Wiskunde lagere school: “Herhalingsmomenten zijn essentieel”

Meester Kristof ging aan de slag met wiskunde in de lagere school. Zijn zesdejaarsklas hupt nu vlot over de breukstreep dankzij leerbogen, herhaling en hoge verwachtingen. “Gaan de leerlingen verdwalen in de grote gehelen? Die vrees bleek ongegrond.”

Leraar Kristof legt breuken uit tijdens de wiskunde les — **Kristof Saro:** “Elk wiskundeles start met een blokje herhaling”

Kristof Saro, zesde leerjaar, GBS De Hoeksteen in Beringen: “Een klassieker bij wiskunde in het 6e leerjaar in de lagere school? Breuken. Leerlingen ontdekken wat een breuk is, waar noemer en teller staan. Les klaar, evaluatie achter de rug, check! Dat gaat vrij vlot. Tot in februari als ‘bewerkingen met breuken’ op het programma staat. We voelen meteen in de klas dat we weer bij nul starten: breuk, tellers, noemers? De leerstof uit september lijkt wel verdampt. Waarom blijft ze niet hangen?”

“Met onze verzuchtingen klopten we aan bij lerarenopleider wiskunde in het basisonderwijs Els Van Emelen (UCLL) toen die een stagiair in onze school begeleidde. Zij deed onderzoek naar het effect van rijke cognitieve schema’s bij leerlingen en zocht een school om de theorie in de praktijk om te zetten. Samen zetten we er onze schouders onder: weg met losse flodders in de wiskundeles.”

Webinar: sterk in wiskunde

Hoe breng je wiskunde aan in kleuter- en lager onderwijs? Schrijf je in voor de webinar met expert Wim Van Dooren op 30 april om 15 u.

Geen invulboek

Kristof Saro: “De eerste stap was een jaarplan voor mijn klas, het zesde leerjaar. Tijdens de zomer doken we daarvoor in de minimumdoelen, methodes en literatuur over wiskundige didactiek in het lager onderwijs. We waren op zoek naar hoe we de leerinhoud konden clusteren om de leerlingen een groter en betekenisvoller geheel te leren.”

“Daarna ontwikkelden we per onderwerp leerbogen die anderhalve tot 2 weken overspannen. Denk weer aan de breuken: in 1 leerboog leren we zowel wat breuken zijn als hoe je ze gelijknamig maakt en er bewerkingen mee uitvoert. De opbouw moet ook logisch zijn. We delen de leerstof minder op.”

“Elke leerboog start met expliciete directe instructie: ik breng de theorie aan en modelleer. Luidop leg ik uit wat ik doe, waarom en wat het resultaat is. Daarna maken we samen oefeningen aan bord. Als de correcte bewerkingen er staan, schrijven de leerlingen die over in hun schrift. We kiezen niet voor invulboeken. Noteren tijdens de uitleg kan niet. We willen dat leerlingen hun aandacht richten en zelf verbanden proberen leggen. Daarna buigen de leerlingen zich individueel over oefeningen uit de bundel.”

Leraar Kristof helpt leerling tijdens de wiskundeles — **Kristof Saro:** “Weg met losse flodders in de wiskundeles”

Parate kennis

Kristof Saro: “De tweede les herhalen we de theorie en bouwen we verder. Bij breuken bijvoorbeeld: zodra je weet hoe noemer en teller werken, kan je breuken gelijknamig maken. Tijdens een volgende les leren we breuken optellen. Daarna bouwen de leerlingen mee aan het schema om breuken af te trekken. Ik stel enorm veel vragen en laat de leerlingen zelf met mogelijke oplossingen komen.”

“Elke leerling krijgt veel oefenmomenten omdat we differentiëren met een 1-2-3-systeem. Wie tijdens de theorieles al vlot weg is met de materie, krijgt uitdagende doelen. Andere leerlingen bouwen rustig op, de verwachtingen zijn voor iedereen hoog.”

“Alleen evalueren op het einde van een leerboog en die leerstof niet meer herhalen zet de kennis slechts gedeeltelijk vast, merkten we. We stuurden de aanpak bij: nu start elke wiskundeles met een herhalingsmoment. De leerlingen testen hun opgedane kennis in een korte reeks oefeningen uit de leerbogen die we al afwerkten. Zo activeren we voorkennis en koppelen we die aan een nieuwe leerboog. Een voorbeeld: om breuken gelijknamig te maken beheers je het best goed je tafels. Dus maken we een reeks oefeningen op de tafels aan het begin van de les.”

Impact

Kristof Saro: “Na een jaartje testen in het zesde leerjaar verspreidden we de nieuwe wiskundeaanpak in stapjes over de lagere school. Vorig jaar vormden we de lessen in het vierde leerjaar om, dit jaar is het vijfde leerjaar aan de beurt. De directeur ondersteunt ons en roostert mij 4 uur vrij om samen met mijn collega van het vierde voorbereidingen te maken. Els blijft ook in de buurt: we kunnen voortdurend bij haar terecht voor nieuwe inzichten en bijsturingen. ”

“Volgend schooljaar komen de leerlingen die de hele bovenbouw met leerbogen hebben gewerkt bij mij in de zesde klas. Dé kans om de resultaten van onze werking te meten. Ons team merkt al positieve effecten van deze aanpak van wiskunde in de lagere school. Zo gaat schema’s en samenvattingen maken tijdens W.O. vlotter en grote gehelen verwerken in de les Frans schrikt de leerlingen niet meer af. Al die elementen sterken ons in het idee dat we op de goede weg zijn.”

Professoren Ann Dooms en Wim Van Dooren zoeken in dit dubbelinterview een nieuwe succesformule voor betere wiskunderesultaten.

Lotte Kerremans