"Met een hoge lat toon je nog geen hoge verwachtingen"

Je sterkste wapen tegen ongelijkheid? Hoge verwachtingen, luidt steevast het antwoord. Maar bouw je zo geen onbereikbare luchtkastelen voor leerlingen? En de lat hoog: is het echt zo eenvoudig? Expert Lia Voerman legt 3 hardnekkige misverstanden over hoge verwachtingen bloot.

Expert Lia Voerman legt 3 hardnekkige misverstanden over hoge verwachtingen bloot

Lia Voerman, lector ‘Didactiek van hoge verwachtingen’, Hogeschool Rotterdam: “Waar je wieg staat, maakt ook in de klas een verschil. Dat weten we al langer. Confronterende vaststelling: leraren vergroten die ongelijkheid soms door onbewust minder kansen te bieden aan wie ze het hardst nodig heeft. Omdat ze kwetsbare leerlingen met de beste bedoelingen ‘sparen’ en er dus minder van verwachten. Waardoor ze die leerlingen ongewild kansen ontnemen: een self-fulfilling prophecy.”

“Daarom kunnen we de waarde van hoge verwachtingen moeilijk overschatten. Alleen botsen die hoge verwachtingen soms op tegenkanting bij leraren. Oorzaak: de term ‘hoge verwachtingen’ leidt tot misverstanden. En die misverstanden moeten aan de kant als we willen dat onderwijs een échte gelijkmaker wordt.”

Hoge verwachtingen
≠ hoge lat

Lia Voerman: “Een aartsmoeilijke toets, een extra doordenker voor de hele klas, een strenge klassenraad: dat je de lat hoog legt voor je leerlingen, betekent nog niet dat je hoge verwachtingen koestert. Natuurlijk is het belangrijk dat je als leraar hoog mikt. Maar als die hoge lat voor een leerling op dat moment absoluut niet haalbaar is, begrijpt die dat automatisch als: ‘Zie je wel, ik kan er niks van’. Het gevolg: die leerling haakt af, probeert niet meer en loopt een leerkans mis.”

“Een hoge lat alleen is dus niet voldoende. Het gaat erom hoe je leerlingen steunt om die lat te bereiken. Met de juiste scaffolds, die je stap voor stap afbouwt. Zo merken je leerlingen keer op keer dat je effectief verwacht dat ze die lat ook kunnen halen. En voor elk van hen dus hoge verwachtingen koestert. Met andere woorden: hoge verwachtingen gaan veel minder over het eindresultaat dan over de weg ernaartoe. En hoe je als leraar bij elke tussenstap je leerlingen blijft uitdagen én ondersteunen.”

Hoge verwachtingen
≠ leerpotentieel benut

Lia Voerman: “‘Het leerpotentieel van je leerlingen maximaal benutten’: die interpretatie van hoge verwachtingen is fundamenteel verkeerd. Dat zou immers betekenen dat jij als leraar haarfijn weet wat een leerling in zijn mars heeft, en wat niet. Alsof dat leerpotentieel vastligt en je er niets meer aan kan veranderen.”

“Die kijk getuigt van weinig geloof in groei en stelt dat we hoogstens kunnen proberen om uit een leerling te halen wat we veronderstellen dat erin zit. Met hoge verwachtingen heeft dat weinig te maken.”

Hoge verwachtingen
≠ mooie woorden

Lia Voerman: “‘Als jij je best doet, kan je later naar de universiteit’, ‘Jij kan voor mijn vak 90% halen’ of ‘Ik geloof dat jij het ver zal schoppen’: die rozige toekomstdromen volstaan niet om je leerlingen te tonen dat je hoge verwachtingen koestert. Het is een misverstand dat hoge verwachtingen over de toekomst gaan. Integendeel, ze gaan over het nu. En je toont ze niet met grote woorden maar met kleine daden.”

“Ga maar na: wat vertelt je gedrag als je bij elke opdracht de pap in de mond geeft? En wat moet een leerling denken als je die in de klas een vraag stelt om ze vervolgens snel zélf te beantwoorden of door te spelen aan een klasgenoot wanneer het antwoord niet meteen komt? Hoge verwachtingen zitten in je instructies, in de vragen die je stelt, de feedback die je geeft. Leerlingen weten hoe hoog je ze inschat door hoe je ze behandelt. En ze doorprikken mooie woorden meteen als je gedrag iets anders vertelt.”

“Het goeie nieuws voor leraren: hoge verwachtingen kan je elke dag tonen. Zelfs in de kleinste non-verbale signalen. Stel je je vriendelijk op naar elke leerling? Heb je aandacht voor élk kind in je klas, niet enkel tijdens je les maar ook in de rij, op de speelplaats of na de bel? In elke schooldag liggen 1001 kansen om aan elk van je leerlingen te tonen: ik heb hoge verwachtingen van jou.”

Meer lees je in ‘De verwarring over hoge verwachtingen’ van Frans Faber en Lia Voerman

Seppe Goossens