Na een conflict met een leerling: straffen of herstellen?

Na wat schermutselingen op de speelplaats heeft Lucas de smartphone van Sara laten vallen. Nu is het scherm stuk. Sara loopt wenend naar de klasleraar. Haar mama heeft intussen al naar de school gebeld. Hoe pak je dit aan? Straffend of herstelgericht?

Dit is een strafgerichte aanpak:

Je stuurt Lucas naar de directeur. Die zegt wat er volgens hem gebeurd is. Lucas krijgt strafstudie en moet de herstelkosten van de smartphone betalen.

De directeur belt Lucas’ en Sara’s ouders op. Lucas’ ouders geven hem 2 weken huisarrest. De mama van Sara eist dat Lucas een nieuwe smartphone betaalt.

Welke vragen stel je dan?

Welke regel is overtreden?
Wie heeft dat gedaan?
Hoe gaan we de overtreder straffen?

Dit is het effect:

Lucas is boos op Sara. Zo had hij het niet bedoeld, ze konden dat toch onderling regelen?
Na het incident voelt Lucas dat sommige klasgenoten hem niet meer moeten. Op de speelplaats zoekt hij de leerlingen op die vaker amok maken op school.
Sara is blij dat Lucas hard wordt aangepakt, maar ze is ook bang dat Lucas zich zal wreken. Ook duurt het 6 weken voor de smartphone hersteld is en dat vindt ze niet fijn.

Dit is een herstelgerichte aanpak:

Je stuurt Lucas naar de directeur. Die vraagt wat er precies gebeurd is en hoe Lucas denkt dat Sara zich nu voelt.

De leerlingbegeleider vraagt aan Sara en Lucas of ze het met elkaar willen uitpraten tijdens een herstelgesprek, eventueel met hun ouders bij.

Tijdens dat gesprek zegt Lucas dat hij de smartphone gewoon wilde zien uit interesse. Hij heeft zelf een ouder model en was benieuwd naar die van Sara. Omdat Sara hem niet wou geven, heeft hij die hardhandig gepakt en is hij – per ongeluk – op de grond gevallen.

De leerlingbegeleider vraagt ook aan Sara wat er gebeurd is en wat voor haar de gevolgen zijn. Sara wilde haar smartphone niet geven omdat ze bang was. De smartphone was een verjaardagscadeau van haar mama en Lucas kan soms agressief uit de hoek komen.

Lucas excuseert zich. Ze komen overeen dat Lucas de herstelkosten betaalt. Hij voert ook een uurtje ‘gemeenschapsdienst’ uit op school.

Aan de dader van het ongewenste gedrag vraag je dit:

Wat is er gebeurd?
Wat dacht je (hoe voelde je je) op dat moment?
Wat vind je er nu van?
Wie is benadeeld en hoe?
Hoe ga je dit goedmaken/herstellen?

Aan de benadeelde van het ongewenste gedrag vraag je dit:

Wat is er gebeurd?
Wat dacht je op dat moment?
Wat vind je er nu van?
Wat is het ergste voor jou?
Wat is nodig om dat goed te maken?

Dit is het effect:

Lucas krijgt feedback op zijn agressief gedrag van een klasgenoot. Hij hoort dat Sara bang is voor hem is. Sara hoort op haar beurt dat Lucas geen slechte intenties had.
Lucas krijgt ook feedback van zijn ouders: ze zeggen hem dat ze boos en beschaamd zijn voor zijn gedrag.
Ook hoort hij dat zijn klasleraar ontgoocheld is. Lucas weet dat hij iets doms deed en wenst dat hij het niet had gedaan.

“Geef ze zelf verantwoordelijkheid”

Maria Beerten, navormer en HERGO-moderator: “Bij overtredingen van een regel (bijvoorbeeld te laat komen) kan een aangepaste sanctie leerlingen duidelijk maken dat ze een grens overschrijden. Maar waarom straffen we? Als vergelding? Of om ervoor te zorgen dat het probleemgedrag verdwijnt?”

“Herstelgericht werken sluit sanctioneren niet uit. Soms kan je op zoek gaan naar een (alternatieve) straf: de materiële schade betalen, de leraar een tijdje helpen om de klas netjes te houden, een gepeste leerling ondersteunen bij een taak …”

“Als je enkel jammert, roept, dreigt en beschuldigt, krijgen leerlingen niet de kans om na te denken over hun gedrag. Ze proberen enkel hun straf te ontwijken of zoeken sluwe wegen om niet betrapt te worden. Met herstelgericht werken neem je de tijd om naar dader en het slachtoffer te luisteren.”

“Je leert ze zelf verantwoordelijkheid te nemen, keuzes te maken en oplossingen voor te stellen om grensoverschrijdend gedrag goed te maken. Het scherpt ook hun empathische vermogen. En positieve relaties op school zorgen net voor een beter leerproces.”

Meer info? Lees het boek ‘Samen wijs! Herstelgericht werken op school‘ van Ligand. Of surf naar www.herstelrechtinhetonderwijs.nl en www.transformingconflict.org.

Michel Van Laere

1 reactie ingeklapt

Wim Degroote

22 mei 2017

Beste

Een paar jaar geleden heb ik met mijn collega leerlingenbegeleider de opleiding Hergo gevolgd en werden we 5 dagen "ondergedompeld" in het herstelgericht werken op school. Sindsdien proberen we met die visie in ons achterhoofd conflicten tussen leerlingen / leerkrachten te herstellen met een positief resultaat. Er van uitgaand dat we allen fouten maken in het omgaan met elkaar is voor mij de hergo een goed bruikbare tool om zowel "pester"/"dader" als "slachtoffer" terug op de rails te krijgen.
De Hergo-opleiding : Een aanrader voor alle leerlingenbegeleiders en leerkrachten die met jongeren werken.
Wim Degroote
Rhizo School voor mens en samenleving
Kortrijk

Reageren