Prikkels in de elektriciteitsklas: “Zonder motivatie krijg je kortsluiting”

Van goed gestuurd groepswerk tot winst in een scholenwedstrijd: leraar elektriciteit Heleen probeert haar leerlingen uit OV4 op verschillende vlakken te prikkelen. “Hun motivatie stijgt met de juiste uitdaging: niet te simpel, niet te complex.”

Portret Heleen Van den Wijngaert — **Leraar Heleen:** “Zonder motivatie krijg je kortsluiting.”

Heleen Van den Wijngaert, leraar elektriciteit in BA De Beemden Mechelen: “Ieder jaar stromen leerlingen van verschillende niveaus mijn klas in. Hun voorkennis en interesse varieert sterk. Leren doen ze elk op hun eigen tempo. Iedereen gemotiveerd houden in OV4, is niet altijd simpel. Sommigen wil je niet overbelasten, anderen moet je net extra uitdagen of ze dommelen in.”

“Zonder motivatie krijg je kortsluiting, ook in OV4. Daarom daag ik de koplopers geregeld uit met zelfstandig werk. Ploeteren ze op die uitbreidingsoefening? Dan beseffen ze: we lopen geen mijlen voor op de rest. Lukt het toch om die complexe schakeling alleen te maken? Dan is de voldoening des te groter.”

“Daartegenover staan leerlingen die bij het minste je hulp inschakelen. Vaak uit onzekerheid of faalangst. De eerste maanden hebben ze je nabijheid en wat succeservaringen nodig. En al is het verleidelijk om leerlingen met autisme veilige structuur te blijven geven, toch bouw ik de ondersteuning stap voor stap af.”

Hulp in 3 fasen

Heleen Van den Wijngaert: “Geloof in je eigen potentieel is een krachtige motivator, de brandstof die leerlingen nodig hebben om obstakels te overwinnen. Daarom maken we een simpele afspraak in de klas: wanneer je vastloopt, probeer je eerst zélf een oplossing te zoeken. Bijvoorbeeld door een eerdere schakeling te herbekijken. Die fase beperken we in tijd: maximaal 5 minuten. Daarna vraag je hulp aan een klasgenoot. Het enthousiasme van een buddy is vaak besmettelijk. Pas als ze er samen niet uitkomen, kom ik helpen.”

“Mijn ondersteuning varieert, maar mijn verwachtingen blijven voor elke leerling even hoog. Leerlingen die in het begin wat meer uitleg nodig hebben, eindigen soms het sterkst. Wie hard heeft moeten vechten om iets te begrijpen, vergeet het minder snel dan wie overal vlotjes doorfietst.”

Onze wagen als winnaar over de streep: dat zorgde voor een stroomstoot
Heleen Van den Wijngaert
Leraar Elektriciteit

Safety first

Heleen Van den Wijngaert: “Motivatie stijgt bij de juiste uitdaging: niet te simpel, niet te complex. Maar om te durven toegeven dat ze iets niet begrijpen – of omgekeerd, dat een opdracht te makkelijk is – moeten leerlingen zich wel op hun gemak voelen in de klas. Dat begint bij goede afspraken. Lachen met tics, vragen, kledij, kleur of gewicht, dat tolereer ik niet. Ook al was het ‘maar voor de grap’. Elke leerling moet zichzelf kunnen zijn, daar hamer ik vanaf de eerste les sterk op.”

“Ook bij groepswerk let ik erop dat niemand buitengesloten wordt. Daar bestaan trucjes voor. Door de indeling zelf in handen te nemen, voorkom je dat steeds dezelfde leerling achterblijft. Verlegen leerlingen geef ik soms een duwtje in de rug door ze tot ‘werfleider van de week’ te benoemen. Zo leert de klas dat een goede leider geen roeper hoeft te zijn die enkel commandeert. In stilte een ladder halen zodat het team verder kan werken, dat is minstens even krachtig.”

‘Maar’ buso

Heleen Van den Wijngaert: “Onze jongeren trots maken op wat ze al kunnen en honger naar meer creëren. Dat is onze missie. Een scholenwedstrijd leent zich daar perfect toe. Maar toen de school ons inschreef voor de Elektro Challenge, hoorde ik eerst wat weerstand in de klas: ‘Wij zijn buso, mevrouw, wij gaan die wedstrijd toch niet winnen.’ Een domper op de motivatie die ik meteen doorprik: in OV4 mikken we op dezelfde doelen als in het reguliere onderwijs, jullie doen echt niet onder voor de rest.”

“Meteen ook een kans om maatschappelijke stigma’s op tafel te gooien. Een goede elektricien is goud waard. Eigenlijk is het paradoxaal: de arbeidsmarkt schreeuwt om vakmensen, maar de samenleving kijkt nog te vaak neer op die beroepen. De klas is voor mij de ideale plek om zulke vooroordelen te tackelen. In het praktijklokaal liggen elke week nieuwe kansen om te schitteren.”

Stroomstoot

Heleen Van den Wijngaert: “Deelnemers van de Elektro Challenge moesten een elektrische wagen op afstandsbediening bouwen die hindernissen kon overbruggen. Mijn klas Elektriciteit werkte daarvoor samen met leeftijdsgenoten uit de OV3-richting Mobiliteit. Terwijl die handige harry’s een laadmodel lasten en hun hoofd braken over de juiste tandwielverhouding, sloten wij de elektrische componenten aan.”

“Wie bestuurt de wagen? Wie staat er op de trappers om onze eigen energie op te wekken? En welke mondige leerlingen verdedigen ons model voor de jury? Snel werd het duidelijk hoeveel talenten onze groep telde. Met de finale in zicht groeide ook het zelfvertrouwen. Toen onze wagen als winnaar over de streep kwam, zorgde dat voor een stroomstoot. Een pluim op de hoed van het buitengewoon onderwijs. En een opsteker voor alle leerlingen: wat we doen, doen we goed.”

Simon Verbist