Sexting op school: “Er circuleerden naaktfoto’s van leerlingen”

“Na de proefwerken in juni hoorden we voor het eerst geruchten over een presentatie met naaktfoto’s van leerlingen die de ronde zou doen. De politie wou enkel bevestigen dat het waar was en dat er ouders klacht hadden ingediend. Wat de impact ervan zou zijn op de school, kon ik nog niet inschatten”, vertelt Kristien.

‘Grootste verzameling naakt’

Begin september kon de school nog steeds niets doen. Tot de politie belde: ‘We weten welke leerling alles in gang gezet heeft. En we hebben hem gevraagd om zich bij de directie kenbaar te maken’.

In afwachting daarvan contacteerde de school meteen Child Focus en Katholiek Onderwijs Vlaanderen (KOV). Met de vraag: ‘Hoe pakken we dat als school het beste aan?’ Dat de school daar even tijd voor had, was dankbaar. Anderhalve dag later zat een van de jongens in het bureau van de directie en werd duidelijk hoe groot het incident was.

“De leerling had in juni een verzameling van een honderdtal naaktfoto’s in een presentatie gestopt. Die heeft hij – met als titel ‘De grootste verzameling naakt van het STK’ (de vroegere naam van de school) – gepost in een besloten Messenger-groep met 20 leden. Eén van hen heeft ze verder verspreid. Niet besloten deze keer. En dan gaat het razendsnel”, weet Kristien. “Onze leerlingen stonden op die naaktfoto’s en de naam van de school prijkte in de titel. Dus konden we zeker de ogen niet sluiten.”

Herstelgericht overleg

In de gesprekken met KOV, Child Focus … werd al snel duidelijk dat het geen zin had om te spreken over ‘daders’ en ‘slachtoffers’, maar wel over ‘betrokkenen’. “De eerste jongen had de foto’s gepost in een besloten groep, de tweede had het bestand gekraakt en verder verspreid. Wie is er dan nog dader en wie slachtoffer? Honderden anderen hebben geklikt. Moet je die ook allemaal in je bureau roepen?” vraagt Kristien.

© Jens Mollenvanger

KOV en Child Focus focusten al snel op herstelgericht overleg. “Ze voelden dat jongeren kansen geven centraal staat in onze school. Welke straf kan je trouwens geven voor sexting? Je kan het gedrag niet goedkeuren, maar daarom wil ik een leerling niet opgeven,” zegt Kristien.

Ondertussen moest de school wel communiceren. “Samen met Child Focus en KOV schreven we alle ouders van onze 1200 leerlingen aan. ‘Dit is er gebeurd en er volgen maatregelen’. KOV had modelbrieven, Child Focus las na. Zij hielpen ons om in alle stress alles helder te blijven zien”, vertelt Kristien.

De school bereidde zich meteen ook voor op de reacties op die brief. “De volgende dag konden leerlingen in vertrouwen babbelen met Child Focus, de coördinatoren of de directie. We spraken ook af wie de pers te woord zou staan. Wat achteraf nodig bleek.”

Moeilijk evenwicht ‘daders’ en ‘slachtoffers’

“Toen de jongens na 3 dagen schorsing terugkwamen naar school, communiceerden we opnieuw. De zesdejaars waren heel verontwaardigd over die schorsing van hun jaargenoten, hun vrienden. ‘Is wat ze gedaan hebben nu zo erg?’ vroegen ze.”

“We hebben echt moeten uitleggen dat sexting niet oké is, dat er een wettelijk kader overschreden is. Dat we die persoon niet veroordelen, maar dat soort gedrag wel. Ik heb uitgelegd: ‘Stel dat jij op die foto staat. Er zijn veel leerlingen gekwetst, daar kunnen we onze ogen niet voor sluiten’. Het is choquerend hoe normaal ze het vinden dat die foto’s misbruikt worden.”

“Ik vind het erg moeilijk om het evenwicht tussen ‘daders’ en ‘slachtoffers’ – als je ze dan toch zo benoemt – te bewaken. Slachtoffers mogen niet het gevoel krijgen dat de daders alle kansen krijgen. Dat vind ik een heel moeilijke lijn. Die meisjes hebben zoveel schuldgevoelens, ze zijn gekwetst en worden veroordeeld.”

“Met de meeste slachtoffers hebben we niet eens kunnen praten. Wij wisten niet wie ze waren en zij schamen zich te erg. Ze komen er niet voor uit”, zegt Kristien. Slechts enkelen hebben onder begeleiding een gesprek gehad met de daders, die graag hun excuses wilden aanbieden.

Bewustzijn vergroten

De school ondernam acties om het bewustzijn bij hun leerlingen te vergroten. “Het tweede jaar ging met een kunstenaar aan de slag. De vierdejaars hebben een ‘Day of love’ georganiseerd over respect in relaties. 2 leraren hebben een opleiding tot mediacoach gevolgd en op een pedagogische studiedag werd het vlaggensysteem van Sensoa over grensoverschrijdend gedrag uitgelegd. De bezinning met de zesdejaars draaide rond vertrouwen in relaties, als deel van het hersteltraject”, vertelt Kristien. De school wil daar op termijn ook een volledige leerlijn voor uitwerken.

Ook de ‘daders’ wilden een signaal geven. “Ze wilden zich verontschuldigen, maar niet expliciet. Ze hebben een project uitgewerkt waarbij ze ouders, leerlingen, leraren hebben uitgenodigd om hen geblinddoekt te fotograferen. Al deze foto’s hebben ze verzameld in een fotomozaïek in de vorm van een ‘like’-duim. Zo wilden ze symbolisch spelen met thema’s als online privacy, anonimiteit, mediawijsheid …”

Kans om stommiteiten te herstellen

“De storm is nu gaan liggen, maar dat wil niet zeggen dat het niet meer zal gebeuren. We moeten blijven werken aan hun sociale vaardigheden en mediawijsheid”, weet Kristien. De school merkt toch al een positieve evolutie. “In de maanden na het voorval stond er geregeld een leerling aan de deur van de directeur voor een ander probleem zoals cyberpesten. Dat wil zeggen dat de drempel laag is. Fijn dat we dat bereikt hebben.”

“Bovendien maakte een van onze leerlingen, geïnspireerd door het voorval, een sterk toneelstuk over sexting – ‘Gekraakt door eigen naakt’. Daar trekt ze nu mee naar andere scholen om jongeren bewust te maken van de gevaren van sexting.”

Kristien kijkt tevreden terug op het hele proces: “We zijn van een heel negatief verhaal in september naar een heel positief verhaal in mei gegaan. Dankzij onze communicatie, dankzij het hersteltraject en dankzij het toneelstuk. Het was gemakkelijker geweest om die jongens gewoon van school te sturen. Veel gemakkelijker. Maar wat haalt dat uit? Jongeren hebben het recht om stommiteiten te doen en moeten de kans krijgen om ze te herstellen als ze zich daarvoor willen engageren.”

Alles over sexting vind je op sexting.be: cijfers, lesmaterialen, achtergrondinformatie en juridische informatie.

Informatie op maat van jongeren vind je op WAT WAT.