Wereldburgerschap: het hoeven niet altijd grote acties te zijn

Wat doet het Wereldteam?

Als de schoolbel rinkelt, verheugen de leerlingen in Hasselt zich op een reep chocolade of een zakje chips. Maar het Oxfam-kraampje waar ze dat lekkers elke week kopen, is vandaag niet zomaar te bereiken. Het schoolplein is afgezet met hekken en er is een fietsparcours uitgezet. 2 leerlingen in groene T-shirts bewaken de toegangspoort. “Jullie mogen kiezen: 20 cent tol betalen of een rondje ringsteken op de fiets.”

Het fietsparcours is een initiatief van het Wereldteam, een ploeg van 10 leraren en 40 leerlingen die zich doorheen het schooljaar inzet voor een betere wereld. Met deze actie halen ze symbolisch de stokken uit de wielen van de boeren in ontwikkelingslanden, een verwijzing naar de slogan van Fair Trade Day 2017.

“Onze school werkt nauw samen met organisaties als Oxfam, 11.11.11. en Kleur Bekennen,” vertellen Inge Verplancke en Elke Manshoven, leraren humane wetenschappen. “Een tiental jaar geleden besloten we al die verschillende projecten overkoepelend te coördineren. Zo is het Wereldteam ontstaan.”

Inge en Elke vertrekken vanuit de input van de leerlingen. “Soms komen ze met wilde ideeën aanzetten. Vooral jonge leerlingen moet je begeleiden. We dagen hen uit: hoe ga je de hele school eten serveren zonder wegwerpservies? Is een verbod op zilverpapier realistisch, of kunnen we beter iets anders bemiddelen bij het schoolbestuur?”

De leerlingen bepalen zelf hoe zwaar ze het Wereldteam maken. Willen ze mee acties uitdenken en organiseren, of enkel de handen uit de mouwen steken tijdens een activiteit? Willen ze focussen op klimaateducatie of eerder op armoedebestrijding? Vergaderingen vinden plaats tijdens de speeltijd en aan het begin van het schooljaar krijgen de leerlingen 2 halve dagen vrijgeroosterd voor kennismakingsactiviteiten. Ze kunnen het Wereldteam ook als optie-uur kiezen in de vrije ruimte.

Ook de leraar die het Wereldteam coördineert, krijgt daarvoor een lesuur per week. In de administratie kruipt wel wat tijd, legt Inge uit: “Subsidiedossiers invullen voor de organisaties waarmee we samenwerken, is soms een puzzel: waaraan mag je het geld precies besteden? Maar ga er even voor zitten en je hebt een aardig budget.”

Wereldburgerschap spreekt niet iedereen aan

Een paar enthousiastelingen besluit het ringsteken een kans te geven, zij het na een zetje. Maar de meesten graaien het koper uit hun portemonnee voor een vipbandje, waarmee ze rechtstreeks naar het Oxfam-kraampje mogen. “Geen zin om te fietsen”, verklaren ze, terwijl ze Max Havelaar-chocolade en Yuca -hips in hun Eastpak- en Fjällräven-rugzakken steken. “Wel chapeau dat jullie dit doen”, merkt een enkeling op.

“In m’n eentje was ik niet snel naar het Wereldteam gestapt”, zegt Annelies (16), die samen met vriendin Kaat (15) de toegangspoort bewaakt. “Ik had verwacht de stempel ‘seut’ te krijgen, maar dat viel goed mee. Klasgenoten zijn nieuwsgierig, ze vragen ons wanneer we weer een actie organiseren.”

Bij Marie (14) was dat wel anders. “Toen ik over het Wereldteam hoorde, wist ik meteen: daar wil ik bij. Ik ben vegetariër en veel bezig met het klimaat. Geen van mijn klasgenoten wilde mee naar het Wereldteam, maar dat deed me niets. Dan maak ik daar wel vrienden, dacht ik. En zo niet: ik doe het voor mezelf. En voor de wereld natuurlijk.”

Alle 3 kregen ze die ingesteldheid mee van thuis. Bij Aäron (17), die de Wereldwinkel op school coördineert, is het net omgekeerd. “Mijn ouders en broer zijn niet zo begaan met eerlijke handel. In de supermarkt ben ik degene die voorstelt eens fairtradechoco te kopen.”

“Vooral de kritische, onafhankelijke kinderen vinden de weg naar het Wereldteam. Vaak zijn ze ook actief in andere schoolprojecten, zoals de debatclub”, vertellen Inge en Elke. “Voor onze collega’s geldt trouwens hetzelfde. Leraren aardrijkskunde en biologie zijn snel mee, maar economie is lastiger. Terwijl je ook in dat vak perfect linken kunt leggen naar wereldburgerschap. Naar Reaganomics en eerlijke handel, bijvoorbeeld.”

© Griet Hendrickx

Het doel is niet overtuigen, maar de blik verruimen

Eén jongen heeft geen 20 cent op zak. Zijn vrienden willen hem niets lenen, dus stapt hij op de fiets. Een leraar zwaait met een ring. Daar moet hij zijn stok door steken. Dat mislukt. Achter haar rug doet de jongen alsof hij de leraar slaat met de stok. Zijn vrienden joelen. Als de leraar hem later vraagt wat hij van het fietsparcours vond, moppert hij: “We zijn geen 5 jaar oud.”

Medeleerlingen overtuigen is niet altijd even gemakkelijk, weet het Wereldteam inmiddels. “Saved by the Bell was geen succes”, vindt Kaat. Met deze actie voor kwalitatief onderwijs wereldwijd haalde Kindsheid Jesu TV Limburg en zelfs het VRT-journaal. “Alle leerlingen vormden samen een reusachtige schoolbel. Het leverde spectaculaire beelden op, maar voor de gastsprekers was weinig aandacht.”

Aäron denkt dat de meeste leerlingen een extra stimulans nodig hebben om zich in te zetten voor een betere wereld. “Eten is vaak een motivator. Toen onze school een festival won via TMF Stressfactor, kregen de leerlingen een gratis consumptie als ze 20 bekers inleverden. Ook ons kraampje met fairtradeijsjes deed het goed.”

Het Wereldteam denkt niet te groots. Ze willen vooral de blik van hun medeleerlingen verruimen. “Het hoeven niet altijd grote acties te zijn”, zegt Annelies. “Af en toe de fiets pakken of een keer per week vegetarisch eten, is al een stap.”