Meervoudige identiteit: help leerlingen het zelf uitzoeken

1. Neem jezelf niet als norm

Als je eigen waarden botsen met die van je leerlingen, kan dat tot pittige discussies leiden. Maar jouw waarden opdringen aan de klas, lukt niet: als jongeren voelen dat je hen probeert te veranderen, gaan ze zich verdedigen door nog sterker in te zetten op hun eigen overtuiging.

Wees je daarom bewust van je eigen referentiekader: wat jij normaal vindt, is dat niet noodzakelijk ook voor anderen. Geef je leerlingen de ruimte om hun eigen mening te vormen en toon dat het oké is om van mening te verschillen.

2. Focus niet op één aspect van de identiteit

Niemand is alleen maar homoseksueel, moslim of voetbaltalent. De identiteit van je leerlingen is complex en bestaat uit verschillende laagjes: denk maar aan de talenten en interesses van die leerling, maar ook hun seksuele geaardheid, religie en sociaal-economische achtergrond. Al die laagjes staan met elkaar in verbinding en vormen samen de persoonlijkheid.

Als leraar hou je het best rekening met al die laagjes. Want leg je te veel nadruk op één aspect, dan zet je de identiteit van die leerling onder druk. Geef je bijvoorbeeld steeds het woord aan een leerling met migratieachtergrond als je het over migratie hebt? Dan krijgt die leerling onbedoeld het gevoel dat de rest van zijn identiteit er niet toe doet. Op die manier kan dat stukje van de identiteit nooit een gezonde plek krijgen in het geheel. Dat kan leiden tot moeilijk gedrag: als leerlingen zich niet erkend voelen, kunnen ze een extreme invulling gaan geven aan die deelidentiteit.

© Elise Vandeplancke

3. Maak positieve rolmodellen zichtbaar

Om een positieve identiteit te kunnen ontwikkelen, hebben leerlingen rolmodellen nodig: volwassen in wie ze zichzelf herkennen. Dat geeft hen het vertrouwen dat ze een toekomst hebben en iets kunnen bereiken. Als ze die rolmodellen niet terugvinden op school, is het moeilijk voor hen om zich echt thuis te voelen.

Als school maak je dus beter werk van een divers lerarenkorps. Maar ook als individuele leraar kan je het verschil maken, door de rolmodellen van je leerlingen de klas binnen te brengen. Spreek met je leerlingen over volwassenen naar wie zij opkijken. Organiseer bijvoorbeeld een ‘sociale media-cinema’: vraag je leerlingen hun idool op social media voor te stellen aan de rest van de klas. Ook met boeken kan je die rolmodellen de klas binnenhalen: maak werk van een boekenhoek of boekenlijst waarin elke leerling zich kan herkennen.

4. Zet in op welbevinden en weerbaarheid

Jongeren zijn minder vatbaar voor tegenslagen en negatieve invloeden, als ze goed in hun vel zitten. Ze durven voor zichzelf en anderen opkomen en laten zich minder leiden door groepsdruk en propaganda. Je leerlingen zijn op zoek naar een identiteit waar ze trots op kunnen zijn. Als jij toont dat je hen waardeert, ondersteun je hen in die zoektocht.

Toon interesse in je leerlingen: in hun leefwereld, hun persoonlijkheid en hun bezigheden. Geef aan dat leerlingen bij je terecht kunnen. Durf ook te spreken over je eigen gevoelens. Jij staat model voor je leerlingen: als jij je kwetsbaar durft op te stellen, wordt dat voor je leerlingen ook makkelijker.

Klasse haalde voor deze tips inspiratie bij de experten van No Cap.