PISA-resultaten: Vlaanderen zakt verder weg

Doet Vlaanderen het echt zo slecht voor wiskunde? Blijft de kloof tussen top- en laagpresteerders even groot? En hoe doen andere OESO-landen het? Onderzoeker Nele Warlop (UGent) neemt de PISA-resultaten onder de loep.

Portret van Nele Warlop — **Onderzoeker Nele Warlop**: “We verliezen op 4 jaar tijd 17 punten voor wiskunde. Die daling is onrustwekkend.”

Is er een wereldwijde wiskundedip? Of gaat enkel Vlaanderen achteruit?

Nele Warlop: “We zijn zeker niet de enige regio die al jaren verlies optekent. De OESO-landen gingen er tussen 2003 en 2022 gemiddeld 22 PISA-scorepunten op achteruit. Maar in Vlaanderen daalden we wel 52 punten. Nu stonden we in 2003 voor wiskunde ook wel aan de top van de PISA-ranking. Een toppositie bestendigen is moeilijker dan een lage prestatie verbeteren.”

“Werp je snel een blik op de ranglijsten van PISA 2022, dan doet Vlaanderen het voor wiskunde nog niet zo slecht. We behoren ook nog steeds tot de Europese top voor wiskundige geletterdheid. We laten enkel een kleine kopgroep voorgaan van 6 Aziatische landen, plus Estland. We delen plaats 8 tot 11 in de ranglijst met Nederland, Zwitserland en Canada.”

“Maar we gaan zwaar achteruit ten opzichte van vorige metingen. We verliezen 17 punten voor wiskunde, 11 punten voor wetenschappelijke geletterdheid en 19 voor leesvaardigheid tegenover PISA 2018. Die daling is onrustwekkend.”

Blijft de kloof tussen laagpresteerders en toppresteerders even groot?

Nele Warlop: “Algemeen beeld: de kloof is hardnekkig, maar zowel top- als laagpresteerders gaan erop achteruit. Het aandeel toppresteerders daalt naar 15%. Minder dan de helft ten opzichte van 2003, al is dat nog steeds meer dan in andere OESO-landen. Maar nog prangender: ruim 1/5 van de Vlaamse 15-jarigen is laagpresteerder voor wiskunde, lezen en wetenschappen. Daarmee ligt het aantal laagpresteerders nog steeds lager dan gemiddeld in de OESO, maar het groeit wel. Deze jongeren halen volgens PISA het basisniveau niet om volwaardig te functioneren in onze maatschappij.”

“Voor leesvaardigheid haalt bijna 1/3 van de jongens het basisniveau voor lezen niet. Analyseren we per onderwijsvorm, dan is 60% van de leerlingen in de arbeidsmarktgerichte finaliteit een laagpresteerder. Aandacht voor die zwakst presterende groepen is dus geen overbodige luxe.”

Ruim 1/5 van de Vlaamse jongeren haalt het absolute basisniveau niet
Nele Warlop
onderzoeker PISA-project, UGent

Heeft thuistaal een samenhang met de resultaten?

Nele Warlop: “Spreken leerlingen thuis een andere taal dan de instructietaal, dan halen ze meestal een lagere score dan leerlingen die thuis Nederlands spreken. Dat geldt zowel voor leerlingen zonder als leerlingen met een migratieachtergrond.”

“Tussen 2018 en 2022 steeg het aandeel leerlingen met een migratieachtergrond iets sterker dan voorheen. Ligt daar de verklaring voor de lagere algemene score op PISA? Het aandeel laagpresteerders is te groot om dit op het conto van de leerlingen met migratieachtergrond te schrijven. En het aandeel leerlingen met een migratieachtergrond binnen de groep laagpresteerders is niet groter in 2022 dan in 2018.”

“Bovendien: wanneer we bij leerlingen met migratieachtergrond de sociaal-economische status in rekening brengen, wordt het verschil met andere leerlingen in Vlaanderen de helft kleiner, al blijft het dan ook significant. Een lage SES weegt dus zwaarder door dan welke taal je thuis spreekt.”

Kregen de PISA-resultaten een extra tik door corona?

Nele Warlop: “Een verband leggen tussen corona en PISA-resultaten is te kort door de bocht. Er spelen zoveel factoren. In de PISA-bevraging van 2022 werden wel een aantal vragen opgenomen die peilden naar de ervaringen van leerlingen tijdens schoolsluitingen. Bijna 1 op 3 Vlaamse leerlingen was gemotiveerd om te leren tijdens de schoolsluitingen. Tegelijk voelde bijna 1 op 3 leerlingen zich toen ook eenzaam, blijkt uit de bevragingen.”

“Vlaamse leerlingen keerden graag terug naar school: ze voelen zich veilig op school en slechts in 6 landen spijbelen minder leerlingen. En bijna 3 kwart van de leerlingen kon tijdens de periode van thuisonderwijs snel terecht bij leraren. Dat percentage ligt bij de hoogste van alle deelnemende landen en toont de betrokkenheid van de Vlaamse leraren.”

Meer details? Lees hier het PISA-rapport

Femke Van De Pontseele

2 reacties ingeklapt

Jef wauters

6 december 2023

Interessante analyse . Maar ik ben geïnteresseerd in de cijfers waarop analyse gebaseerd is. Welke cijfers behaalde het vlaams onderwijs in Pisa 2022? Wat zijn de cijfers van het franstalig onderwijs in België?
De Belgische cijfers vind ik in het OESO rapport.

Reageren

G. De Vos

11 december 2023

Armoede is geen kansarmoede. Amir Bachrouri (jeugdraad) maakt ons er attent op dat hij het thuis niet breed had maar wel rijkelijk gestimuleerd werd. Kinderen van jetset-ceo's of alleenstaande moeders krijgen vaak minder 'empowerment'. Dat schoolcultuur ver staat van thuiscultuur heeft soms nog te maken met de apartheid van vroeger (tot zwarte zondag). De repressieve opvoeding van de yuppies zette zich af tegen de vrije opvoeding van de hippies. Het verband met ontwikkelings-, leer- en leesstoornissen wordt onderzocht. Universal Design for Learning (UDL) moet in de lerarenopleiding: voorspelbaarheid, gespreide herhaling, verwerkingstijd, goede fasering, whole brain learning, enz. Pedro De Bruyckere heeft voor een evidence-based consensus gezorgd (zie Leerpunt): actief-interactief-coöperatief (leren) leren hebben het meest bewezen effect. Onmiddellijke menselijke feedback is belangrijker dan digitale (niet wachten tot een rapport). Het belang van cultuur en sport is niet te onderschatten. Cognitieve overbelasting, drill zijn absoluut te vermijden. Onderwijs is een marathon! Politiek moet weer plaats maken voor wetenschap.

Reageren