“Ook voor leerlingen die het thuis moeilijk hebben, mag je vooral leraar zijn”

Els Meert, adviseur preventief jeugdbeleid bij agentschap Opgroeien: “Een exact percentage noemen is moeilijk. Maar verschillende cijfers geven aan hoe groot de groep is. 5000 minderjarigen zijn dak- en thuisloos, 13.000 verblijven in pleegzorg of in een jeugdvoorziening. Ook wie opgroeit in kansarmoede (1 op 5), KOPP-kind is, de weg moet zoeken in een vechtscheiding, mantelzorger is voor een ouder, op de vlucht is … verdient extra aandacht.”  

Bruno Vanobbergen, administrateur-generaal van agentschap Opgroeien: “Eigenlijk moet de school vooral school zijn, een veilige plek waar kinderen en jongeren kunnen leren. De lockdowns tijdens corona toonden de immens grote waarde van de school nog eens haarscherp aan. Van maandag tot vrijdag vinden kinderen en jongeren er structuur, rust, voorspelbaarheid en veiligheid. Die normaliteit is voor gasten in kwetsbare thuissituaties van onschatbare waarde. Het is een plek waar zorgen, stress en verantwoordelijkheid hen niet overspoelen en waar ze even volop kind kunnen zijn.”   

Els Meert: “Investeer in een goede relatie met je leerlingen. Onderzoek leert dat een goede verbinding tussen leerling en school – met de leraar als eerste aanspreekpunt – de belangrijkste factor is om schooluitval te voorkomen. Die relatie hoeft niet uitgebreid of diep te zijn. Een kind dat zich welkom voelt, meetelt in de klas, gezien en gehoord wordt, probeert de kansen te grijpen die je aanbiedt.” 

Bruno Vanobbergen: “Door structureel kindgesprekken in te plannen met elke leerling, bijvoorbeeld. Dat is een sterke manier om even écht tijd te maken voor elkaar. Ruimte creëren zodat ze hun verhaal of ervaring kunnen binnenbrengen, is de essentie van de kinderrechten. Doe het heel vertrouwelijk: 1 op 1. Zo leren leraar én leerling elkaar beter kennen. Plus, je installeert meteen een basis waarop jullie kunnen terugvallen als er iets is.”

Bruno Vanobbergen: “Geef maximale regie aan de betrokken leerlingen. Hebben zij daar nood aan? Doen dan, want zo kunnen ze hun leefwereld tonen en na de les bij elkaar terecht. De nabije, hechte band met leeftijdsgenoten, blijft de allerbelangrijkste. Maar er zijn ook leerlingen die het best functioneren op school als ze hun ‘rugzak van thuis’ aan de schoolpoort mogen achterlaten.”   

Els Meert: “Leerlingen die opgroeien bij ouders die zelf kwetsbaar zijn door een (psychische) ziekte, echtscheiding of armoede, zijn ontzettend loyaal naar hen. Vaak verstoppen ze liever hun thuissituatie voor leraren en klasgenoten. En ook al vind je dat die loyaliteit heel ver gaat, erken ze toch. In een gezin ‘breek’ je niet zomaar in.” 

Els Meert: “Ook dan is het belangrijk om te durven kijken wat er achter de leerling zit die uitvliegt, ambras maakt, tegenwerkt … Hét kind dat altijd bewust stoorzender speelt, bestaat niet. Met dat ongewenste en moeilijk te begrijpen gedrag geeft het aan dat iets zwaar weegt. Leerlingen zijn nooit een probleem, ze hebben een probleem.” 

Els Meert: “Dat klopt, leraren zijn geen therapeuten. Best logisch dat ze aarzelen wanneer ze voelen dat er van alles leeft. Dat ze twijfelen om te vragen of alles oké is. Want misschien openen ze een gigantische doos van Pandora en ontdekken ze issues waarvan ze niet weten hoe ze die kunnen of moeten oplossen. Het helpt natuurlijk niet dat kinderen in nood vaak een half jaar of langer moeten wachten op concrete, gespecialiseerde begeleiding. Intussen lopen ze met die ‘open rugzak’ op school zonder dat er structureel iets gebeurt. Dat leidt tot frustraties, en zelfs tot schooluitval.” 

Bruno Vanobbergen: “Bij Opgroeien zoeken we uit hoe we met alle welzijnspartners vanaf het begin de krachten rond 1 tafel kunnen bundelen. Niet alleen de school kan de hand reiken, uit de hele samenleving moeten handen komen voor de leerlingen die het moeilijk hebben.”