“Elke leraar voelt zich soms onzeker over klasmanagement”

Cathy De Raes, directeur: “Elke leraar voelt zich soms onzeker als het over klasmanagement gaat. Je merkt het aan kleine dingen: frustraties over ‘slechte’ klassen, de aarzeling om in te grijpen op negatief gedrag, de betrapte blik bij een chaotische klaswissel. Vaak blijft het helaas daarbij. Dat Hafsa haar twijfels wel durfde uit te spreken, vond ik een groot compliment: een teken dat ze zich hier veilig voelt en geen potjes afdekt uit angst voor een negatieve evaluatie.”

Benny Willaert, leraar PAV en Engels: “Toen ik hier 22 jaar geleden startte, was de schok ook voor mij groot: van de schoolbanken in een college naar lesgeven in de vakschool. Ik voel me vandaag een pak zekerder in die rol dan toen. ‘Willaert is ne strenge’, zeggen leerlingen soms. Met ‘streng’ bedoelen ze dan vooral dat ik duidelijk ben, dat ik op mijn strepen sta en grenzen trek. Niet dat ik als een bullebak voor de klas sta of niet kan lachen.”

Cathy De Raes:  “Wat me meteen opviel bij Benny, was de structuur die hij in zijn les legde, de routine die hij bij de start van zijn les hanteerde. Die aanpak toonden we aan de andere collega’s. We stelden 2 startroutines op, eentje voor theorielessen en eentje voor praktijk. Want sleutels van de lockers uitdelen, geen tijd verliezen bij omkleden en gereedschap nemen: de opstart in een praktijklokaal heeft andere afspraken nodig dan de doorsnee theorieles.”

Benny Willaert: “Daarnaast beslisten we vrij snel dat smartphones altijd in de opbergers moeten bij de start van de les. De meeste leerlingen aanvaardden dat zonder protest. Volgende stap: ervoor zorgen dat alle leerlingen hun materiaal bij hadden. In onze school een regelrechte ramp. Maar hoe geef je les zonder handboeken of schrijfgerief op de banken?”

Cathy De Raes: “Gaandeweg werkten we ook andere routines uit. Wat doe ik als een conflict uit de hand loopt? Wat is onze aanpak om toetsen uit te delen, af te nemen en weer op te halen? Want rumoer, een overvloed aan vragen, pogingen tot afkijken: al die prikkels ontnemen leerlingen een eerlijke kans om goed te presteren op een toets.”

“We voeren enkel routines in die een didactische meerwaarde hebben. En leraren krijgen voldoende vrijheid om ze op hun manier in te vullen. We vragen dat elke leraar bij de start van de les voor een rustmoment zorgt. Maar alle leerlingen achter hun stoel laten staan tot het muisstil is: daar zou ik me zelf ongemakkelijk bij voelen. Ook belangrijk: we leggen altijd uit waarom een routine bestaat. Zinloze regels om alle leerlingen keurig in de pas te laten lopen? Dat is de snelste manier om hun motivatie onderuit te halen.”

Benny Willaert:  “‘Start je les goed voorbereid, materiaal in de aanslag’: die tip krijgt elke student in de lerarenopleiding. Maar als je zelf geen vast lokaal hebt en van klas naar klas reist, valt bij het minste oponthoud die ideale start van je les in het water. Dat betekent niet dat ik zonder plan mijn klas binnenwandel. ‘Maak oefening 3 op pagina 72’, ‘noteer samen met je buur wat je je nog herinnert van de vorige les.’ Een eenvoudige ingreep, maar zo weten mijn leerlingen wel: eens Willaert de klas binnenstapt, heeft hij de touwtjes in handen.”

Hafsa Barrouh-hou: “Soms werkten mijn leerlingen goed mee, soms belandde ik van het ene conflict in het volgende. Lag het aan mijn werkvormen? Was mijn les niet interessant? Of te moeilijk? Ik piekerde erop los. Tot ik besefte hoe bepalend de start van mijn les was. Als leerlingen meegaan in je startroutine, stemmen ze er zonder woorden mee in dat ze bereid zijn om van jou les te krijgen en zich naar jouw normen te gedragen.” 

Benny Willaert:  “Wanneer leerlingen de afspraken respecteren, benoem ik dat voortdurend. ‘Super dat je je materiaal bij hebt’, ‘chapeau voor jullie inzet vandaag’: het klinkt misschien naïef en té vanzelfsprekend, maar die positieve feedback werkt. Je geeft een stem aan positief gedrag in de klas, je bepaalt waar de norm ligt, vormt afspraken waarop je steeds kan terugvallen. Ook als ze op een broeierige vrijdagmiddag na de sportles al met hun hoofd bij de fuif van die avond zitten.”

Hafsa Barrouh-hou: “Tijdens mijn stagelessen merkte ik al hoe ervaren leraren telkens weer aangaven waar de grens lag. Kleine dingetjes die ik liet passeren, markeerden ze keer op keer. Dankzij mijn mentoren leerde ik me assertiever opstellen. Niet dat ik me meteen boos maak. Dat past niet bij wie ik ben. Leerlingen merken snel genoeg wat je denkt, ze zien zoveel. Ook als ik extra vrolijk ben, of net een mindere dag heb.”

Benny Willaert: “Orde en structuur installeren is deel van onze job. Op tijd komen, anderen niet onderbreken of je materiaal bij: niet elke leerling krijgt die gewoontes thuis mee. Ze missen executieve functies en attitudes die niet alleen op school tellen, maar ook later op de werkvloer. Dus leren we die afspraken aan en blijven we ze een heel jaar lang herhalen.”

Cathy De Raes: “Of elke leraar daar meteen in meegaat? ‘Ik kan zo niet werken’, ‘we zitten hier niet in het leger’: die reacties kreeg ik zeker. Maar we streven in onze school naar een goed leerklimaat. Niet naar leerlingen die zitten, leerstof slikken en blind gehoorzamen. En ik merk dat wie zich isoleert, sneller kopje onder gaat in de klas. Leerlingen weten snel genoeg bij wie ze zonder gevolgen over de schreef kunnen gaan.”

Cathy De Raes: “Ik loop vaak door de gangen, net als onze leerlingbegeleiders. Dat zijn mensen die collega’s helpen, geen instantie in een bureautje. Belt iemand naar de ‘rode telefoon’, dan komen ze eraan. Onze leerlingbegeleiders geven zelf ook nog les om niet te vergeten hoe anders leerlingen een-op-een kunnen zijn dan in een woelige klas.”

Hafsa Barrouh-hou: “Toen ik de eerste keer hulp inriep bij een conflict en de leerlingbegeleider belde, voelde dat als falen. ‘Kan u het zelf niet aan, mevrouw?’ Natuurlijk krijg je die smalende opmerkingen van leerlingen. Maar na een paar weken vinden ze het de normaalste zaak van de wereld dat je bij bepaalde problemen je les stillegt. Zeker als niet enkel starters maar ook ervaren collega’s zoals Benny dat doen.”

Benny Willaert: “Lesgeven als een van je leerlingen ontploft, dat lukt toch niet? Logisch dat je dan hulp inroept. Als een leerling de leefregels schendt, schakel je een collega in. Samen beslis je: ga ik eruit met die leerling, of blijf ik bij mijn klas? Na een conflict zoek ik meteen een oplossing, soms hoort daar een straf uitdelen bij.”

Cathy De Raes: “Toen Hafsa startroutines probeerde in te voeren, had ze het lastig. Ik zag hoe ze worstelde, op weerstand botste maar doorzette. Ik bleef in de buurt. Niet om haar te controleren maar om te tonen: ik steun jou. Hier op school geven we elkaar het mandaat om elkaar te helpen, om in te grijpen wanneer dat nodig is. Of je nu directeur, starter of oude rot bent, maakt daarbij weinig uit. We werken hier samen. Met onze collega’s maar net zo goed met onze leerlingen. Aan een school met een veilig klimaat, waar iedereen kan leren.”

Benny Willaert: “Kan ik in mijn klas overleven zonder schoolbrede afspraken? Waarschijnlijk wel. Een tijdje zeker. Maar ik geloof in onze routines, weet dat ik mijn collega’s help als ik niet enkel voor mijn eigen deur veeg. Zo komt er meer rust op school, en dat is positief voor iedereen. Ook voor mijn leerlingen, ook voor mij.”

Hafsa Barrouh-hou: “Klasmanagement blijft een uitdaging. Nog elke dag bots ik op onverwachte hindernissen. Maar ik durf mijn collega’s om raad vragen, ik ken mijn leerlingen steeds beter. Omdat ik sterker in mijn schoenen sta, kan ik ten volle genieten van mijn job. En kan ik mijn leerlingen steeds beter het onderwijs geven dat ze verdienen.”