5 manieren om je leerlingen warm te maken voor klimaat

“Onze populairste middagactiviteit: het repaircafé”

Jeroen Clerckx, leraar STEM, GO! Atheneum De Ring, Leuven

“Ons repaircafé barstte al snel uit zijn voegen. Nu staan we met 3 begeleidende STEM-leraren 2 middagen in het café. Samen eten en dan aan de slag. De leerlingen kiezen een taak: van sloten tot elektrische toestellen herstellen. Zelfs bij mooi weer sleutelen ze binnen ergens aan. Iets kunnen maken en herstellen, ze beleven er echt plezier aan.”

“In onze lessen STEM verwijzen we nu vaak naar projecten uit het repaircafé. Van computers die onze repairers demonteren, solderen we in de lessen nieuwe Arduinopanelen. Oude paletten toveren we om tot bijenhotels. Leerlingen speuren in de klassen zelf naar tafels en stoelen die een oplapbeurt nodig hebben. En na onze projectdag fietsen, voert het repaircafé ook kleine fietsherstellingen uit.”

“Leerlingen bedenken oplossingen voor de school in de klimaatraad”

Merlijn Mombaerts, leraar biologie en natuurwetenschappen, college Hagelstein, Sint‑Katelijne‑Waver

“Daardoor groeide de klimaataanhang op school enorm vorig jaar. We kregen de laatste drankautomaten de deur uit en deelden drinkbekers uit aan de fietsende leerlingen. Met intercommunale Ivarem scanden de leerlingen schoolgebouwen op energieverlies met een infraroodcamera. Via het burgeronderzoek AIRbezen maten ze de luchtkwaliteit met aardbeienplantjes.”

“De leerlingen van de klimaatraad dromen groots, van een speelplaats met biodiverse zones en zonnepanelen op onze school. Maar de biodiverse zone komt er pas als de zesdejaars al afgestudeerd zijn. En een BEO-veld met thermische boringen is hier interessanter dan zonnepanelen, al duurt de aanleg langer.”

“Dan loert ontgoocheling om de hoek. Maar dat je met trage processen soms tot een efficiënter resultaat komt, is ook leerrijk. Ondertussen wijs ik hen op wat ze wel al gerealiseerd hebben. En ik moedig hun initiatieven aan: ze nodigden een ‘Environ-Mentalist‘ uit die goochelt rond gsm-verbruik en grondstoffen. En ze bedachten een flashmob. Heel zichtbare acties als je ze binnen de schooluren laat doorgaan. Die kleine successen geven energie om het grotere werk op te nemen.”

“Een waterput en waterpomp op de speelplaats”

Lieve Michiels, directeur Neerlandschool, Antwerpen

“Al spelend ervaren de kinderen hoe het water circuleert en opgeslagen wordt op onze speelplaats. Bij de waterpomp op het heuveltje laten ze het water naar hartenlust spetteren. Via kanaaltjes stroomt het langs de wadi opnieuw de waterput in. Er is een klimpartij met boomstammen en rotsblokken die onze preventieadviseur keurde.”

“Enkele leraren vreesden voor vuile klassen of kinderen die onder de modder zouden zitten. Maar dankzij een aantal slimme ingrepen, zoals houten boorden langs de zandbak, blijven de klassen en kinderen relatief proper. En ouders zijn vooral blij dat de speelplaats mooier is geworden.”

“Aan een watervriendelijke speelplaats hangt wel een prijskaartje, maar van Ecohuis kregen we 15.000 euro subsidie, en evenveel van het district Wilrijk. Aquafin en het Ecohuis begeleidden ons bij het ontwerp. Met de uitgebroken klinkers van de kleuterspeelplaats metselden we een amfitheater voor buitenlessen. Voor de kleuters kwam er een buitenkeukentje. En via een lessenreeks van Good Planet werden onze kinderen van de derde graad waterambassadeurs. Zo krijgt de speelplaats ook een plek in ons curriculum.”

“Verse en plantaardige maaltijden voor iedereen”

Benoît Reisner, schoolkok, De Zevensprong, Leuven

“De prijs voor niet-industrieel voedsel, 4 euro voor kleuters en 6 euro voor kinderen, is voor sommige scholen een drempel. Leg ouders dus uit waarom je hiervoor kiest en wat de gezondheidsvoordelen zijn. En laat hen eventueel mee proeven: een 15-tal ouders zet ’s morgens een potje voor mij klaar. Ze hoeven ’s avonds niet meer te koken, en ze steunen onze duurzame keuken financieel.”

“Ik kon me als kok geen betere plek indenken. Elke pauze serveert de school snacks met fruit of groenten. We composteren op school, plantten een bos, braken de speelplaats open en we houden bijen op het dak. Al verandert dat de hele wereld nog niet, het geeft leerlingen wel hoop en veerkracht.”

“In de nieuwsbrief aan ouders staat mijn wekelijkse menu: soms klassieke Vlaamse kost zoals varkensgebraad, soms Oosters of Aziatisch. Of kinderen dat lusten, al die groentjes en peulvruchten? Wel als je er vroeg genoeg mee begint, dat zag ik ook bij mijn eigen kinderen. Ik ken de truukjes ondertussen: snijd de groenten voor je wokschotel extra fijn. Zo herkennen ze een groente niet als degene ‘die ik niet lust’.”

“In de speeltijd zijn de leerlingen welkom in de keuken. Tijdens een praatje zien ze hoe ik alles voor hen bereid, tot de kaneelbroodjes en de bouillon toe. Niks zo gezellig als de geur van vers gemaakt eten.”

“Tuinieren met leerlingen op woensdagnamiddag”

Jonas Jossels, leraar chemie en biologie, Campus Unesco, Koekelberg

“We timmerden met de leerlingen vogelkastjes, oogstten en verspreidden zaden, verwijderden Japanse duizendknoop en legden een insectenweide aan. Ons laatste project was een kleine vijver bij de ingang van de school. Verbazingwekkend hoe snel je die graaft met een groepje van 10.”

“De kinderen van onze lagere school gluren elke dag over de omheining nieuwsgierig naar het water. Op onze campus huizen ondertussen meer dan 1000 soorten organismen, en in de moestuin leerden we fruitbomen enten met een expert van Velt.”

“Ook tijdens en na corona bleef ons ecoteam aan de slag. Elke woensdagnamiddag werken we in de schooltuin: we verzaagden onlangs een omgevallen boom tot een zithoek, we telen groenten en planten frambozenstruiken. Veel leerlingen komen elke week terug. De kracht is dat het vrijblijvend is. Ze mogen komen en gaan wanneer ze willen. Dat neemt druk weg. Maar ze werken duidelijk graag met levende materialen, en doen tegelijk nieuwe kennis en vaardigheden op. Dat je van gebroken takken bijvoorbeeld mooie takkenwallen maakt, een aantrekkingspool voor schimmels en insecten.”

“Als de leerlingen bij de boomstammen plezier maken en de vogels naar de nestkastjes vliegen, ben ik gelukkig. Ons stukje natuur is een dijk tegen de moedeloosheid die berichten over de klimaatopwarming soms teweegbrengen bij onze leerlingen. Met probleemoplossend denken en actie raak je wel ergens, zien ze.”