Wat met auteursrechten als je een film(fragment) vertoont op school?

Ja, dat mag.

Een film(fragment) gebruiken als illustratie bij je les valt onder de uitzonderingen op het auteursrecht. Je school betaalt als compensatie een vergoeding aan Reprobel.

Wat zijn auteursrechten?

Iemand die een oorspronkelijk creatief werk maakt en fysiek vastlegt, krijgt daar als eigenaar automatisch de auteursrechten op. Die rechten worden wettelijk beschermd, zelfs tot 70 jaar na de dood van de eigenaar. Niemand mag zomaar het werk kopiëren, gebruiken of publiceren zonder zijn/haar uitdrukkelijke toestemming.

Ook audiovisuele werken zoals tv-programma’s, online video’s en films vallen onder het auteursrecht. Het feit dat je een film aankoopt, doet geen afbreuk aan de auteursrechten.

Hoe gebruik je auteursrechtelijk beschermd werk?

Je kan een auteursrechtelijk beschermd werk in principe pas gebruiken na schriftelijke toestemming van de eigenaar via brief of mail. Krijg je geen antwoord, dan betekent dat niet dat je het werk gedeeltelijk of volledig kan overnemen.

Toestemming tot vrij of gedeeltelijk gebruik

Soms kan de eigenaar van een werk ervoor kiezen dat je zijn werk toch vrij of gedeeltelijk mag gebruiken. Dat kan wanneer:

• het werk in publiek domein staat 70 jaar na het overlijden van de maker van een werk verlopen de auteursrechten en wordt het werk automatisch ‘publiek domein’. Maar een maker kan ook zelf verklaren dat zijn werk eerder al ‘publiek domein’ wordt.
• de eigenaar voor een vrije licentie kiest Kiest een maker voor een vrije licentie, dan staat hij zijn auteursrecht niet af, maar laat hij een ruim gebruik van zijn werk toe. Hoe ruim, wordt in een bijzondere overeenkomst, de vrije licentie, opgenomen.
• de eigenaar het werk onder een Creative Commons-licentie plaatst Wanneer het werk onder een Creative Commons-licentie online staat, mag je het werk onder bepaalde voorwaarden gebruiken. Lees de voorwaarden goed en vergeet niet de maker en de link naar de licentie te vermelden.

Uitzonderingen op het auteursrecht

In bepaalde gevallen moet je als gebruiker geen toestemming vragen aan de houders van het auteursrecht. Die voorwaarden staan altijd duidelijk omschreven en in enkele gevallen wordt toch nog een vergoeding gevraagd. Voor video’s, films … gaat het over:

• het citaatrecht: Je moet geen toestemming vragen als je de auteur/eigenaar van het werk citeert. Dit kan ook met een fragment uit een video.
• mededelingen van werken in het kader van schoolactiviteiten: vb. opvoering theaterstuk voor het vak Frans.
• de reproductie of mededeling van werken ter illustratie: vb. vertonen van een filmfragment bij een les.

Om werken, databanken en prestaties te gebruiken ter illustratie bij onderwijs betalen de scholen als compensatie een vergoeding aan Reprobel.

Voor films van Bevrijdingsfilms vzw die in je het lager en secundair onderwijs vertoont in lesverband bestaat immers een overkoepelende regeling tussen het Ministerie van Onderwijs en SABAM.

YouTube-filmpjes in de klas

Video’s van YouTube mag je in de klas tonen en gebruiken. Je mag ze niet van YouTube halen en uploaden op je eigen computer, de schoolwebsite of -Facebookpagina. Dat heet freebooting. Je moet toestemming krijgen om een video te verplaatsen. Je mag wel de link naar het filmpje vermelden.

Maak je zelf een video of filmpje, dan beslis jij wat je ermee doet. Hou wel rekening met het portretrecht.

Filmvertoning op school

Organiseer je een publieke filmvertoning op school (Vlaanderen en Brussel), dan kan je terecht bij Bevrijdingsfilms vzw en JEF. Zij zorgen voor de openbare vertoningskosten van eigen films, films van bijna alle Belgische filmdistributeurs en van een aantal Amerikaanse distributeurs. Je vindt online de tarieven voor niet-commerciële en commerciële doeleinden (inkomgeld > 2,50 euro). Voor de filmmuziek betaal je nog auteursrechten aan SABAM (muziekrechten). Dit kan via een interne regeling tussen Bevrijdingsfilms en SABAM.

Je vindt nog meer informatie over auteursrechten en SABAM op mediawijs.be, economie.fgov.be en onderwijs.vlaanderen.be