Zo doen zij het
“In ons leerlingenparlement komt democratie tot leven”
Leerlingen die op eigen houtje het schooltoneel en acties voor welzijn in elkaar steken. En een leerlingenraad die élke leerling betrekt. Hoe het Kompas in Sint-Truiden democratie tot leven brengt met hun leerlingenparlement: Louise, Laurien en leraar Michael vertellen.
Michael Goessens, leraar geschiedenis en Engels: “Al 12 jaar lang draait ons Leerlingenparlement, de leerlingenraad van het Kompas, op volle toeren. Elke woensdag nemen leerlingen van het eerste tot het zesde jaar tijdens het laatste lesuur samen de handschoen op om hun school beter te maken. Het startschot? De verkiezingen voor onze leerlingenraad die elke 2 jaar in april opduiken.”
© Illias Teirlinck

Kloppend hart
Louise Debroeck, 16 jaar: “Onze leerlingenraad en leerlingenparlement werken zoals een regering, met verschillende kabinetten: ondernemen, toneel, welzijn, sociale zaken, entertainment … Tweejaarlijks organiseert de school verkiezingen. Iedereen mag stemmen, en zodra je 15 wordt, mag je een eigen partij oprichten en je verkiesbaar opstellen.”
Laurien Vansweevelt, 16 jaar: “Meestal nemen 2 partijen het tegen elkaar op, elk met hun eigen programma. Je verzamelt mensen, stelt een partijprogramma samen, voert campagne en bereidt een verkiezingsdebat voor. En eens de verkiezingen achter de rug zijn, ga je aan de slag om je plannen te verwezenlijken.”
Louise: “Dat doen we elke woensdag tijdens het vierde lesuur, alle leeftijden door elkaar. Iedereen doet mee. Elk kabinet krijgt begeleiding van enkele leraren. De verkozen minister van elk kabinet neemt een leidende rol.”
Michael: “Onze leerlingen zijn het kloppend hart van de school. En dus verdienen ze inspraak, vinden we. Buitenstaanders staan er soms versteld van hoeveel autonomie we hen daarbij geven. Maar dat moet wel, als je wil dat je leerlingen er vol voor gaan.”
“Natuurlijk laten we hen niet los. Niet tijdens de verkiezingscampagne, en niet erna. We investeren elke week een vast lesuur, onder begeleiding van 2 leraren. Dat zorgt voor samenhorigheid. Oudere leerlingen trekken, jongere leerlingen maken kennis met de werking.”
“Als leraar begeleid je een kabinet dat aansluit bij je eigen talenten. Een collega die zelf muzikant is, begeleidt de schoolband. Ik neem de toneelgroep onder mijn hoede. Elk kabinet regelt zijn eigen zaakjes, maar je werkt ook samen. Is het kabinet entertainment nog op zoek naar roetpieten voor het sinterklaasfeest? Dan kloppen ze bij toneel aan.”
Verkiezingskoorts
Laurien: “Als je wil opkomen bij de verkiezingen, verzamel je mensen die op je lijst willen staan en stel je een programma samen. Dat programma leg je eerst voor aan een jury. Die oordeelt of het programma voldoet aan de waarden van de democratie én van onze school. Daarna volgen de campagneweken, het verkiezingsdebat voor de hele school – ook ouders en mensen van buiten de school zijn welkom – en de verkiezingsdag.”
Louise: “De verkiezingsstrijd voor het leerlingenparlement kan best intens worden. De hele school leeft er naartoe. En omdat elke partij zijn standpunten in de verf zet, worden verschillen uitvergroot. Die verschillen zijn er ook, meer dan je op het eerste gezicht zou denken. Zoals mentaal welzijn: elke tiener weet hoe belangrijk het is dat je goed in je vel zit. Maar de opvattingen over hoe je dat aanpakt, verschillen wel.”
Laurien: “Leggen we de klemtoon op samenhorigheid, zodat niemand zich alleen hoeft te voelen? Of stoppen we onze energie in de eerste plaats in zorg voor wie het lastig heeft? Eigenlijk willen we allemaal hetzelfde. Maar door de verschillende benadering, laaien de discussies op die momenten best hoog op.”
Michael: “Tijdens de campagne kan het er stevig aan toegaan. Wie zich verkiesbaar opstelt, slaagt er vrijwel altijd in om het debat op een respectvolle manier te voeren. Maar bij de achterban verharden de standpunten en loopt het soms toch fout.”
“We leren daaruit en grijpen in waar nodig. We monitoren de sociale media van de partijen en helpen modereren. Stickers hebben we expliciet verboden, anders hangt de hele school vol. En elke partij krijgt even veel ruimte om verkiezingsposters te hangen. Vrijheid geven, maar net zo goed durven ingrijpen: voor ons is dat een constante evenwichtsoefening.”
“Tijdens het vorige verkiezingsdebat – met ouders en externen in de zaal – kwamen enkele leerlingen onverwacht tussen en beschuldigden ze de andere partij van te radicale standpunten. Zelfs de vergelijking met nazi-Duitsland viel. Enorm pijnlijk, maar ook een leermoment.”
“Dan leggen we de boel stil, gaan we in gesprek. Respectvol van mening verschillen is iets wat je moet leren. Die oefenkans kunnen we onze leerlingen dankzij dit project bieden. Zodat ze later hopelijk niet de fouten maken die je in onze samenleving helaas al te vaak ziet opduiken wanneer het debat verscherpt.”

Handen in elkaar
Louise: “Bij elke verkiezing heb je winnaars en verliezers. Als je je zo inzet, komt een nederlaag hard aan. Daarom krijgt ook de verliezende partij inspraak: 30% van de ministerposten gaat naar leerlingen van de lijst die het niet haalde. Zo voelt iedereen zich toch vertegenwoordigd. En leer je dat verlies te accepteren en de handen in elkaar te slaan.”
Laurien: “Eens de kabinetten van het leerlingenparlement gevormd zijn, is het de bedoeling dat elke leerling van de school solliciteert bij het kabinet waar die het liefst bij aansluit. Dat doen we met een echte sollicitatieprocedure: je schrijft een sollicitatiebrief waarin je uitlegt waarom jij bij dat kabinet aan de slag wil. Wie nalaat om een brief te schrijven, komt op gesprek bij de kabinetten. Uiteindelijk moet iedereen aan boord.”
Michael: “In een leerlingenraad zie je vaak de usual suspects opduiken: enkele mondige jongeren met goede resultaten en een groot engagement. Intussen houdt de meerderheid van de leerlingen zich afzijdig en blijft de leerlingenraad een eerder kunstmatig orgaan dat de leerlingen vooral op papier vertegenwoordigt.”
“Omdat het leerlingenparlement een vaste plek krijgt in ons lessenrooster, leeft leerlingenparticipatie hier écht. En het zijn heus niet altijd de voorbeeldige leerlingen die zich smijten. We zien wel vaker hoe kinderen die aanvankelijk zuchtend in de klas zitten, in dit project iets vinden wat hen wél energie geeft. Waardoor ze ook tijdens andere lessen meer betrokkenheid tonen.”
“Leerlingen identificeren zich sterker met de school omdat we over klassen en jaren heen samenwerken. Dat komt ook hun motivatie om te leren ten goede. En die momenten waarop de ene zijn talent kan tonen en de andere dat kan waarderen – denk maar aan het optreden van onze schoolband en het applaus dat dan opstijgt – zijn goud waard.”
Zwart-wit
Louise: “Of ik later in de politiek stap? Dat denk ik niet. Maar ik begrijp het politieke spel wel veel beter nu ik het zelf van nabij meemaak. En als politici het niet meteen eens worden of onderhandelingen aanslepen, kan je daar iets makkelijker begrip voor opbrengen omdat je zelf ondervonden hebt hoe moeilijk dat soms is.”
Laurien: “‘Je leert wat je ligt, en wat niet. Ik geniet ervan om mensen samen te brengen en hun enthousiasme aan te wakkeren. Dat wil ik later in mijn job ook vinden. Maar daarvoor hoef ik niet in de politiek te stappen. Ik vind het vooral fantastisch om te zien hoe we via ons jongerenparlement en andere initiatieven voor zoveel samenhorigheid tussen de leerlingen kunnen zorgen.”
Michael: “Elke week 1 lesuur: dat is kostbare lestijd, maar voor ons levert het veel op. Leerlingen leren initiatief nemen, projecten in goede banen leiden, helder communiceren, leidinggeven, samenwerken en meer.”
“Zoveel pluspunten dat je bijna uit het oog zou verliezen dat dit 1 grote oefening in democratisch denken is. Jongeren zien de wereld vaker in zwart-wit. Nuance en compromis ogen op het eerste gezicht weinig aantrekkelijk voor tieners.”
“Dan doet het deugd om te merken hoe jonge mensen hier respectvol van mening kunnen verschillen, en na de verkiezingsstrijd weer samenwerken om van de school een betere plek te maken, voor iedereen. Daar kunnen veel volwassenen, kiezers én politici, nog wat van opsteken.”
In 2023 kroonde MNM Het Kompas tot ‘Strafste School’ van Vlaanderen: een school waar het zowel in als buiten de les fijn is, waar leraren en leerlingen elkaar versterken en waar je kennis opdoet voor het échte leven.
Log in om te bewaren
Laat een reactie achter