardevol invullen met een mix van leren en spelen. Leraren kunnen in iedere kleine of grote activiteit in de kleuterklas doordachte leerdoelen stoppen.”

Minder boeken maar beter

“Op Iedereen Leest vonden we heel wat inspiratie voor een kwalitatief aanbod. Ieder boek en elke puzzel zetten we bovendien in een gebruiksvriendelijke app. Het voordeel van die digitale inventaris: geen verouderd materiaal of dubbele aankopen meer. En leraren kunnen er makkelijk zoeken op onderwerp.”

“Onze zorgcoördinatoren ondersteunen het team bij taalachterstand. Zij volgen de vorderingen van de KOALA-testen op en geven extra taalimpulsen aan kleuters die het nodig hebben. Die nemen ze even apart om ze via preteaching voor te bereiden op een boek of er achteraf nog eens door te gaan.”

“Ook de manier waarop onze leraren voorlezen, stelden we scherp. Vroeger lazen we tijdens het kringmoment elke keer een nieuw boek voor. Op een maand tijd werk je dan een hele stapel kinderboeken weg. Dat lijkt indrukwekkend, maar zo kan je onmogelijk achterhalen of alle kinderen mee zijn. We veranderden van koers en kozen voor interactief voorlezen.”

“De vragen die je daarbij aan kleuters stelt, mogen best uitdagend zijn. We grijpen te snel naar gesloten vragen als: ‘Welke kleur heeft het haar van Sander? Bruin’ of ‘Is Lisa verliefd? Ja’. Wij dagen ze uit met open vragen die je niet kan beantwoorden met 1 woord: ‘Met welk probleem zit Lisa?’ en ‘Hoe zou ze dat kunnen oplossen?’ Of we laten hen de gebeurtenissen uit het boek in de juiste volgorde rangschikken.”

“Door boeken op die manier uit te spitten, werk je niet alleen aan taalvaardigheid en woordenschat, maar ook aan verhaalbegrip. Eigenlijk introduceren we zo begrijpend lezen. Het resultaat: we lezen minder boeken op een jaar. Maar wel grondiger. En we delen de klasgroep soms op: meer kans om iedereen actief te betrekken.”

© Kevin Faingnaert

Brugje naar het lager

“We gingen nog verder: want ook al zijn we 2 autonome scholen met aparte directies, we delen wel hetzelfde terrein en werken met dezelfde leerlingen. Verbinding maakt ons allebei sterker. We installeerden een wekelijks directieoverleg waarin we uitzoeken hoe we elkaar kunnen versterken of ontlasten.”

“Daarnaast zoeken nieuwe, overkoepelende werkgroepen uit hoe we het werk kunnen verdelen. En onze nieuwe aanwinst heet Bistro: een grote, gedeelde lerarenkamer waar leraren kleuter en lager elkaar treffen. Over het muurtje kijken en samenwerken, houdt het team fris.”

Hoeken en structuren

“Een voorbeeld: de inrichting van de hoeken varieerde sterk van klas tot klas. Daar trokken we met het team vrij snel een duidelijke lijn in. Ons gezamenlijk doel? Een rijke leeromgeving creëren. Een plek waar ze onder onze begeleiding dingen ontdekken en waar we interactie uitlokken. Natuurlijk mag elke leraar eigen accenten leggen, maar iedereen weet nu aan welke voorwaarden een goede hoek moet voldoen.”

“In de bouwhoek vinden kleuters bij ons niet langer alleen Knex en Duplo, maar ook natuurlijke en onaffe materialen. Ze maken er constructies met laminaatplanken, touwen, kartonnen kokers en stenen. Met gerief dat thuis niet in de slaap- of speelkamer staat, willen we hun creativiteit aanwakkeren.”

“We geven kinderen kansen om hoeken mee in te richten en leraren bewaken dat er een groeilijn in zit. Elke klas heeft een huis- of poppenhoek. In de derde kleuterklas maakten de kinderen er zelf een klaslokaal uit de lagere school van. Daarvoor deden ze inspiratie op tijdens integratiemomenten in het eerste leerjaar.”

“Een andere klas bouwde na een uitstap naar Planckendael de hoek om tot een dierentuin. Kooien maken met planken, dierennamen uitvinden en noteren … je vuurt hun fantasie en zin voor initiatief meer aan dan bij een traditionele speelhoek én je behaalt een pak leerdoelen.”

Pandaatje89

“Ook geen mails van pandaatje89@hotmail.com meer: iedereen gebruikt nu een professioneel mailadres van de school. En om de werk-privébalans te bewaken, kiezen we ervoor om geen persoonlijke gsm-nummers aan ouders door te geven. Een imago bouw je vooral op door goed beleid en sterke lessen. Maar omdat elk detail telt, pasten we ook ons schoollogo aan. Op de oude afbeelding hingen er precies zieke kindjes uit de luchtballon. Nu zie je dat ze een fijne tijd hebben, dat ze met grote ogen naar de wereld kijken.”

“We willen in onze communicatie naar ouders en de buitenwereld fierheid uitstralen, tonen hoe mooi en belangrijk de kleuterklas is. En onze frisse aanpak etaleren. Op Facebook en Instagram kan je er niet omheen: onze school staat voor zorgzaamheid, interactie, welbevinden en beweging. In onze stories vind je die tags telkens terug.”

© Kevin Faingnaert

Keuzes

“En tuurlijk: op sommige zaken ‘sjieken’ we nog even. Onze visie op sociale vaardigheden, bijvoorbeeld. Hoe gaan we als school om met moeilijk gedrag? Een aantal leraren heeft nu een time-out hoek, andere collega’s gebruiken een stoel of straffen nooit maar gaan met hun kleuters in gesprek. Hoe trekken we aan 1 zeel, zodat schoolkeuzes echt zichtbaar worden tot in elke klas? Daar buigt ons beleidsteam zich nu over.”

“Maar eerlijk: een perfecte school waar niets meer voor verbetering vatbaar is, bestaat die wel? En wil je daar eigenlijk wel werken?”

‘Vrienden voor het Lezen’ is een campagne van de Vlaamse overheid die initiatieven voor leesbevordering bundelt en leesvaardigheid bevordert.

Lees meer.