Radicalisering? 7 tips voor preventie op school

1. Stimuleer kritisch denken

Stimuleer leerlingen onvermoeibaar om kritisch en genuanceerd te denken. Adolescenten hebben vaak een zwart-wit wereldbeeld en eenvoudige oplossingen voor complexe problemen. Ga de dialoog aan, bespreek hun meningen, hun gedrag, hun woorden en toon verschillende kanten van hetzelfde verhaal. Dat kan in de klas, via projectwerking, PAV, kunstprojecten … Ook de leerlingenraad kan hier een belangrijke rol spelen.

2. Stimuleer de interlevensbeschouwelijke dialoog op school

Zorg dat alle leerlingen zich in hun levensovertuiging goed voelen op school, dat ze er mogen zijn in dat stukje van hun identiteit. Hoe kan je leerlingen op dat vlak verbinden en respectvol leren omgaan met elkaar? Zet in op interlevensbeschouwelijke dialoog. Geef informatie over alle wereldgodsdiensten vanuit een respectvol perspectief. Leg daarbij de nadruk op de overeenkomsten, eerder dan op de verschillen. Teken daar leerlijnen voor uit.

3. Bespreek actualiteit

Bespreek actuele gebeurtenissen in de klas. En beperk je lessen geschiedenis niet tot die van het Westen. Jongeren zijn vaak ontgoocheld in het Westen of de wereld. Daarom zetten ze zich ertegen af (en gaan geloven in een kalifaat, radicaal dierenwelzijn, extreemrechts). Geef plaats aan hun emoties. Sommige leerlingen hebben ook zelf geweld meegemaakt.Toon begrip voor het onrecht dat ze voelen. Zo kan je contact leggen, praten en duiden.

Willen we vermijden dat jongeren in geweld gaan geloven, dan moeten we hen handvatten aanreiken om de wereld te begrijpen. Dan moet je ook zelf weten hoe polarisatie en radicalisering ontstaan en wat de signalen zijn.

4. Bouw een goede leerlingbegeleiding uit

Bouw een goede leerlingbegeleiding uit: interne leerlingbegeleiding, CLB, andere externe partners (bv. deradicaliseringsambtenaar, aanspreekpunt bij de politie). Ga ook op zoek naar die lokale contactpersonen, nog voor er zich problemen voordoen. En zorg voor een goed leerlingvolgsysteem. Op school is ook de leraar islam slechts een onderdeel van de puzzel tegen islamitische radicalisering. Het is daarom belangrijk dat er een kernteam wordt samengesteld dat radicalisering opvolgt. Betrek ook ouders. In veel gevallen zullen ze blij zijn met de steun van de school. Radicaliserende jongeren zijn een gedeelde verantwoordelijkheid van alle volwassenen.

5. Geef zelf het goede voorbeeld

Hoe sta je tegenover moslims, andere religies en minderheidsgroepen? Wat zeg je, welke moppen vertel je, hoe reageer je op racistische uitspraken?

6. Ken je grenzen

Wees je bewust van je grenzen en de maatschappelijk gedeelde verantwoordelijkheid tussen de verschillende sectoren: welzijn, vrije tijd, arbeid.

7. Stel je kwetsbaar op als school

Wees als school open over de problemen die er leven. We kunnen van elkaar leren. Niet over radicalisering praten omdat je als school of gemeente niet wil geassocieerd worden met probleemleerlingen, helpt niet.

Lees meer over het creëren van een open klasklimaat in het boek ‘Omgaan met controverse en polarisatie in de klas’ (Maarten Van Alstein). Of luister naar de podcast Clash in de klas (kan ook via je podcast-app), een coproductie van het Hannah Arendt Instituut, Knack, het Vlaams Vredesinstituut, het Wij-Zij netwerk en GO!-onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap.