Hoe herken je signalen van radicalisering op school?

Deze lijst vragen helpt je in te schatten of je bezorgdheid terecht is. Bekijk deze lijst niet alleen. Praat met collega’s, de ouders, vrienden van de leerling. Delen zij je zorg, zien zij wat jij ziet? Let op voor te snelle conclusies. Radicale ideeën en activisme horen bij de zoektocht van jongeren naar een eigen identiteit. Als je dat zo bekijkt, kan je dat gedrag beter in de gewenste richting sturen dan wanneer je emotioneel reageert uit angst of afkeer.

De signaalvragen

• Isoleert de leerling zich, sluit hij zichzelf uit, verbreekt hij contacten met zijn vrienden, klasgenoten?
• Verheerlijkt hij zijn idealen en zet hij zich af tegen een samenleving en organisaties die zijn idealen niet delen?
• Leeft hij met een vijandbeeld en benoemt hij de bedreigingen van die vijand?
• Zijn er plotse uiterlijke kenmerken die wijzen op mogelijke radicalisering: kledij, baardgroei, kaal scheren …? Is zijn onlineprofiel bv. meer een ideologisch statement?
• Zegt hij dat hij tot actie moet overgaan, strijd moet leveren? Rechtvaardigt hij geweld?

Controlevragen

• Kan wat hij zegt of doet ook op een ander probleem wijzen?
• Wil de leerling enkel provoceren en deelt hij het gedachtegoed of de ideologie niet echt?
• Is het de eerste keer dat jij dit gedrag waarneemt of heb je vergelijkbare ervaringen?
• Hoe kijken je collega’s en het CLB naar dat gedrag?
• Beïnvloedt hoe hij denkt ook wat hij doet?

Bedreigende factoren

• Zit de leerling in een negatief netwerk, is hij heel geïsoleerd en vervreemd?
• Zijn er problemen met zijn identiteitsontwikkeling (gender, pesten …)?
• Zijn er radicale personen in zijn omgeving die hem beïnvloeden?
• Zijn er persoonlijke crisissen (scheiding, conflict met een leraar, strenge vader …)?
• Heeft hij frustrerende ervaringen (bv. politiecontroles …)?
• Zijn de schoolresultaten slecht (gebrek aan toekomstperspectief?)
• Is er een psychische problematiek (autisme, depressie, verslaving …)?

Signalen in de lagere school?

Kleuters die klasgenootjes veroordelen omdat ze geen varkensvlees eten, een mama die zegt dat haar kind niet meer welkom is bij de papa omdat ‘hij een slechte moslim is’, een jongen die vertelt dat, later als hij groot is, bij de strijders van IS gaat of radicale praat van grote broer overneemt … het zijn allemaal kleine signalen. Punt blijft dat je er alert voor bent en er met collega’s op school, de directeur, het CLB over praat en bij ernstige ongerustheid ook hulp inroept.

Lees ook: hoe ga je in gesprek met leerlingen waarvan je vermoedt dat ze radicaliseren? En bij wie kan je terecht voor hulp?